Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility σχολείο Archives - Φύσσα Έφη

TAG: σχολείο

Πώς θα βοηθήσω το πρωτάκι μου στην ανάγνωση;

Όταν το παιδί σας καταφέρει να διαβάσει τις πρώτες του λέξεις όλα γύρω του γίνονται γιορτή! Ένας καινούργιος κόσμος ανοίγεται μπροστά του, έτοιμος να τον ανακαλύψει. Το να καταφέρει να διαβάσει δεν είναι μια διαδικασία εύκολη. Είναι ένας πραγματικός άθλος για το παιδί. Αναρωτιέστε πώς μπορείτε να το συνοδέψετε στην επιτυχία;

Ένας αρχάριος αναγνώστης:

> Μπορεί να αναγνωρίζει και να ονοματίζει γράμματα της αλφαβήτας.

> Μπορεί να κατανοήσει την έννοια «λέξη».

> Αρχίζει να αναγνωρίζει μερικές λέξεις μεταξύ άλλων σε κάποιο κείμενο ή σε λίστα.

> Μπορεί να βρει τον πρώτο και τον τελευταίο ήχο σε μια λέξη (1η και τελευταία συλλαβή και αργότερα 1ο και τελευταίο γράμμα), όταν την ακούει.

Όταν διαβάζετε με το παιδί σας, εξηγήστε του, πως για αρχή θα ήταν καλύτερο να διαβάζει δείχνοντας με το δάχτυλο. Ξεκινήστε διαβάζοντας την πρώτη συλλαβή της λέξης αποφεύγοντας να λέτε «π» και «α» πα, αλλά π α πα.
Κάντε υπομονή! Οι αρχάριοι αναγνώστες διαβάζουν αργά. Μην πιέζετε το παιδί σας να διαβάσει πιο γρήγορα. Δεν έχει αυτομοτοποιήσει ακόμα το μηχανισμό της ανάγνωσης. Αυτό θα πάρει λίγο χρόνο. Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό. Προσέξτε! Σε αυτή τη φάση δεν μπορεί να κατανοήσει με την πρώτη ανάγνωση, τι ήταν αυτό που διάβασε. Γι’ αυτό μην αναρωτιέστε, γιατί σας λέει δεν ξέρω, όταν το ρωτάτε, τι κατάλαβε. Αυτό συμβαίνει, γιατί ξοδεύει όλη του την προσοχή στην αποκωδικοποίηση των λέξεων (στο διάβασμά τους) και όχι στην κατανόηση του νοήματος των προτάσεων. Η άμεση κατανόηση αυτού που αναγνώστηκε έρχεται μόνο όταν το παιδί μάθει να διαβάζει αρκετά καλά.
Εστιάστε την προσοχή του στα γράμματα και τους ήχους τους και όχι στο όνομά τους. Το γράμμα «άλφα» δεν σημαίνει τίποτα για τη λέξη «κότα». Αντίθετα ο ήχος «α» είναι το τελευταίο γράμμα και ο τελευταίος ήχος της λέξης «κότα». Για τον ίδιο λόγο δεν έχει κανένα νόημα, όταν ένα παιδί βρίσκεται στην αρχή της εκμάθησης της ανάγνωσης να μάθει την αλφαβήτα απ’έξω. Περισσότερο θα μπερδευτεί παρά θα διευκολυνθεί.

Μην προσπαθείτε να βοηθήσετε να «διαβάσει» το παιδί σας κανονικά κάθε λέξη του κειμένου. Τον πρώτο καιρό οι περισσότερες λέξεις των κειμένων, που διδάσκονται τα παιδιά δεν μπορούν να διαβαστούν «κανονικά», γιατί τα παιδιά δεν έχουν διδαχθεί όλα τα γράμματα της αλφαβήτας. Αυτές θα τις μάθει χρησιμοποιώντας άλλη οδό την οπτική ή ορθογραφική. Αυτό σημαίνει, πως θα τις μάθει «απ’έξω». Θα απομνημονεύσει δηλαδή τη μορφή τους, θα τη συνδυάσει με τον ήχο τους και θα τις διαβάζει δίχως να τις αναλύει σε φθόγγους (κ-ό-τ-α ή κό-τα αλλά κατευθείαν κότα).

Επιβραβεύστε το για την προσπάθεια, που καταβάλει. Πείτε του μπράβο για την υπομονή του, για την προσοχή, που δίνει στην ανάγνωσή του. Δείξτε του πόσο εκτιμάτε αυτά τα χαρακτηριστικά σε εκείνο και πόσο θα το βοηθήσουν να συνεχίσει να μαθαίνει ακόμα κι αν έρθουν εμπόδια στο δρόμο του (κούραση, κακός βαθμός κ.α). Πείτε στο παιδί σας, πόσο δύσκολη δουλειά είναι να μαθαίνεις κάτι που απαιτεί τόσο μεγάλη προσοχή και πόσο καλά τα καταφέρνει σε αυτό. Δείξτε δηλαδή ότι το κατανοείτε, δείξτε ενσυναίσθηση. Αυτό έχει στην πραγματικότητα ανάγκη το παιδί σας. Έχει ανάγκη να το καταλαβαίνετε, να το επιβεβαιώνετε (σκέψεις, συναισθήματα, συμπεριφορά).

Το να μάθει το παιδί σας ανάγνωση άρα και γραφή, να εκτιμήσει το βιβλίο, τη γνώση, την εξερεύνηση σε νέους άγνωστους κόσμους δεν εξαρτάται μόνο από το σχολείο ή από το αν θα έχει ένα καλό δάσκαλο αυτή τη χρονιά. Εξαρτάται κυρίως από εσάς και από τον τρόπο που έχετε επιλέξει να το μεγαλώσετε. Δώστε στο παιδί σας την προσοχή, την αγάπη και την ενθάρρυνση που χρειάζεται και βγείτε «έξω» για το κυνήγι της κρυμμένης λέξης μαζί, μέχρι να μπορεί να κάνει τα δικά του «ταξίδια» επιλέγοντας μόνο του τον προορισμό.

Πώς θα προετοιμάσω το παιδί μου για την Α΄ Δημοτικού;

Έρευνες δείχνουν, πως τα παιδιά που προσχολικά είχαν μεγάλη επαφή με το γραπτό λόγο (βιβλία, παραμύθια, περιοδικά, εφημερίδες, ταμπέλες κ.α), πλούσιο λεξιλόγιο και καλή φωνολογική επίγνωση (κατανόηση ότι πχ. η λέξη αποτελείται όχι μόνο από γράμματα αλλά και από ήχους που αντιστοιχούν στα γράμματα αυτά), είναι πιο πιθανό να μην αντιμετωπίσουν δυσκολίες κατά την εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής. Πώς μπορείτε να κερδίσετε το χαμένο χρόνο αλλά και να ενισχύσετε την προσπάθεια του παιδιού σας να μάθει ανάγνωση και γραφή;

 

Μιλήστε με το παιδί σας

Ο προφορικός λόγος είναι η βάση της ανάγνωσης. Να τι μπορείτε να κάνετε, ώστε να βοηθήσετε το παιδί σας να «χτίσει» μια καλή σχέση με τις λέξεις και τη γλώσσα:

> Μοιραστείτε μαζί του οικογενειακές ιστορίες. Μιλήστε για εσάς, τους παππούδες του και άλλους συγγενείς.

> Μιλήστε στο παιδί σας για πράγματα που κάνετε ή σκέφτεστε. Μην ξεχνάτε ότι κάθε φορά, που μιλάτε αποτελείτε πρότυπο ομιλίας για το παιδί σας.

> Κάντε του πολλές ερωτήσεις, ώστε να του δίνετε την ευκαιρία να εκφράζεται με όλο και περισσότερη ακρίβεια.

> Ενθαρρύνετέ το να σας μιλήσει για τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.

> Ρωτήστε το για τη μέρα του.

> Να είστε υπομονετικοί. Δώστε του χρόνο να βρει τις κατάλληλες λέξεις.

> Τραγουδήστε μαζί!

 
Κάντε την ανάγνωση παιχνίδι

Το να διαβάζετε φωναχτά μπορεί να γίνει ένα παιχνίδι πολύ διασκεδαστικό τόσο για εσάς όσο και για όλα τα μέλη της οικογένειάς σας:

> Χρησιμοποιήστε διαφορετικές φωνές για διαφορετικούς χαρακτήρες της ιστορίας. Χρησιμοποιήστε ακόμα και το όνομα του παιδιού σας αντί για το όνομα του ήρωα. Πάρτε κούκλες να σας συνοδεύσουν στην ιστορία. Θα γίνει ακόμα πιο αληθινή, ακόμα πιο διασκεδαστική.

> Διαβάστε και ξαναδιαβάστε, όσες φορές θέλει αγαπημένα παραμύθια του παιδιού σας. Με τον καιρό θα μπορεί να τα «διαβάζει» μόνο του, αφού θα έχει μάθει την ιστορία απ’έξω. Επιπλέον σιγά σιγά θα μπορεί να αναγνωρίζει λέξεις του παραμυθιού, ιδιαίτερα αν συνηθίζετε να δείχνετε με το χέρι σας καθώς διαβάζετε, καθώς θα κάνει τη σύνδεση μεταξύ εκείνου που ακούει και εκείνου που βλέπει.

