Επόμενος γονέας:

> Ο χαλαρός, ανεκτικός γονέας. Πρόκειται για έναν γονέα, που δεν δίνει καμία κατεύθυνση, καμία δομή στην οικογένεια. Έχει ελάχιστες απαιτήσεις. Δεν θέτει όρια γιατί πιστεύει, πως χρειάζονται. Δεν υπάρχει κανένα πρόγραμμα, γιατί δεν το έχει κανείς ανάγκη.  Αποφεύγει τις συγκρούσεις. Έχει πολύ μικρές προσδοκίες από τα παιδιά του για ωριμότητα και αυτοέλεγχο. Αποτέλεσμα: Αυτός ο γονέας μπορεί να μεγαλώσει παιδιά ανεύθυνα ή παιδιά που εφόσον δεν τους έχει δοθεί κανένας δρόμος, εκείνα επέλεξαν το δικό τους και έμαθαν να κάνουν τα πάντα με το δικό τους τρόπο σε σημείο τέτοιο, που να δυσφορούν έντονα, όταν συμβεί το αντίθετο ή απλά κάτι άλλο από αυτό που ξέρουν. Είναι δηλαδή παιδιά, που δεν μπορούν να προσαρμοστούν σε άλλα περιβάλλοντα, τα βρίσκουν σκούρα εκτός σπιτιού ή επιβάλλονται έντονα και με επιθετικότητα. Τα παιδιά του χαλαρού γονέα είναι, πιθανά, παιδιά με χαμηλό αυτοέλεγχο (δυσκολεύονται να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους, όταν κάποιος επιτέλους τους το ζητήσει), ανώριμα σε επίπεδο σκέψης, απαιτητικά, με χαμηλές κοινωνικές δεξιότητες (πιθανή συνέπεια να έχουν προβλήματα στις σχέσεις τους με άλλα παιδιά) και επιθετικά.

> Ο αμελής, αδιάφορος γονέας. Είναι ο γονέας που δεν καλύπτει τις βασικές συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών του, δεν εμπλέκεται ή δεν θέλει να εμπλέκεται μαζί τους σχεδόν καθόλου συναισθηματικά. Τους παρέχει καταφύγιο και τροφή, αλλά όχι τη ζεστασιά που χρειάζονται τα παιδιά, άνευ όρων αγάπη, πλήρη αποδοχή, σεβασμό, φροντίδα, όρια βασισμένα στις ανάγκες τους. Τον ενδιαφέρουν περισσότερο «τα δικά του» (εργασία, φίλοι, κοινωνική ζωή, συναισθηματικά προβλήματα), παρά τα παιδιά του. Αντιδρούν με αδιαφορία όταν τα παιδιά ζητούν προσοχή, με οποιοδήποτε τρόπο (θετικό ή αρνητικό). Αδιαφορεί για τις πραγματικές τους ανάγκες. Αποτέλεσμα: Τα παιδιά αυτών των γονέων πρέπει να μάθουν να μεγαλώνουν μόνα τους. Φοβούνται να δημιουργήσουν σχέσεις (αυτό τους το έχουν μάθει πολύ καλά οι γονείς τους), θεωρούν ότι θα εξαρτηθούν, ότι θα εξαπατηθούν. Αντίθετα είναι πιο επιρρεπή στις κάθε είδους εξαρτήσεις (ναρκωτικά, αλκοόλ, διαδίκτυο, τζόγος), γιατί προσπαθούν απεγνωσμένα να καλύψουν με κάποιο τρόπο τις βασικές συναισθηματικές τους ανάγκες, προσπαθούν να ανακουφίσουν όποια δυσάρεστα συναισθήματα έχουν (φόβος, έντονο στρες, θλίψη), να γεμίσουν τα «κενά» τους. Άλλωστε οι εξαρτήσεις αυτό το σκοπό εξυπηρετούν, ανακουφίζουν, πρόσκαιρα όμως.

