Η περίοδος αυτή είναι η πιο σημαντική, για να περάσει το παιδί ομαλά από την προσχολική αγωγή, σε αυτή που θα του προσφέρει το Δημοτικό Σχολείο. Δεν είναι ποτέ αργά, για να του διαβάζετε, να παίξετε με τα βιβλία, τα γράμματα και τους ήχους. Έρευνες δείχνουν, πως τα παιδιά με καθυστέρηση στον προφορικό λόγο και με χαμηλή φωνολογική επίγνωση, έχουν πιο πολλές πιθανότητες να αναπτύξουν Μαθησιακές Δυσκολίες, σε σχέση με παιδιά φυσιολογικής ανάπτυξης σε επίπεδο λόγου και φωνολογίας. Γι’ αυτό μη χάνετε χρόνο. Βάλτε το παιδί σας στον κόσμο των βιβλίων, των ήχων, των γραμμάτων και βοηθήστε το να τον ανακαλύψει!
Θυμηθείτε πως τώρα βρίσκεστε στην τελική φάση της «προετοιμασίας» του παιδιού σας, για να «δεχθεί» τη διδασκαλία της ανάγνωσης και της γραφής στην Α’ Δημοτικού. Αυτά τα δύο χρόνια είναι καθοριστικά, για να κατακτήσει το παιδί σας δεξιότητες προαπαιτούμενες της ανάγνωσης και της γραφής και να τελειοποιήσει ικανότητες, όπως αυτή του προφορικού λόγου.
Διαβάστε μαζί συχνά. Τι πετυχαίνετε; Τα οφέλη είναι πολλαπλά. Η επαφή με το παιδί σας κατά τη διάρκεια μιας ήρεμης και χαλαρής ανάγνωσης, η οποία χαρακτηρίζεται από ζεστασιά και αίσθηση ασφάλειας, δίνει σε εκείνο το μήνυμα, πως το διάβασμα είναι μια ρουτίνα που το τροφοδοτεί με τα δύο παραπάνω θετικά συναισθήματα. Όταν διαβάζουμε αισθάνομαι όμορφα, ζεστά… Δημιουργείτε έτσι ή και διατηρείτε μια καλή σχέση με το διάβασμα και το βιβλίο. Το παιδί σας έτσι μαθαίνει να αναζητά το διάβασμα, γιατί θα αναζητά αυτά τα συναισθήματα. Ποιο παιδί άλλωστε δεν θέλει να μοιράζεται όμορφα συναισθήματα με τους γονείς του.
Επιπλέον με την ανάγνωση βιβλίων το παιδί αντιλαμβάνεται τη λειτουργία του προφορικού και του γραπτού λόγου, αυτή της επικοινωνίας, της μεταφοράς μηνυμάτων, νοημάτων και ιδεών. Με το να έρχεται σε επαφή καθημερινά με το γραπτό λόγο, όλα αυτά παίρνουν στο μυαλό του μια μορφή, αποκτούν δομή και περιεχόμενο. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως αυτό που ο μπαμπάς ή η μαμά μου διαβάζουν είναι αυτό που είναι γραμμένο πάνω στο χαρτί. Δεν διαβάζει παράξενα σχήματα στη σειρά, αλλά γράμματα στη σειρά, τις λέξεις, οι οποίες έχουν συγκεκριμένο ήχο. Αντιλαμβάνεται πως αυτό που λέμε, μπορούμε και το γράφουμε, υπάρχει δηλαδή αντιστοιχία μορφής και ήχου, γραφήματος και φωνήματος.
Με την ανάγνωση βιβλίων το παιδί σας δεν μαθαίνει μόνο νέες λέξεις αλλά και πώς τις χρησιμοποιούμε. Οι λέξεις αυτές δεν είναι τυχαίες, αλλά βρίσκονται μέσα σε ένα σύνολο, σε ένα παραμύθι. Δεν τις ακούει απλά. Οι λέξεις αυτές φτιάχνουν στο μυαλό του παιδιού μια ολόκληρη ιστορία, μια ιστορία με ήρωες, παθήματα, μαθήματα, δράση. Είναι λέξεις τις οποίες «βιώνει» το παιδί, όπως βιώνει και το παραμύθι (μπαίνει μέσα σε αυτό), άρα θα τις χρησιμοποιήσει.