> Διαβάστε κάθε είδους υλικό- παραμύθια, κόμικς, ποιήματα, περιοδικά, εφημερίδες, ενημερωτικά έντυπα.

> Ενθαρρύνετε τους συγγενείς να παίρνουν βιβλία ως δώρα στα παιδιά σας.

 
Διαβάστε κάθε μέρα

Τα παιδιά αγαπούν τη ρουτίνα, το πρόγραμμα. Η καθημερινή ανάγνωση μιας ιστορίας μπορεί να γίνει ανάγκη για το παιδί, γιατί μαζί με το παραμύθι απολαμβάνει και την ασφάλεια, που του παρέχει η συντροφιά σας. Διαβάζοντας του δείχνετε πόσο σημαντική είναι αυτή η διαδικασία και πόση χαρά μπορεί να του δώσει.

> Ορίστε συγκεκριμένη ώρα κάθε μέρα. Μια ώρα της ημέρας, που θα μπορείτε να δώσετε όλη σας την προσοχή στο διάβασμα. Εναλλακτικά να είστε διαθέσιμη/ος για την ώρα ανάγνωσης, που θα επιλέξει το ίδιο το παιδί.

> Ορίστε συγκεκριμένο χώρο διαβάσματος. Φροντίστε να είναι άνετος, ήσυχος αλλά να έχει σίγουρη πρόσβαση και το παιδί σας (να βλέπει). Τοποθετήστε δίπλα όλες τις «επιλογές» σας (βιβλία, παραμύθια και άλλο υλικό), για να μπορεί να επιλέγει μόνο του ακόμα και όταν εσείς δεν είστε εκεί .

> Επιλέξτε διάφορα βιβλία, ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας. Επιλέξτε βιβλία που διαβάζονται μονομιάς ή και κάθε μέρα και από λίγο.

> Διαβάστε αργά, ώστε το παιδί να μπορεί να κάνει εικόνες αυτά που ακούει.

> Πείτε του μπράβο, όταν δίνει ιδέες, ρωτάει, συμμετέχει.

> Συνεχίστε να διαβάζετε ακόμα και αφού έχει καταφέρει να μάθει ανάγνωση. Διαβάστε του και ιστορίες πάνω από το δικό του επίπεδο ανάγνωσης (αν έχει μάθει ανάγνωση), ώστε να κρατάτε ζωντανή την επιθυμία του για διάβασμα.

 

Δώστε το καλό παράδειγμα

Πόσες και πόσες φορές δεν έχετε ακούσει, ότι ως γονείς αποτελείτε πρότυπο για τα παιδιά σας. Κι εδώ λοιπόν δεν θα πρωτοτυπήσουμε… Αν το παιδί σας δεν σας βλέπει να διαβάζετε στον ελεύθερο χρόνο σας, στις διακοπές, πριν ύπνο, αυτό σημαίνει πως το διάβασμα είναι έξω από τον «κόσμο» του, δεν αποτελεί συνήθεια της οικογένειας, άρα ούτε και δική του. Μην ξαφνιαστείτε αν δεν θέλει να διαβάσει τα μαθήματά του ή δεν του αρέσει καθόλου η ιδέα να διαβάζετε ιστορίες μαζί. Μόνο αν το διάβασμα αποτελεί συνήθεια όλης της οικογένειας και η πρόσβαση σε αναγνώσιμο υλικό είναι εύκολη (αν δηλαδή υπάρχουν πολλά βιβλία μέσα στο σπίτι) και έρθει πολύ νωρίς στη ζωή του παιδιού, το να διαβάζει το παιδί αποτελεί φυσική διαδικασία για το ίδιο.

> Διαβάστε συνταγές, ετικέτες φαγητών, χάρτες, οδηγίες, ενημερωτικά φυλλάδια.

> Διαβάστε πινακίδες στο δρόμο, πινακίδες εστιατορίων, καταστημάτων κ.α.

> Ψάξτε για πληροφορίες σε τηλεφωνικούς καταλόγους, λεξικά, άτλαντες.

> Διαβάστε ευχετήριες κάρτες, γράμματα, μηνύματα στο κινητό σας ή στον Η/Υ.

 

Μιλήστε για βιβλία

Το να μιλάτε για βιβλία μπορεί να είναι το ίδιο σημαντικό με το να τα διαβάζετε. Μιλώντας για μια ιστορία ή ένα βιβλίο που σας άρεσε βοηθά το παιδί σας να το βιώσει και να το βάλει στη ζωή του. Μην ξεχνάτε πως συζητώντας το βοηθάτε να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, να ενισχύσει την ικανότητά του να κατανοεί μια ιστορία, να σκέφτεται γι’αυτή, να βγάζει συμπεράσματα, να αποκτά κριτική σκέψη. Βοηθάτε δηλαδή το παιδί σας να μάθει να διαβάζει και να γράφει.

> Ρωτήστε το τι είδους βιβλία θα ήθελε να διαβάσει.

> Μιλήστε του για τις δικές σας προτιμήσεις ως παιδί. Αν έχετε ακόμα παλιά βιβλία, μοιραστείτε τα μαζί του.

> Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σχολιάζει τις εικόνες του βιβλίου αλλά και την ίδια την ιστορία- πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ανάγνωσή της.

> Αφιερώστε λίγη ώρα στο εξώφυλλο του βιβλίου. Πάρτε την ευκαιρία και πείτε του να φανταστεί από αυτό, ποιο μπορεί να είναι το θέμα της ιστορίας, πως εξελίσσεται, τι μπορεί να συμβαίνει στο τέλος.

> Αφού ολοκληρώσετε την ιστορία ρωτήστε αν συμφωνεί με το τέλος, τι άλλο θα μπορούσε να έχει συμβεί ή τι θα ήθελε εκείνο να συμβεί.

> Ενθαρρύνετέ το να ξαναπεί μόνο του την ιστορία αλλά και αλλάζοντας τα γεγονότα με τρόπο, που επιθυμεί εκείνο.

 
Αφήστε το παιδί σας να διαβάσει δίχως λογοκρισία.

Καθώς θα αρχίσει να μαθαίνει ανάγνωση, αφήστε το να διαβάζει δυνατά χωρίς να το διορθώνετε. Θυμηθείτε! Οι αντιδράσεις σας στο άκουσμά του είναι πολύ σημαντικές. Μην το διακόπτετε. Παρεμβείτε μόνο αν σας ζητήσει βοήθεια. Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να τα βγάλει πέρα μόνο του. Θα μάθει από τα λάθη του. Δείξτε τον ενθουσιασμό σας αφού τελειώσει την προσπάθειά του. Του αξίζει ένα μεγάλο μπράβο! Χρειάζεται όμως να ξέρει γιατί παίρνει μπράβο, εξηγήστε του δηλαδή τι έκανε και με ποιο τρόπο (ήταν συγκεντρωμένο, υπομονετικό κ.α σπουδαία).

> Αφήστε το παιδί να σας διαβάσει δυνατά μόνο, όταν ξέρετε ότι δεν θα σας ενοχλήσουν.

> Δείξτε του, ότι απολαμβάνετε την ιστορία. Όταν κουραστεί, προτείνετε να συνεχίσετε εσείς, μέχρι να ξεκουραστεί.

> Μιλήστε για την ιστορία, αφού τελειώσει, ώστε να είστε σίγουροι ότι κατάλαβε αυτό που διάβασε. Αν διαπιστώσετε κενά, ενθαρρύνετε το να ψάξει μόνο του να βρει τη σωστή απάντηση.

 
Δείξτε πόσο εκτιμάτε τις προσπάθειες του παιδιού σας

Έχετε πάντα στο μυαλό σας, ότι το παιδί σας έχει ανάγκη να ξέρει ότι εκτιμάτε την προσπάθεια που κάνει, ώστε να συνεχίσει να την κάνει. Θα μάθει να διαβάζει και κατ’επέκταση να γράφει και να μελετά όταν είναι σίγουρο πως μπορεί. Να περιμένετε πως αυτή τη σιγουριά θα την αναζητήσει από εσάς, όπως όταν ήταν νήπιο και σας κοίταζε πρώτα και μετά έπιανε με τα χεράκια του κάτι καινούργιο. Φροντίστε λοιπόν «να είστε εκεί» για εκείνο. Δώστε του προσοχή!

> Καλό είναι να ξέρετε ποιο είναι στην πραγματικότητα το επίπεδο ανάγνωσης του παιδιού σας, χρησιμοποιήστε όμως αυτή τη γνώση με θετικό τρόπο. Επιλέξτε βιβλία που είναι κατάλληλα για το επίπεδό του. Επικοινωνήστε με τον/την δάσκαλο/ά του παιδιού σας για να πάρετε ιδέες.

> Να είστε υπομονετικοί και ευέλικτοι, όταν προσπαθείτε να βοηθήσετε το παιδί σας.