> Ο αυστηρός γονέας. Είναι εκείνος ο γονέας, που θέτει όρια, θέτει κανόνες. Τα παιδιά του γνωρίζουν ποιες είναι οι συνέπειες των πράξεων τους και επιλέγουν ελεύθερα γνωρίζοντας τι θα συμβεί (αν δεν ολοκληρώσω τα μαθήματά μου, δεν μπορώ να δω τηλεόραση, το μεσημέρι είναι μια ώρα κοινής ησυχίας, οι άνθρωποι ξεκουράζονται, μπορώ να το κάνω κι εγώ, αν όμως δεν θέλω μπορώ να παίξω ήσυχα στο δωμάτιό μου κ.α). Ο αυστηρός γονέας είναι δεκτικός, βάζει πρώτη την επικοινωνία, είναι δίκαιος αλλά και ευέλικτος. Έχει στόχο την αυτονομία, την ανεξαρτησία των παιδιών του και την αύξηση της αυτοεκτίμησής τους, γι’ αυτό τα αφήνει να επιλέξουν, να πάρουν πρωτοβουλίες ακόμα κι αν φαίνεται ότι κάτι θα πάει στραβά, τα αφήνει να υποστούν τις συνέπειες. Αυτό σημαίνει πως στο λάθος είναι υποστηρικτικός και ενθαρρυντικός, παρά επικριτικός και εκδικητικός. Τα υποστηρίζει και τα ενθαρρύνει γιατί πιστεύει στην αγάπη άνευ όρων, θα σε αγαπώ ότι κι αν γίνει, είτε επιλέξεις το ένα είτε το άλλο, στην πλήρη αποδοχή των παιδιών του, σε αποδέχομαι όπως ακριβώς είσαι, ακόμα κι αν η συμπεριφορά σου με εκνευρίζει πολλές φορές, στη φροντίδα, θα σε φροντίζω με τον τρόπο μου, όσο εσύ μεγαλώνεις, στον σεβασμό της επιλογής, μπορείς να κάνεις αυτό που θεωρείς σωστό, στα σταθερά και βασισμένα στις ανάγκες των παιδιών του όρια, θα σου δείχνω το σωστό ή θα σου λέω τη γνώμη μου περιμένοντας να πάρουμε μια κοινή απόφαση (μεγαλώνοντας).  Αποτέλεσμα: Τα παιδιά των αυστηρών γονέων είναι πιο χαρούμενα, πιο ισορροπημένα, γιατί οι γονείς τους έχουν καλύψει τις βασικές συναισθηματικές ανάγκες τους (αγάπη, αποδοχή, σεβασμός, φροντίδα, όρια), σταθερά και με συνέπεια. Φαίνεται να έχουν μεγαλύτερο αυτοέλεγχο (ελέγχω τη συμπεριφορά μου) και να πετυχαίνουν να αυτορρυθμίζονται (ρυθμίζω το συναίσθημα, τη σκέψη και τη συμπεριφορά μου) πολύ πιο εύκολα και αποτελεσματικά από παιδιά τις ηλικίας τους. Έχουν καλές κοινωνικές δεξιότητες και αυτοπεποίθηση.

Όλα τα παιδιά έχουν ανάγκη γονείς δυνατούς, σταθερούς αλλά και ευέλικτους, δεκτικούς και δίκαιους. Πάνω απ’ όλα όμως χρειάζονται γονείς που να έχουν προτεραιότητα την αγάπη τους για αυτά. Τα όρια κάνουν κακό στα παιδιά αν δεν συνοδεύονται από την ανεμπόδιστη αγάπη, την πλήρη αποδοχή, τη φροντίδα και το σεβασμό σε αυτά καθημερινά και με κάθε ευκαιρία. 

Όταν οι γονείς οριοθετούν χρειάζεται να είναι σταθεροί, δηλαδή να μην αθετούν τον κανόνα που οι ίδιοι έχουν βάλει, ο κανόνας αυτός να ισχύει πάντα και για όλους. Δεν υπάρχουν όμως πάντα σταθεροί κανόνες για όλες τις ηλικίες. Τα όρια τίθενται με βάση την ηλικία, την ωριμότητα του παιδιού (βιολογική. γνωστική, συναισθηματική), είναι δηλαδή βασισμένα στις πραγματικές ανάγκες του παιδιού (βιολογικές, γνωστικές, συναισθηματικές) και όχι του γονέα. Δεν βάζουμε έναν κανόνα γιατί βολεύει εμάς πρόσκαιρα, αλλά επειδή το παιδί μας το έχει ανάγκη για να αναπτυχθεί ανεμπόδιστα αλλά και για να είναι με ασφαλές. Άρα δύο έννοιες, που μας οδηγούν, είναι η ασφάλεια του παιδιού μας και οι ιδιαίτερες ανάγκες κάθε αναπτυξιακής φάσης του παιδιού μας.

Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να ζητάμε από ένα μωρό 9 μηνών ή και παραπάνω να μην πετάει από το τραπέζι  τα παιχνίδια του ή άλλα ασφαλή αντικείμενα, που του έχουμε δώσει, με δύναμη κάτω, γιατί πολύ απλά αυτή η συμπεριφορά είναι κομμάτι του αναμενόμενου παιχνιδιού, γι’ αυτή την ηλικία. Αν δεν επιτρέψουμε στο παιδί μας να παίξει με αυτόν τον τρόπο, θα εμποδίσουμε την φυσιολογική του ανάπτυξη. Θα το οριοθετήσουμε όμως, αν τα αντικείμενα, που πετά, μπορούν να σπάσουν, να πεταχτούν και να το τραυματίσουν, ανταλλάσσοντας τα αντικείμενα αυτά με άλλα πιο ασφαλή. Από την άλλη θα οριοθετήσουμε ήπια ένα εξάχρονο, που παίζει πετώντας το τηλεκοντρόλ επαναλαμβανόμενα στο πάτωμα, λέγοντάς του, πως αυτό που κάνει δεν είναι παιχνίδι, το τηλεκοντρόλ μπορεί να σπάσει και ότι, αν έχει διάθεση για παιχνίδι μπορεί να το κάνει με τα παιχνίδια του.