Το άκουσμα μιας ιστορίας, η κατανόηση του νοήματός της από το παιδί και η ικανότητά του να την αναδιηγηθεί σημαίνει ότι θυμάται τους ήρωες και τα χαρακτηριστικά τους, τα γεγονότα και τη σειρά τους. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει, πως το παιδί σας προσέχει. Άρα όσο περισσότερο διαβάζετε, τόσο περισσότερο αυξάνεται το εύρος της προσοχής του παιδιού (θα μπορεί μετά από ένα ή δύο χρόνια να κάθεται στην καρέκλα του και να ακούει τη δασκάλα του, θα μπορεί να συγκεντρωθεί επαρκώς για να μελετήσει το απόγευμα στο σπίτι). Σημαίνει ότι θυμάται, άρα όσο πιο πολύ διαβάζετε θα βελτιώνεται η μνήμη του. Σημαίνει, πως έχει επίγνωση της αλληλουχίας των γεγονότων, άρα αύριο θα μπορεί π.χ να οργανώσει τη σκέψη του με τέτοιο τρόπο, ώστε να γράψει σωστά κείμενα.
Όταν τελειώσετε το διάβασμα μιας ιστορίας ή κατά τη διάρκειά της, κάντε ερωτήσεις στο παιδί σας. Αφήστε κι εκείνο να σας ρωτήσει. Κάντε ερωτήσεις για τα γεγονότα, τις αποφάσεις των ηρώων και γιατί τις πήραν, πώς αισθάνονται οι ήρωες και γιατί, πώς αισθάνεται εκείνο και γιατί, μιλήστε για τα δικά σας συναισθήματα και εξηγήστε, ρωτήστε, αν θα άλλαζε κάτι στην ιστορία, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί, αν θα άλλαξε το τέλος και ποιο θα ήταν αυτό, μοιραστείτε και τη δική σας άποψη. Ρωτήστε ότι σας έρχεται στο νου, με διάθεση όμως παιχνιδιού, πειράγματος και όχι αυστηρού δασκάλου. Άλλωστε τώρα παίζετε και στο παιχνίδι είμαστε χαλαροί και χαρούμενοι!
Όλο αυτό το πάρε δώσε μεταξύ σας, θα βελτιώνει χρόνο με το χρόνο, ανάγνωση με την ανάγνωση τον προφορικό του λόγο. Θα μάθει νέες λέξεις και τις χρήσεις τους. Θα μάθει να τις συντάσσει σωστά, να εκφράζεται με μεγαλύτερη ακρίβεια. Επιπλέον, θα μάθει να βγάζει σωστά συμπεράσματα ή συμπεράσματα που έχουν σωστή βάση, θα μάθει να προβλέπει, να κρίνει, εφόδια απαραίτητα για ένα παιδί, ήδη από την Α’ Τάξη.
Διαβάζοντας μαζί με το παιδί, θα αρχίζει να κατανοεί πού είναι η αρχή και πού το τέλος ενός κειμένου, ποιος είναι και τι είναι ο τίτλος μιας ιστορίας, ότι διαβάζουμε από αριστερά προς τα δεξιά, ότι αυτό είναι ένα γράμμα κι αυτό μια λέξη. Όλα αυτά είναι δεξιότητες και έννοιες προαπαιτούμενες της διδασκαλίας και κατάκτησης της ανάγνωσης και της γραφής.