Αν όλα αυτά σας φαίνεται δύσκολο να εφαρμοστούν στο δικό σας παιδί, μην προτρέχετε. Να θυμάστε πως εσείς πρέπει να κάνετε την αρχή. Πάνω απ’όλα χρειάζετε να πιστέψετε πως αυτό που κάνετε είναι σωστό και χρήσιμο για το παιδί σας. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό! Αν όλα τα παραπάνω δεν είναι διασκεδαστικά για εσάς, δεν θα είναι και για το παιδί σας. Παίξτε λοιπόν με τα παραπάνω και μην τα αντιμετωπίζετε σαν αγγαρεία ή σαν κάτι που πρέπει να γίνει. Αν το βλέπετε έτσι, θα βαρεθείτε γρήγορα και εσείς και το παιδί σας.

Πόσο να συμμετέχω στο διάβασμα του παιδιού μου;

«Σήμερα συνάντησα τη δασκάλα της κόρης μου. Μου είπε, πως η Αλίκη αν και είναι έξυπνη, δεν αποδίδει όσο θα ήθελε. Περιμένει πολύ περισσότερα από εκείνη και σίγουρα όχι άγραφα τετράδια και μισοτελειωμένες ασκήσεις. Αυτό που μου έδωσε να καταλάβω είναι, πως δεν πηγαίνει προετοιμασμένη καλά στο σχολείο κάθε μέρα. Στην αρχή της σχολικής χρονιάς ήταν ευχαριστημένη μαζί της. Τώρα πια όχι. Η αλήθεια είναι, πως στην αρχή ήμουν «από πάνω της». Της έκανα έλεγχο κάθε φορά, που μου έλεγε πως τελείωνε. Σταμάτησα όμως να την ελέγχω μετά από 2 μήνες περίπου, γιατί πίστεψα πως δεν με είχε πια ανάγκη. Σκέφτηκα πως δεν θα με χρειαζόταν, όπως πέρυσι στην Α΄τάξη. Μάλλον έκανα λάθος».

Οι έρευνες δείχνουν, πως η στενή σχέση του γονέα με το σχολείο του παιδιού του έχει θετικά αποτελέσματα στις σχολικές του επιδόσεις. Οι συχνές συναντήσεις με το δάσκαλο, η συστηματική συμμετοχή του γονέα στις συνελεύσεις γονέων και κηδεμόνων, η παρακολούθηση των εκδηλώσεων, που διοργανώνει το σχολείο κ.α αυξάνουν τις πιθανότητες το παιδί του να έχει τελικά καλύτερες σχολικές επιδόσεις, σε σχέση με εκείνες, που είχε πριν ο γονέας υιοθετήσει την παραπάνω συμπεριφορά.

Εξίσου σημαντική όμως είναι και η συνεισφορά κάθε γονιού στο σπίτι. Ένα θετικό κλίμα για τη μάθηση, ένα πλούσιο σε νέα ερεθίσματα περιβάλλον, πολλά «μπράβο τα κατάφερες» ή «μπράβο συνέχισε έτσι» και ένας ή , ακόμα καλύτερα, δύο γονείς που δείχνουν ενδιαφέρον για το «πώς τα πάνε τα παιδιά μου στο σχολείο;», «είναι προετοιμασμένα καλά;», «πού δυσκολεύονται και γιατί;», «τι μπορώ να κάνω εγώ;», δηλαδή δείχνουν ενδιαφέρον για το αν τα παιδιά τους μαθαίνουν ή αλλιώς αναπτύσσονται φυσιολογικά, αποτελούν τους κύριους παράγοντες που θα καθορίσουν τη μαθησιακή πορεία που θα έχουν τελικά τα παιδιά τους.

Ένα από τα πολλά ερωτήματα, που κάνουν οι γονείς είναι το αν πρέπει ή όχι να βοηθούν τα παιδιά τους να κάνουν τις εργασίες που έχουν για το σπίτι. Τι σημαίνει όμως τελικά βοηθάω το παιδί μου να διαβάσει; Σημαίνει κάθομαι δίπλα του, παίρνουμε ένα ένα τα βιβλία και τα τετράδια και διαβάζουμε μαζί ή μήπως κάτι άλλο;

Ο βαθμός συμμετοχής του γονέα στο διάβασμα του παιδιού του έχει να κάνει κυρίως με την ηλικία. Πριν όμως φτάσουμε σε αυτό, ας δούμε κάποια ζητήματα που αφορούν κάθε γονέα:

Δώστε προσοχή στο χώρο που διαβάζει. Ο χώρος μελέτης πρέπει να είναι ένα μέρος μακριά από θορύβους. Αυτό σημαίνει, πως δεν μπορεί να διαβάζει στην κουζίνα ή στο καθιστικό ή με ανοιχτή τηλεόραση ή παρουσία τρίτων. Αν το παιδί σας δεν έχει δικό του δωμάτιο ή τουλάχιστο δικό του γραφείο, οφείλετε να του εξασφαλίσετε κάποιες ώρες ησυχίας στο σπίτι σε κάποιο χώρο με τραπέζι που θα έχει οριστεί ως προσωπικός χώρος για διάβασμα.

Μιλήστε στο παιδί σας για το γραφείο του. Το γραφείο του χρειάζεται να είναι καθαρό και τακτοποιημένο. Είναι ανάγκη να υπάρχουν πάνω στο γραφείο μόνο εκείνα, που χρειάζεται το παιδί σας για να μελετήσει. Ζητήστε του να αφαιρέσει αντικείμενα, που μπορούν να του τραβήξουν την προσοχή από τη μελέτη του.

Μιλήστε με το παιδί σας για το πρόγραμμα. Για να αρχίσει το παιδί σας να μαθαίνει τι σημαίνει οργάνωση/διαχείριση χρόνου, χρειάζεται να μιλήσετε για το πρόγραμμά του, αφού επιστρέψει από το σχολείο. Συμφωνήστε για το αν θα κοιμάται το μεσημέρι, ποιος θα είναι ο χρόνος διαβάσματος, παιχνιδιού, φαγητού και ύπνου. Σε κάθε περίπτωση το παιχνίδι θα έρχεται μετά το διάβασμα και αφού έχει πράγματι ολοκληρωθεί ώρα, που να μπορεί πια να παίξει.

Δείξτε του ότι όλοι μέσα στο σπίτι είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις τους. Αν το παιδί σας κατά τη διάρκεια της χρονιάς παραπονιέται πως εκείνο διαβάζει κι εσείς όχι, μιλήστε του για τις δικές σας υποχρεώσεις. Πείτε του ποιες είναι οι δικές σας ευθύνες και ποιες θα είναι οι συνέπειες αν δεν φανείτε υπεύθυνοι. Παρ’ όλα αυτά είναι ανάγκη να βρείτε ποιος είναι ο λόγος που παραπονιέται, να δείξετε κατανόηση και να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά του. Πολλές φορές, αν το παιδί καταλάβει ότι το κατανοούμε, αυτό αρκεί για να συνεχίσει.

Φροντίστε να έχει το παιδί σας όλα τα απαραίτητα υλικά για να μελετήσει. Προμηθευτείτε πρόχειρα τετράδια, μολύβια, ένα λεξικό, εγκυκλοπαίδεια και ότι άλλο χρειάζεται για να ολοκληρώνει τις εργασίες του.

Να είστε θετικοί με τη μελέτη. Δώστε της αξία. Πείτε στο παιδί σας ότι είναι τόσο σημαντική η μελέτη στο σπίτι, όσο σημαντική είναι η παρουσία του στο σχολείο. Εξηγήστε του τους λόγους.

Ενθαρρύνετέ το και δώστε του θετική ανατροφοδότηση. Κατά τη διάρκεια του διαβάσματος μπείτε στο δωμάτιο και ελέγξτε αν διαβάζει. Ενθαρρύνετέ το να συνεχίσει έτσι. Αναγνωρίστε τη σκληρή προσπάθεια. Όταν τελειώσει, δείξτε του τη χαρά σας. Πόσο διαφορετικά θα νιώθατε αν ο προϊστάμενός σας έδειχνε την ίδια χαρά, όταν ολοκληρώνετε μια δικιά σας εργασία;!

Αν σας χρειαστεί κατά τη διάρκεια της μελέτης, μη δίνετε απαντήσεις αλλά κατεύθυνση. Είναι σίγουρο ότι καθημερινά σας ρωτάει και θα συνεχίσει να ρωτάει πράγματα που δεν γνωρίζει. Μην δίνετε απαντήσεις. Δείξτε του τον τρόπο να τις βρίσκει μόνος του, στο βιβλίο του, σε λεξικά, σε εγκυκλοπαίδειες. Αν δεν γίνεται να βρει απαντήσεις εκεί, δώστε κατεύθυνση στη σκέψη του. Δείξτε του δηλαδή τον τρόπο για να σκέφτεται και να βρίσκει μόνο του τη λύση.

Αν γνωρίζετε ότι μια εργασία πρέπει να την κάνει μόνο του, αφήστε το.

Ενημερωθείτε. Να είστε σε επαφή με το δάσκαλο. Είναι ανάγκη να ξέρετε τι θέλει από το παιδί σας, όταν αυτό επιστρέφει στο σπίτι αλλά και ποιοι είναι οι κανόνες της τάξης.