Είναι ανάγκη λοιπόν να είμαστε σε επαφή με τις ανάγκες που έχει το παιδί μας σε κάθε ηλικία, γιατί κάποιες συμπεριφορές του παιδιού μας που εμείς τις βρίσκουμε ενοχλητικές ή προβληματικές μπορεί να είναι συμπεριφορές στα πλαίσια της φυσιολογικής ανάπτυξής του. Επιπλέον οι ανάγκες του παιδιού μας δεν εξαρτώνται μόνο από εσωτερικούς παράγοντες αλλά πολλές φορές και από εξωτερικούς, από εξωτερικά γεγονότα. Δεν θα αντιμετωπίσουμε με τον ίδιο τρόπο ένα οκτάχρονο παιδί, που ζητά να κοιμηθεί με τους γονείς του, γιατί πριν από λίγο έγινε ένας σεισμός και φοβήθηκε, με ένα άλλο παιδί της ίδιας ηλικίας, που συστηματικά κοιμάται με τους γονείς του το βράδυ.

Με ποιο τρόπο συνηθίζουν οι γονείς να θέτουν όρια; Ποιο το αποτέλεσμα της κάθε επιλογής τους;

Πρόκειται για τέσσερις «κατηγορίες γονέων», για τέσσερις κατηγορίες τρόπου οριοθέτησης, τρόπου που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Οι κατηγορίες φυσικά δεν είναι αναγκαία απόλυτες. Μπορεί κάποιος γονέας να έχει στοιχεία από δύο οι περισσότερες κατηγορίες ή μια κατηγορία να του «μοιάζει» περισσότερο από κάποια άλλη.:

> Ο αυταρχικός γονέας. Πρόκειται για έναν απαιτητικό και τιμωρητικό γονέα, που δεν αφήνει περιθώρια επιλογής στα παιδιά του. Ο γονέας αυτός δίνει αξία στην υπακοή, την τάξη, την παράδοση αποθαρρύνει την ανεξαρτησία και την ατομικότητα. Θέτει κανόνες χωρίς να τους συζητήσει. Δεν εξηγεί τη λογική που κρύβεται πίσω από αυτούς. Άλλωστε, η εξουσία του μέσα στο σπίτι είναι αδιαμφισβήτητη. Αποτέλεσμα: Ο αυταρχικός γονέας μπορεί να αγαπάει το παιδί του, δεν το αφήνει όμως να σκεφτεί για τον εαυτό του. Αντίθετα, σκέφτεται εκείνος για αυτό, γιατί εκείνος παίρνει πάντα τις αποφάσεις. Δεν μεγαλώνει το παιδί με σκοπό να ανεξαρτητοποιηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να σκέφτεται, να αποφασίζει και να πράττει αυτόνομα, δίχως το φόβο της άποψης του μπαμπά και της μαμάς. Αυτό το παιδί θα δυσκολευτεί πολύ να θέσει τα δικά του όρια, να ξεχωρίσει τον εαυτό του από τους άλλους, να διαχωρίσει τη δική του άποψη από εκείνη των άλλων. Είναι πολύ πιθανό και στην ενήλική του ζωή να αφήνει τους άλλους να αποφασίζουν γι’ αυτόν, γιατί θα φοβάται τη σύγκρουση με εκείνους (φίλοι, σύντροφος, εργοδότης κ.α), αν έχει διαφορετική άποψη, είναι πιθανό να μην έχει δική του άποψη, γιατί θα έχει μάθει πως δεν μπορεί να έχει ή πιο απλά δεν έχει εξασκηθεί στο να αποκτά δική του άποψη. Είναι επίσης πιθανό τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε τέτοιο περιβάλλον να γίνουν- από υγιή αντίδραση- περιφρονητικά και εριστικά όχι μόνο με τους γονείς αλλά και με όλους τους άλλους. Μην ξεχνάτε ότι η σχέση με τους γονείς μας αποτελεί για όλους μας πρότυπο σχέσης (θετικό ή και αρνητικό) και μας ακολουθεί μια ζωή, αν δεν μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε το κακό που μπορεί να μας κάνει, ώστε να αγωνιστούμε για πιο υγιείς σχέσεις. Μπορούν επίσης να γίνουν πολύ ντροπαλοί άνθρωποι, άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση, αποτέλεσμα της έλλειψης σεβασμού από τους γονείς τους σε αυτά. Αποφασίζω εγώ για εσένα γιατί εσύ δεν ξέρεις και δεν μπορείς να ξέρεις.

Συνεχίζεται Μέρος 3ο…