Παίξτε με τους ήχους. Τραγουδήστε μαζί, πείτε ποιηματάκια και οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε που έχει ομοιοκαταληξία. Μαθαίνετε έτσι στο παιδί σας, πως τα στιχάκια έχουν κάτι κοινό, κοινό ήχο στο τέλος κάθε στίχου. Πείτε του λέξεις και ζητήστε να σας της χτυπήσει παλαμάκια. Το πιο πιθανό είναι να χτυπάει ένα παλαμάκι σε κάθε συλλαβή, όπως είναι και το σωστό. Έτσι του μαθαίνετε, πως οι λέξεις αποτελούνται από μικρότερους ήχους, τις συλλαβές. Κάντε το ίδιο και με τις προτάσεις (κάθε λέξη και παλαμάκι). Παίξτε το παιχνίδι «από τι αρχίζει». Πείτε λέξεις και ζητήστε από το παιδί σας να σας πει από ποιο ήχο ξεκινούν (ΣΦ-ΣΦ, ΣΦ-ΣΦ-ΣΦ δηλαδή, παπί, πατάτα). Αρχικά θα σας λέει την πρώτη συλλαβή, που ακούει και αργότερα θα μπορέσει να σας πει τον πρώτο φθόγγο, το πρώτο γράμμα. Μην του το ζητήσετε εξ’ αρχής, θα το μπερδέψετε. Βρείτε μαζί λέξεις, που αρχίζουν με τον ίδιο ήχο. Βάλτε στο παιχνίδι και κάρτες με εικόνες. Ζητήστε να σας πει, τι βλέπει και «από τι αρχίζει». Αυτές οι κάρτες συνήθως έχουν και το αρχικό γράμμα κάθε λέξης, οπότε το παιδάκι σας θα αρχίσει να συνδέει την εικόνα με το γράμμα κι έτσι σταδιακά με ένα παιγνιώδη τρόπο θα μάθει τα γράμματα. Με όλα τα παραπάνω παιχνίδια, ενισχύετε την φωνολογική επίγνωση του παιδιού, την κατανόηση δηλαδή ότι ο λόγος έχει δομή σε επίπεδο ήχου και μορφής.
Παίξτε με τα γράμματα. Πάρτε μολύβια, χρώματα, μαρκαδόρους, λαδοπαστέλ, δαχτυλομπογιές, πλαστελίνες, φακές, ρύζι, ζυμαρικά και ότι άλλο φανταστείτε και ζωγραφίστε, κατασκευάστε, «γεμίστε» τα γράμματα. Ζωγραφίστε εσείς τα γράμματα -με κενό μέσα τους-σε χαρτί ή χαρτόνι και ζητήστε από το παιδί να τα γεμίσει με χρώμα ή οποιοδήποτε άλλο υλικό. Φτιάξτε τα γράμματα με πλαστελίνη. Κόψτε τα γράμματα σε χαρτόνι. Φτιάξτε δικές σας κάρτες με γράμματα. Ζητήστε από το παιδί σας να «ζωγραφίσει» κάθε γράμμα με το δάχτυλό του στο τραπέζι, στην πλάτη σας, στον αέρα.»Γράψτε» στη δική του πλάτη κάποιο γράμμα, για να το αναγνωρίσει. Μαθαίνετε έτσι τα γράμματα παίζοντας.
Δεν είναι ανάγκη να κάνετε όλα τα παραπάνω μονομιάς. Η αλήθεια είναι, πως δεν θα τα καταφέρετε και θα κουράσετε το παιδάκι σας. Εισάγετε στο πρόγραμμα και στη ρουτίνα σας κάθε εβδομάδα και κάτι καινούργιο. Πάντα όμως με τη μορφή αλλά και τη διάθεση παιχνιδιού. Έχετε πάντα στο μυαλό σας, ότι όλα είναι παιχνίδι ή ότι όλα μπορούν να γίνουν παιχνίδι, αρκεί να έχετε τη διάθεση να το κάνετε. Μην ξεχνάτε! Ο στόχος είναι να περάσει το παιδάκι σας ομαλά από την προσχολική αγωγή στην Α’ τάξη και όχι να γίνει «ο πιο καλός ο μαθητής» .