Μιλήστε στο παιδί σας για τις δύσκολες και τις λιγότερο δύσκολες εργασίες. Είναι καλύτερο να ξεκινά με τις δύσκολες εργασίες, με εκείνες δηλαδή που απαιτούν περισσότερη συγκέντρωση, την οποία μπορεί να έχει στην αρχή της μελέτης.

Παρατηρήστε σημάδια κούρασης. Αν το παιδί σας έχει κουραστεί, δώστε του την ευκαιρία να κάνει ένα μικρό διάλειμμα. Μιλήστε του για τα σημάδια κούρασης, που μπορεί να παρατηρεί στο σώμα του μόνο του, έτσι ώστε να κάνει διαλείμματα χωρίς τη δική σας προτροπή.

Αν το παιδί σας είναι στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, η αλήθεια είναι ότι σας χρειάζεται περισσότερο. Είναι ανάγκη να φροντίσετε για πράγματα που για μεγαλύτερα παιδιά είναι δεδομένα.

> Παρατηρήστε αν κάθεται σωστά στην καρέκλα του.
>Το βιβλίο του ή το τετράδιό του βρίσκεται ακριβώς μπροστά του ή λίγο πιο δίπλα και το δυσκολεύει;
> Με ποιο τρόπο διαβάζει; Ελέγχει τι χρειάζεται να διαβάσει για την επόμενη μέρα ή τα διαβάζει όλα; Αδειάστε το γραφείο και βάλτε σε μία στοίβα τα βιβλία με τα τετράδια τους σε ζευγάρια αριστερά στο γραφείο. Στο κέντρο τοποθετήστε αυτό που πρόκειται να διαβάσει και δεξιά αυτό που διάβασε. Έτσι θα ξέρει τι έχει να διαβάσει και τι διάβασε.
> Δείξτε του ποιες είναι οι πιο δύσκολες εργασίες και ποιες οι πιο εύκολες. Στην αρχή χρειάζεται να επιμένετε εσείς για τη χρησιμότητα αυτής της τεχνικής. Σιγά-σιγά θα μάθει να το κάνει και μόνο του.

Θυμηθείτε! Βοηθάω το παιδί μου να διαβάσει δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη, κάθομαι δίπλα του και διαβάζουμε μαζί. Βοηθάω το παιδί μου να διαβάσει σημαίνει του εξασφαλίζω όλες εκείνες τις συνθήκες που έχει ανάγκη για να διαβάσει. Χώρο, υλικά και τρόπο για να διαβάζει. Δώστε του το χώρο και τα υλικά και εκπαιδεύστε το με υπομονή στον τρόπο για να διαβάζει. Η αυτονομία του στο διάβασμα είναι αυτό που θα έχετε πετύχει ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού.

Όταν το παιδί δεν προσαρμόζεται στο νέο σχολικό περιβάλλον

«Ο τετράχρονος γιος μου ήταν μια έκπληξη για μένα φέτος. Ο Πέτρος είναι ένα παιδί γεμάτο ζωντάνια, ενέργεια. Στο σπίτι προσπαθεί να βρίσκει συνεχώς νέους τρόπους να παίζει με τα παιχνίδια του, είναι απαιτητικός και εξωστρεφής. Δεν είναι ένα ήσυχο παιδί. Αντίθετα, είναι ένα παιδί που ακούγεται συνεχώς. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο έχω μείνει έκπληκτη από όσα μου είπε η νηπιαγωγός του για τη συμπεριφορά του στο σχολείο. Φαίνεται πως εκεί είναι ιδιαίτερα «μαζεμένος». Δεν συμμετέχει στις δραστηριότητες όπως οι συμμαθητές του, δεν σηκώνει το χέρι του για να μιλήσει, ούτε με ενθάρρυνση της νηπιαγωγού και δεν παίζει με τα άλλα παιδιά. Μου διευκρίνισε ότι τον πρώτο μήνα απέδιδε τη συμπεριφορά του Πέτρου στο ότι δεν είχε προσαρμοστεί ακόμα στο νέο περιβάλλον, τώρα πια όμως έχουν περάσει 4 μήνες. Τι μπορεί να συμβαίνει;»

Είναι φαινόμενο υπαρκτό και αναμενόμενο, συνήθως για όλους τους ανθρώπους, όλων των ηλικιών να έχουν ανάγκη μιας περιόδου προσαρμογής, όταν μπαίνουν σε νέα περιβάλλοντα. Ένα νέο σχολείο ή η πρώτη φορά στο σχολείο, ένας νέος χώρος εργασίας ή μια νέα θέση με νέα καθήκοντα στον ίδιο χώρο εργασίας, η μετακόμιση σε ένα καινούργιο σπίτι, η αλλαγή της οικογενειακής μας κατάστασης μας δημιουργούν άγχος και γι’ αυτό όλα απαιτούν την ύπαρξη μιας μεταβατικής περιόδου, μιας περιόδου προσαρμογής στη νέα κατάσταση. Σε αυτή τη φάση, όλοι μας έχουμε ανάγκη να παρατηρήσουμε όσα νέα βιώνουμε, να κάνουμε σκέψεις γι’αυτά, να καταλάβουμε τι συναισθήματα μας προκαλούν ή πιο απλά, έχουμε ανάγκη να παρατηρήσουμε το νέο χώρο, να μάθουμε ποιες είναι οι νέες μας ευθύνες, τι περιμένουν οι άλλοι από εμάς και με ποιο τρόπο το αναμένουν, τι μπορούμε να δώσουμε εμείς και αν ο τρόπος, που το δίνουμε ταιριάζει με εκείνον, που αναμένουν οι άλλοι από εμάς, διαχειριζόμενοι παράλληλα το άγχος που μας δημιουργούν όλα τα παραπάνω. Όσο πολύπλοκα σας φαίνονται αυτά, όταν τα διαβάζετε, άλλο τόσο πολύπλοκα είναι, όταν τα βιώνετε κι άλλο τόσο, όταν τα βιώνουν τα παιδιά σας. Ένας ενήλικας έχει συνήθως αναπτυγμένους εκείνους τους μηχανισμούς, που θα τον βοηθήσουν να αναγνωρίσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα, που του προκαλούνται, να κάνει την κατάλληλη επεξεργασία, ώστε να τα κατανοήσει και να οργανώσει με τέτοιο τρόπο τη σκέψη του κι έτσι να πάρει συγκεκριμένες αποφάσεις, που θα τον οδηγήσουν στην προσαρμογή του. Ξέρει δηλαδή πώς να διαχειριστεί το άγχος του. Ένα παιδί όμως χρειάζεται βοήθεια.

Γι’αυτό το λόγο, δώστε στο παιδί σας χρόνο, για να προσαρμοστεί αλλά και προσοχή. Μιλήστε μαζί του για το σχολείο του. Ρωτήστε το για τη δασκάλα του και τους συμμαθητές του, τι καινούργιο έμαθε ή έκανε. Σε αυτή τη φάση, μπορεί να μάθετε πράγματα, που προβληματίζουν το παιδί σας ή σκέψεις, που κάνει αλλά δεν είναι ρεαλιστικές. Υπάρχει δηλαδή η πιθανότητα να έχει συμβεί ή να συμβαίνει κάτι στο σχολείο του, που να το έχει παρεξηγήσει και να παρατείνει την περίοδο προσαρμογής του. Για παράδειγμα, μια υπέρ του δέοντος ενθουσιώδης δασκάλα ή εξωστρεφής, με πολύ ενέργεια μπορεί να γίνεται αντιληπτή από το παιδί ως θυμωμένη δασκάλα. Η προσπάθεια της δασκάλας του να βάλει όρια σε ένα επιθετικό παιδί μπορεί να εκληφθεί ως έντονα επιθετική συμπεριφορά από μέρους της.
Είναι ανάγκη λοιπόν να προσπαθείτε να μάθετε όσο το δυνατόν περισσότερα για την καθημερινότητα του παιδιού σας στο σχολείο, ώστε να «αλιεύετε» προβληματισμούς του και να τους συζητάτε. Εξηγήστε στο παιδί σας τη συμπεριφορά της δασκάλας του ή των συμμαθητών του. «Γεμίστε» το με δικές σας εναλλακτικές σκέψεις, όταν προσπαθεί να ερμηνεύσει κάτι που συνέβη στο σχολείο του, δώστε περισσότερο φως στη σκέψη του με δικές σας σκέψεις.

Όταν η περίοδος προσαρμογής παρατείνεται, το ίδιο και το άγχος του παιδιού:

> Μιλήστε με τη δασκάλα του παιδιού. Κάθε δασκάλα ή δάσκαλος, αφού περάσει ο χρόνος γνωριμίας με τα παιδιά, κάνει παρατηρήσεις για το καθένα από αυτά, ερμηνεύει τις συμπεριφορές τους, αναγνωρίζει τις δυσκολίες τους και μπορεί να κάνει τις δικές του προτάσεις. Μιλήστε με τη δασκάλα του παιδιού σας όχι απλά για να σας πει τι παρατηρεί, αλλά για να σας προτείνει λύσεις. Ρωτήστε τι έχει κάνει ως τώρα, για να βοηθήσει το παιδί σας να προσαρμοστεί και τι άλλο μπορείτε να κάνετε σε συνεργασία μαζί της.

> Παίξτε με το παιδί σας στο σπίτι. Παίξτε μαζί «το σχολείο» με γαντόκουκλες, κούκλες, διάφορες φιγούρες. Παίξτε εναλλάξ τη δασκάλα ή τα παιδιά. Με αυτό το παιχνίδι έχετε στόχο α)να βοηθήσετε στην έκφραση των βαθύτερων σκέψεων, συναισθημάτων και επιθυμιών του παιδιού σας σε σχέση με το σχολείο του, β) να κατανοήσετε τους λόγους της παράτασης της περιόδου προσαρμογής του παιδιού σας. Έτσι θα έχετε πάρει χρήσιμες πληροφορίες για το τι συμβαίνει στο σχολείο του, αλλά και στο μυαλό του. Συζητήστε μαζί του ότι πιστεύετε ότι χρειάζεται συζήτηση.

> Δώστε στο παιδί σας κάτι αγαπημένο του να το παρουσιάσει στους συμμαθητές του. Αυτό μπορεί να γίνει σε συνεργασία με τη δασκάλα του στα πλαίσια μιας ομαδικής δραστηριότητας, όπου όλα τα παιδιά θα φέρουν κάτι αγαπημένο τους στην τάξη με στόχο α) να εκθέσουν τον εαυτό τους στην ομάδα, β)να γνωριστούν καλύτερα, γ) να δεθούν ως ομάδα. Η αναγκαστική έκθεση του εαυτού του στην ομάδα θα γίνει με τρόπο ήπιο, αφού το παιδί σας θα κρατάει μαζί του κάτι αγαπημένο του, κάτι που του δίνει ασφάλεια.

Ρωτήστε το παιδί σας και τη δασκάλα του, αν χρειάζεται να το βοηθήσετε στο σπίτι με πιθανές εργασίες. Με στόχο να αισθάνεται το παιδί σας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στο σχολείο, ώστε να μπορεί να συμμετέχει ενεργά σε δραστηριότητες. Ρωτήστε τη δασκάλα, αν μπορείτε να κάνετε κάποια προετοιμασία στο σπίτι.

Επιβραβεύστε κάθε του προσπάθεια ή νέο επίτευγμα. Πείτε του μπράβο για κάθετί καινούργιο που μαθαίνει, για ότι σας φέρνει από το σχολείο (μια ζωγραφιά, μια χειροτεχνία κ.α). Κάντε στο σπίτι γιορτή! Το μπράβο για να είναι πράγματι μπράβο για το παιδί σας, πρέπει και να το νιώθετε. Να πιστεύετε δηλαδή ότι το παιδί σας κατάφερε κάτι σημαντικό. Χρειάζεται να το δείχνετε με όλο σας το σώμα. Να φαίνεται στο πρόσωπό σας, να φαίνεται και στο υπόλοιπο κορμί σας, με τη στάση του. Είναι ανάγκη να είναι και να φαίνεται αληθινό.

Τα παιδιά έρχονται καθημερινά σε επαφή με νέα πράγματα. Άλλα θα τους δώσουν χαρά, άλλα θα τους εξάψουν τη φαντασία και την περιέργεια και άλλα θα τα γεμίσουν με άγχος. Η αλήθεια είναι ότι τα έχουν ανάγκη όλα, γιατί από όλα θα μάθουν. Δείτε λοιπόν αυτή την παρατεταμένη περίοδο προσαρμογής στο σχολείο σαν ευκαιρία για να μάθουν τα παιδιά σας κάτι καινούργιο. Πώς να αντιμετωπίζουν τους φόβους τους.

Πώς θα βοηθήσω το παιδί μου να κατανοεί αυτά που διαβάζει;

«Η κόρη μου είναι μαθήτρια της Α’ τάξης και έχει αρχίσει να διαβάζει. Διαβάζει συλλαβιστά και με διακοπές. Αυτό που με προβληματίζει είναι, πως όταν ολοκληρώνει την ανάγνωση, δεν θυμάται τίποτα απ’ όσα διάβασε. Υπάρχει πρόβλημα;»

Μαθαίνω να διαβάζω για τα πρωτάκια μας αρχικά σημαίνει, μαθαίνω να αποκωδικοποιώ τις λέξεις. Δηλαδή, στη λέξη «παπί» αναγνωρίζω το γράμμα «π» το συνδέω στο μυαλό μου με τον ήχο του, το «κρατάω», αναγνωρίζω το «α», το συνδέω με τον ήχο του, συνδέω τους δύο ήχους μαζί και τους εκφέρω. «Πα». Την ίδια διαδικασία ακολουθώ και στην επόμενη συλλαβή. Έτσι διαβάζει ο αρχάριος αναγνώστης. Σπαταλά πολύ χρόνο και απίστευτη ενέργεια σε αυτό, που μόλις περιέγραψα. Αναγκάζεται να σκεφτεί βήμα-βήμα τον τρόπο, που θα διαβάσει και εκτελεί αναλόγως. Μετά από πολύ κόπο, επανάληψη και χρόνο θα μπορέσει να αυτοματοποιήσει τη διαδικασία, θα μπορέσει δηλαδή να διαβάσει γρήγορα.

Όσο ο αρχάριος αναγνώστης διαβάζει με κόπο, δεν κατανοεί αυτό που διαβάζει. Δεν κατανοεί το νόημα της πρότασης, ούτε και του κειμένου. Αυτό συμβαίνει γιατί, όπως ειπώθηκε παραπάνω, σπαταλά την περισσότερη ενέργεια, που διαθέτει, στην αποκωδικοποίηση των λέξεων. Έτσι, πολύ απλά, δεν του μένει η ενέργεια, που χρειάζεται για την κατανόηση τους. Το αποτέλεσμα είναι να διαβάζει σωστά, αλλά να μην καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό που μόλις διάβασε. Γι’αυτό το λόγο, πολλοί γονείς αναρωτιούνται, γιατί τα παιδιά τους μπορούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις, που αφορούν το κείμενο, όταν το κείμενο έχει διαβαστεί από εκείνους και όχι όταν το διαβάζουν τα ίδια τα παιδιά τους. Τα παιδιά αυτά δεν έχουν πρόβλημα στην κατανόηση γενικά, ούτε στη μνήμη, όπως φοβάται η μητέρα παραπάνω. Το πρόβλημά τους είναι, ότι σκέφτονται τόσο πολύ για να καταφέρουν να διαβάσουν, που δεν μπορούν παράλληλα να δίνουν προσοχή και στη σημασία των λέξεων. Αυτό θα το καταφέρουν μετά από πολλές επαναλήψεις του ίδιου κειμένου ή θα γίνεται αυτόματα μετά από μία ή δύο αναγνώσεις, αφού περάσουν αρκετοί μήνες ή αρκετά χρόνια, για άλλα παιδιά, από τη στιγμή που άρχισε η διδασκαλία της ανάγνωσης.

Οι γονείς μπορούν να παίξουν σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη του επιπέδου κατανόησης (γραπτού κειμένου) των παιδιών τους. Αρχικά, σιγουρευτείτε ότι το παιδί σας διαβάζει βιβλία που είναι κατάλληλα για το επίπεδο ανάγνωσής του. Είναι χρήσιμο, να μην είναι ούτε πολύ δύσκολα, γιατί τότε θα σπαταλά υπερβολικά πολλή ενέργεια για να διαβάσει και δεν θα μπορεί να κατανοήσει, ούτε πολύ εύκολα, γιατί τότε δεν το βοηθάτε να αναπτυχθεί. Χρειάζεται βέβαια, να έρχεται σε επαφή και με ευκολότερα κείμενα, έτσι ώστε να εξυπηρετήσετε ένα άλλο στόχο, την τόνωση της αυτοπεποίθησής του. Όταν συνειδητοποιήσει ότι καταφέρνει να διαβάσει καλά, θα αισθανθεί σίγουρο για τον εαυτό του και αυτό θα του δώσει κίνητρο για να συνεχίσει ή να μην σταματήσει ακόμα κι αν δυσκολεύεται.
Τι μπορείτε να κάνετε, λοιπόν, πριν-κατά τη διάρκεια και μετά το διάβασμα ενός βιβλίου ή κειμένου για να βοηθήσετε το παιδί σας να καταλάβει αυτό που θα διαβάσει, αυτό που διαβάζει και αυτό που διάβασε;

>Πριν την ανάγνωση

Σε αυτή τη φάση, στόχος είναι να βοηθήσετε το παιδί σας να αρχίσει να αναρωτιέται, «τι μπορεί να είναι αυτό που πρόκειται να διαβάσω;», να κάνει δηλαδή προβλέψεις. Αυτό θα το πετύχετε ενθαρρύνοντάς το να παρατηρήσει το βιβλίο και τις εικόνες του. Πείτε του να αφήσει τη φαντασία του ελεύθερη και να εκφράσει ότι εκείνο θέλει. Κάντε του ερωτήσεις: ποιο μπορεί να είναι το θέμα της ιστορίας, ποια γεγονότα μπορεί να διαδραματίζονται και ποιο το τέλος. Είτε αυτό τελικά είναι προς τη σωστή κατεύθυνση είτε όχι δεν έχει καμία σημασία. Θα έχουμε πετύχει η κινητοποίησή του. Έχει δηλαδή πλέον επιπλέον κίνητρο να διαβάσει το κείμενο αλλά και να του δώσει τη σημασία που χρειάζεται, ώστε να ανακαλύψει αν αυτό που μόλις προέβλεψε είναι αυτό που είναι γραμμένο στο βιβλίο ή όχι.

>Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης

Σε αυτή τη φάση, στόχος σας είναι να βοηθήσετε το παιδί σας να γίνει ένας ενεργός αναγνώστης. Διαβάστε μαζί και συζητήστε όσα συμβαίνουν αλλά και τι μπορεί να συμβεί αργότερα. Σταματήστε, αν πιστεύετε πως υπάρχουν δύσκολες λέξεις και εξηγήστε τες. Συζητήστε την εξέλιξη της ιστορίας, αν περίμενε να συμβεί ότι συμβαίνει και ποια είναι τα συναισθήματά του. Αν διακρίνετε πως το παιδί δεν είναι σίγουρο για τις απαντήσεις ξαναγυρίστε πίσω και διαβάστε το ανάλογο κομμάτι.

>Μετά την ανάγνωση

Στόχος σας τώρα είναι να μπορέσει το παιδί να εκφράσει ότι διάβασε. Κάντε του μια μικρή περίληψη και πείτε του ποιο ήταν το δικό σας αγαπημένο κομμάτι. Ρωτήστε για το δικό του αγαπημένο κομμάτι της ιστορίας αλλά και γιατί είναι το αγαπημένο του. Ζητήστε να το ξαναδιαβάσει. Βάλτε το παιδί σας να αξιολογήσει σε μια κλίμακα 1-10 το βιβλίο ή το κείμενο και να αιτιολογήσει. Έτσι, προωθείτε την ανάπτυξη της κριτικής του σκέψης αλλά και μαθαίνετε τι βιβλία του αρέσουν, ώστε να προμηθευτείτε τα κατάλληλα.
Με αυτό τον τρόπο, θα διαπιστώσετε πως με τον καιρό το παιδί σας θα δίνει όλο και περισσότερη προσοχή σε αυτά που διαβάζει, θα μάθει τις στρατηγικές που χρειάζεται για να κατανοεί ευκολότερα και θα έχει κίνητρο για διάβασμα, αφού ο δρόμος για την ανακάλυψη αλλά και η ίδια η ανακάλυψη, τελικά, είναι παιχνίδι. Παίξτε λοιπόν μαζί!

Γιατί να διαβάσω μαμά; Μέρος 2ο

Τι μπορείτε να κάνετε για να αυξήσετε το κίνητρο για μάθηση στο παιδί σας ή για να το διατηρήσετε κατά τη διάρκεια μιας δύσκολης και κουραστικής σχολικής χρονιάς;

> Αναρωτηθείτε αν του δείχνετε ότι το αγαπάτε, ότι κι αν γίνει. Άραγε τι πιστεύουν τα παιδιά σας ότι θα συμβεί, αν κάτι πάει στραβά, αν κάνουν κάποιο λάθος, αν δεν συμπεριφερθούν σωστά; Μήπως ότι δεν θα τα αγαπάτε, γιατί δεν είναι «καλά παιδιά»; Θυμάστε, αν ποτέ έχετε πει στο παιδί σας, είσαι φρόνιμος, γι’ αυτό σ’ αγαπάω, φάε το φαγητό σου, γιατί αλλιώς δεν θα σε αγαπάω, τι χαρούμενο παιδί που είσαι, τι καλό παιδί είσαι, γι’ αυτό σ’ αγαπάω και άλλα τέτοια; Ποιο μήνυμα παίρνουν τα παιδιά; Με αγαπάει γιατί είμαι φρόνιμος, με αγαπάει γιατί τρώω όλο το φαγητό μου, χαίρομαι, άρα είμαι καλό παιδί και γι’ αυτό με αγαπάνε. Από την άλλη, όταν οριοθετείτε τα παιδιά σας και εκείνα κάποιες φορές έχουν δυσάρεστα συναισθήματα, ξέρουν ότι εσείς συνεχίζετε να τα αγαπάτε, τους το έχετε πει ποτέ; Αν το παιδί σας γυρίσει στο σπίτι με έναν κακό βαθμό, ξέρει ότι εσείς παρ’ όλα αυτά το αγαπάτε ότι κι αν έγινε, ότι κι αν σας πει; Ελέγξτε το.

Η αγάπη που συνδέεται με τις πράξεις, με τη συμπεριφορά του παιδιού, με αυτό που επιλέγει κάθε φορά να κάνει αλλά και με τα αποτελέσματά της ( αν είναι θετικά ή αρνητικά), δεν είναι αγάπη αυθεντική. Αυθεντική αγάπη είναι η αγάπη άνευ όρων, η ανεμπόδιστη αγάπη (θα σ’αγαπώ ότι κι αν γίνει). Τέτοια αγάπη έχει ανάγκη ένα παιδί από τους γονείς του, για να θεωρεί τον εαυτό του άξιο να αγαπηθεί, άρα άξιο γενικότερα. Αν εσείς το αγαπάτε αυθεντικά, θα αφήσει ελεύθερη τη φυσική ανάγκη που έχει για μάθηση, γιατί θα ξέρει ότι είναι άξιο, ότι  μπορεί. Θα ξέρει όμως και ότι αν πάει κάτι στραβά (κουραστεί ή πάρει ένα κακό βαθμό), αυτό δεν σημαίνει, ότι δεν αξίζει, γιατί εσείς συνεχίζετε να το αγαπάτε ότι κι αν έγινε, ότι κι αν γίνει. Αγαπιέμαι, άρα αξίζω. Πήρα κακό βαθμό, όμως δεν τα παρατάω, γιατί αξίζω. Συνεχίζω. Αλλά και: Έκανα λάθος. Και τι έγινε; Εγώ ξέρω ότι αξίζω. Δεν θα τα βάψω μαύρα. Συνεχίζω. Φανταστείτε την αυθεντική αγάπη, την ανεμπόδιστη, την άνευ όρων αγάπη σαν την πιο γερή βάση για να εκφραστεί ελεύθερα η φυσική ανάγκη του ανθρώπου για μάθηση αλλά και σαν κάτι πολύ παραπάνω από ένα μπαστούνι που σε βοηθά να ξεπεράσεις τα εμπόδια, που σε καλούν να σταματήσεις να προσπαθείς, όταν αυτά έρθουν.

> Αναρωτηθείτε αν δείχνετε στο παιδί σας ότι το αποδέχεστε πλήρως. Σε αποδέχομαι όπως είσαι και όχι μόνο ένα κομμάτι σου, αυτό που μου αρέσει. Αποδέχομαι σε εσένα, ότι με κάνει χαρούμενο, με συγκινεί, με ενθουσιάζει αλλά και ότι με εκνευρίζει, με θυμώνει, με βγάζει από τα ρούχα μου, γιατί είναι δικά σου, γιατί είσαι εσύ, γιατί σε αγαπάω. Πώς είναι αυτή η αίσθηση της πλήρους αποδοχής; Τα αρνητικά συναισθήματα καταφέρνω να τα μετριάσω, να τα κάνω να καταλαγιάσουν μέσα μου, γιατί σε αγαπάω. Μπορεί να μην μπορώ να καταλάβω τη συμπεριφορά σου κάποιες φορές, να μην την αποδέχομαι κάποιες φορές, όμως εσένα σε αποδέχομαι πλήρως, σε αποδέχομαι πάντα. Διαχωρίστε λοιπόν τη συμπεριφορά του παιδιού σας από το ίδιο το παιδί σας και αποδεχτείτε το. Επιπλέον, αναρωτηθείτε; Αυτές τις φορές, που δεν αποδέχεστε τη συμπεριφορά του, που θα θέλατε να κάνει κάτι διαφορετικό, είναι σίγουρο ότι πρόκειται για μια μη αποδεκτή συμπεριφορά γενικά ή για μία μη αποδεκτή συμπεριφορά για εσάς; Και με αυτό τον τρόπο περνάμε στο σεβασμό των επιλογών του παιδιού μας.

> Αναρωτηθείτε αν σέβεστε τις επιλογές του παιδιού σας. Βέβαια ο σεβασμός των επιλογών δεν έχει καμία ουσία, αν δεν αφήνετε το παιδί σας να κάνει επιλογές από πολύ μικρή ηλικία. Αφήστε το παιδί σας να επιλέξει, αφήστε το να κάνει λάθη, αφήστε το να υποστεί τις συνέπειες, με εσάς φυσικά στο πλευρό και και με καμιά διάθεση εκδίκησης (αξεπέραστο όριο είναι φυσικά η ασφάλεια του παιδιού, συναισθηματική και σωματική). Γιατί όλα αυτά; Γιατί κάθε φορά που το παιδί επιλέγει και εσείς το σέβεστε δεν εκπαιδεύεται μόνο στο πώς θα κάνει ιδανικότερες για το ίδιο επιλογές (αφού το αφήσετε να υποστεί και τις όποιες συνέπειες) αλλά και αθροίζεται μέσα του η πεποίθηση της ικανότητας, της ανεξαρτησίας, η πεποίθηση ότι μπορώ να σταθώ στα πόδια μου, μπορώ να τα καταφέρω. Είμαι ικανός! Φανταστείτε πόσο πολύ μπορεί να βοηθήσει αυτό στη μάθηση!

> Αναρωτηθείτε αν του δείχνετε τη φροντίδα και την προσοχή που έχει ανάγκη. Κάθε παιδί, σε κάθε ηλικία για να αισθάνεται καλά έχει ανάγκη από μαμά και μπαμπά. Έχει ανάγκη να το φροντίζετε και να το προσέχετε. Φυσικά, σε κάθε ηλικία οι ανάγκες αυτές αλλάζουν και μετασχηματίζονται. Δεν θα φροντίσετε με τον ίδιο τρόπο, δεν θα προσέξετε με τον ίδιο τρόπο, δεν θα περάσετε χρόνο μαζί με τον ίδιο τρόπο, όταν έχετε ένα παιδί 6 ετών και έναν έφηβο. Και τα δύο παιδιά όμως το έχουν ανάγκη. Αν από την άλλη αντιστέκονται στις φροντίδες σας, αναρωτηθείτε για το είδος και τον τρόπο που τις δείχνετε. Γιατί όλα αυτά; Γιατί τα παιδιά έτσι αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους. Τους δείχνετε απλόχερα την αγάπη σας για ακόμα μία φορά. Πιστεύουν ότι την αξίζουν. Αξίζω, άρα μπορώ. Και πάλι η ανάγκη τους να μαθαίνουν εκφράζεται ανεμπόδιστα και επειδή αισθάνονται άξια και ικανά δεν τα παρατούν, συνεχίζουν να θέλουν να μαθαίνουν.

> Αναρωτηθείτε για το είδος των ορίων που θέτετε στα παιδιά σας. Όλα τα παιδιά έχουν ανάγκη από όρια, αυτά είναι που τους παρέχουν την αίσθηση ασφάλειας που χρειάζονται. Αυτά είναι που τα οδηγούν, τους δείχνουν το δρόμο. Σκεφτείτε όμως. Πώς θα είστε σίγουροι ότι τους δείχνετε το σωστό δρόμο; Τα όρια αλλάζουν με την ηλικία και την ωριμότητα του κάθε παιδιού. Βασίζονται στις ιδιαίτερες κάθε φορά ανάγκες τους, που εξαρτώνται είτε από εσωτερικούς παράγοντες (συναισθηματική, γνωστική, σωματική ωριμότητα) είτε από εξωτερικούς παράγοντες (γεγονότα στη ζωή του παιδιού). Δεν βασίζονται σε καμία περίπτωση στις δικές μας ανάγκες, επιθυμίες και αντιλήψεις. Η ασφάλεια του παιδιού και η ανεμπόδιστη προσωπική του ανάπτυξη (σωματική, γνωστική, συναισθηματική, κοινωνική) είναι ο δικός σας οδηγός, όταν προσπαθείτε να οριοθετήσετε.Τα σταθερά και συνεπή όρια σε κάθε ηλικία αποτελούν το τελευταίο κομμάτι του παζλ που λέγεται «καλύπτω τις βασικές συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού μου», ώστε να θέλει και να μπορεί να μαθαίνει και να συνεχίζει να μαθαίνει ακόμα και όταν έρχονται δυσκολίες, κούραση, μη αναμενόμενος βαθμός, όχι ενθαρρυντικά σχόλια από το δάσκαλο κ.α. Αγαπήστε, αποδεχτείτε, φροντίστε, δώστε προσοχή, σεβαστείτε, οριοθετήστε πάντα με συνέπεια και σταθερότητα, για να έχετε παιδιά χαρούμενα, παιδιά ευχαριστημένα, παιδιά που θα πιστεύουν στον εαυτό τους και στις δυνατότητές τους.

Επιπλέον αναρωτηθείτε για τα παρακάτω:

> Λέω στα παιδιά μου μπράβο τα κατάφερες, μπράβο ήταν πολύ σκληρή η δουλειά, μπράβο για την υπομονή και την επιμονή;

> «Χτίζω» στα δυνατά σημεία του παιδιού μου ή στα αδύναμα; Τονίζω τα αρνητικά ή τα θετικά; Πού δίνω περισσότερη προσοχή;

> Έχω δείξει στο παιδί μου τη σχέση που μπορεί να έχουν τα εξωσχολικά ενδιαφέροντά του με τη μελέτη του για το σχολείο;

> Είμαι πρότυπο δουλειάς με υπομονή, επιμονή και οργάνωση για το παιδί μου; Του το έχω δείξει;

> Μήπως μπαίνω στη διαδικασία της σύγκρισης του παιδιού με άλλα παιδιά; Τι μηνύματα του στέλνω; Μήπως το κάνω να μην συγκεντρώνεται στις δικές του δυνάμεις και δυνατότητες;

Διατηρείστε λοιπόν στο σπίτι ένα ζεστό οικογενειακό περιβάλλον. Ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί σας θα αγαπιέται ανεμπόδιστα, άνευ όρων, θα είναι πλήρως αποδεκτό, θα παίρνει τη φροντίδα και την προσοχή που έχει ανάγκη, θα γίνονται σεβαστές οι επιλογές του, θα οριοθετείται με βάση τις ανάγκες της ηλικίας του και της ωριμότητάς του και όλα αυτά σταθερά και με συνέπεια, από δυο γονείς δυνατούς αλλά και ευχαριστημένους από τη ζωή τους. Αυτές είναι οι πραγματικές ανάγκες ενός παιδιού (βασικές συναισθηματικές ανάγκες), οι οποίες αν καλύπτονται από τους γονείς του, όπως αυτοί περιγράφηκαν παραπάνω, εκείνο θα έχει την φυσική ανάγκη να μάθει, γιατί θα αισθάνεται αρκετά ασφαλές, αρκετά σίγουρο για τον εαυτό του, για να θέλει και να ξέρει ότι μπορεί να ερευνήσει και να εξερευνήσει τον κόσμο. Θα θέλει να δει, να ακούσει, να γευτεί, να μυρίσει, να ταξιδέψει, να παίξει, να κάνει φίλους, να επικοινωνήσει, να διαβάσει, να δοκιμάσει, να ρισκάρει, να ανακαλύψει, να αγαπήσει, να αγωνιστεί, να ζήσει, άρα να μάθει.

Γιατί να διαβάσω μαμά; Μέρος 1ο

«Που πήγε η όρεξή σου παιδί μου;», λένε πολλοί γονείς στα παιδιά τους και οι αντίστοιχοι δάσκαλοι στους μαθητές τους. «Θυμάσαι πώς ξεκίνησες το Σεπτέμβρη;», συνεχίζουν και απορούν, πώς είναι δυνατό να χάνεται τόσο εύκολα το κίνητρο ενός παιδιού για μάθηση. «Χαιρόσουν με όλα τότε! Με την καινούργια σου τσάντα, τα καινούργια σου τετράδια… Περίμενες πότε θα έρθει η ώρα να τα χρησιμοποιήσεις! Κι όταν αρχίσατε, θυμάσαι πόσο σωστός με το πρόγραμμα ήθελες να είσαι; Γύρναγες απ’ το σχολείο, έτρωγες και πήγαινες κατευθείαν για διάβασμα, για να μπορείς να παίξεις μετά. Πού πήγαν όλα αυτά;».

Οι γονείς αναρωτιούνται πού πήγε το χαμένο κίνητρο των παιδιών τους, κάπου στη μέση της χρονιάς και αρχίζουν να «τάζουν» πράγματα για να τα κινητοποιήσουν ή ακόμα χειρότερα να τα φωνάζουν και να τα απειλούν. Οι δάσκαλοι όμως ξέρουν ότι το εσωτερικό κίνητρο των παιδιών είναι το πιο αποτελεσματικό. Η χαρά που μου δίνει, το να μαθαίνω, είναι πιο αποδοτικό και με μεγαλύτερη διάρκεια κίνητρο. Η χαρά της μάθησης, να χαίρομαι που μαθαίνω είναι ένα κίνητρο, που είναι πιο σίγουρο ότι θα βοηθήσει το παιδί να συνεχίσει ακόμα κι αν κουράστηκε, από την υπόσχεση για ένα καινούργιο ποδήλατο (εξωτερικό κίνητρο).

Το να βοηθήσεις ένα παιδί να βρει τη χαρά της μάθησης είναι πράγμα πολύ πιο δύσκολο, από το να τάξεις στο παιδί ένα παιχνίδι ή να αφαιρέσεις ένα παιχνίδι ή να κόψεις την τηλεόραση τα σαββατοκύριακα. Ή μήπως όχι;

Ποιες είναι οι δυσκολίες;

> Ο φόβος της αποτυχίας. «Άραγε, αν κάνω λάθος, θα έχω αποτύχει; Αν δεν γράψω καλά στο διαγώνισμα, θα έχω αποτύχει; Αν δεν πάρω τους βαθμούς, που περίμενα; Αν δεν κάνω τους γονείς μου χαρούμενους; Ναι, θα έχω αποτύχει. Θα είμαι ένας αποτυχημένος χαζός!  Και οι γονείς βάζουν το χέρι τους στην ανατροφοδότηση των παραπάνω δυσλειτουργικών σκέψεων: Διάβασε παραπάνω, λοιπόν! Πρέπει να είσαι καλός, πρέπει να είσαι διαβασμένος, πρέπει να είσαι σωστός, δεν πρέπει να κάνεις λάθη και ένα να κάνεις, αυτό σημαίνει πως θα μπορούσες να διαβάσεις περισσότερο, πάντα υπάρχει λόγος για λίγο περισσότερο διάβασμα, δεν βλάπτει το περισσότερο αλλά το λιγότερο, διάβασες τα μαθήματά σου τέλεια;». Και, όταν έρθουν οι καλοί βαθμοί, « μπράβο σου, τώρα είσαι σωστός, τώρα είσαι καλός»  ή ακόμα χειρότερα, «ωραία, αυτό άλλωστε θα έπρεπε να κάνεις, να διαβάζεις, για να παίρνεις καλούς βαθμούς», » η δουλειά των παιδιών αυτή ακριβώς είναι, να πηγαίνουν σχολείο και να είναι τυπικά στις υποχρεώσεις τους και οι μεγάλοι να πηγαίνουν στη δική τους δουλειά, για να φέρνουν λεφτά στο σπίτι για την οικογένεια». Επιπλέον άσχετα από το σχολείο τροφοδοτούν τη δημιουργία δυσλειτουργικών σκέψεων λέγοντας για παράδειγμα: «Τι κάνεις εκεί; Δεν το κάνεις καλά! Δώσε το σε μένα! Έλα, δεν είναι δύσκολο, θα το κάνω εγώ. Πρόσεχε, πρόσεχε, πρόσεχε παιδί μου. Κοίτα πως έγινες! Καλά δεν προσέχεις καθόλου; Τι σου είχα πει; Όχι, όχι, όχι μην το αγγίζεις αυτό, θα το χαλάσεις! Γιατί δεν προσπαθείς; Δεν είσαι καθόλου υπομονετικός! Άχρηστος είσαι, δεν πιάνουν καθόλου τα χέρια σου! Αυτό γίνεται έτσι… Καλά πώς σου είπα εγώ να το κάνεις; Άλλαξέ το! Πώς αισθάνεστε; Μήπως αγχωθήκατε;

> Η έλλειψη προκλήσεων βασισμένων στις ανάγκες του παιδιού. Το διάβασμα στο σπίτι αλλά και η ίδια η μαθησιακή διαδικασία στο σχολείο μπορεί να κάνει το παιδί να βαρεθεί. Ένα παιδί χαρισματικό θα βαρεθεί, γιατί ότι διδάσκεται το γνωρίζει ήδη ή του φαίνεται πολύ απλό ή αυτονόητο, ενώ ένα παιδί που έχει μείνει πίσω σε σχέση με τους συμμαθητές του, θα βαρεθεί γιατί δεν μπορεί να παρακολουθήσει την πορεία του μαθήματος.

> Η έλλειψη νοήματος. Πολλές είναι οι φορές που οι μαθητές δεν βρίσκουν κανένα νόημα σε αυτό που είναι υποχρεωμένοι να κάνουν. Δίνουν νόημα στο διάλειμμα και το παιχνίδι ή την παρέα με τους φίλους τους, αλλά όχι στο ίδιο το μάθημα. Αυτό συμβαίνει γιατί το παιχνίδι και οι φίλοι τους καλύπτουν την ανάγκη για χαρά και μάθηση, ενώ το μάθημα ή το διάβασμα όχι.  Η μάθηση και η χαρά πρέπει να πηγαίνουν μαζί. Δεν μπορούν να καταλάβουν για ποιο λόγο να διαβάζουν, να γράφουν, να υπολογίζουν, αφού δεν περνάνε καλά. Τα παιδιά μαθαίνουν «εύκολα», μαθαίνουν γιατί έχουν την ανάγκη να μάθουν, μέσα από το βίωμα, μαθαίνουν ζώντας, μαθαίνουν παίζοντας, μαθαίνουν, όταν βρίσκουν αυτό, που κάποιος προσπαθεί να τους μάθει, μέσα στην ζωή τους, μαθαίνουν όταν αυτό που κάνουν τους δίνει για κάποιο λόγο χαρά ( μου αρέσει να ακούω και να συνεργάζομαι με το δάσκαλό μου, μου αρέσει που κάνουμε ομάδες στην τάξη και προσπαθούμε συνεργαζόμενοι να νικήσουμε την άλλη ομάδα, μου αρέσει να μελετάμε γεωγραφία γιατί με κάνει να ταξιδεύω σε άλλους τόπους που θα ήθελα να γνωρίσω κ.α).

> Τα προβλήματα σε επίπεδο συναισθήματος. Παιδιά με συναισθηματικά προβλήματα, παιδιά με άγχος ή κατάθλιψη, παιδιά που δεν καλύπτονται οι βασικές συναισθηματικές τους ανάγκες, αντιμετωπίζουν προβλήματα στην παρακολούθηση του μαθήματος αλλά και στο διάβασμα στο σπίτι. Παιδιά με συναισθηματικά προβλήματα χάνουν εύκολα την προσοχή τους ή δεν μπορούν να συγκεντρωθούν εύκολα. Το αποτέλεσμα είναι να χάνουν από το μάθημα, να μην μπορούν να παρακολουθήσουν και να συμμετέχουν ενεργά ή έστω παθητικά, όπως οι συμμαθητές τους χωρίς τέτοια προβλήματα. Οι συνέπειες της διάσπασης προσοχής κατά τη διάρκεια του μαθήματος, φαίνονται και στο σπίτι όταν τα παιδιά προσπαθούν να διαβάσουν ή να κάνουν τις εργασίες τους και τους φαίνονται όλα καινούργια. Το πρόβλημα στο σπίτι εντείνεται και από τη δυσκολία συγκέντρωσης που έτσι κι αλλιώς θα εμφανιστεί.

> Η επιθυμία για προσοχή. Ένα ήσυχο και υπάκουο παιδί μπορεί να μην παίρνει τόση προσοχή όση ένα παιδί «ταραξίας». Ένα εσωστρεφές παιδί απασχολεί πολύ λιγότερο τους γονείς από το εξωστρεφές αδελφάκι του. Οι γονείς συνήθως προσέχουν περισσότερο τη φασαρία από την ησυχία. Ένα ήσυχο παιδί λοιπόν μπορεί να τραβήξει την προσοχή των γονιών του με τη σχολική του επίδοση (όχι ότι δεν θα το κάνει ένα εξωστρεφές παιδί). Κι αυτό μπορεί να μην είναι μόνο κακό τελικά ( όπως και όλα τα συμπτώματα), γιατί θα αποτελέσει ένα καμπανάκι για τους γονείς, « κάτι κακό συμβαίνει εδώ, κάτι μου συμβαίνει, ασχοληθείτε μαζί μου, το  έχω ανάγκη, σας έχω ανάγκη.

Συνεχίζεται στο Μέρος 2ο…Τι πρέπει να κάνετε;

 

Θα πάω παιδικό σταθμό! Οδηγίες για νέους γονεις

Ο παιδικός σταθμός ή το νηπιαγωγείο αποτελεί μια θαυμάσια ευκαιρία για το παιδάκι σας να κάνει νέους φίλους, να κοινωνικοποιηθεί, να μάθει παίζοντας δομημένα, να μάθει από έναν ενήλικα. Όσο ενθουσιασμένοι είναι οι γονείς και το παιδί για το νέο ξεκίνημα, άλλο τόσο αγχωμένοι μπορεί να είναι. Τι μπορούν να κάνουν, για να μπει η χρονιά με το δεξί;

Πριν ξεκινήσουν τα μαθήματα ελάτε σε επαφή με τον/ την νηπιαγωγό του παιδιού σας. Ρωτήστε ότι έχετε ανάγκη να μάθετε για εκείνη. Μοιραστείτε μαζί της τις ανησυχίες σας, εάν έχετε. Με αυτό τον τρόπο, ουσιαστικά κάνετε μια πρώτη προσπάθεια να τη γνωρίσετε, άρα και να την εμπιστευτείτε. Αν την εμπιστευτείτε εσείς, είναι πιο πιθανό να μεταφέρετε μια όμορφη εικόνα για τη δασκάλα του γυρνώντας στο σπίτι. Παρατηρήστε το χώρο ή τους χώρους του σχολείο. Κρατήστε λεπτομέρειες που σας έκαναν θετική εντύπωση (όμορφα χρώματα στους τοίχους, περίτεχνες κατασκευές, πολλά είδη ζωγραφικής, καινούργια παιχνίδια, μεγάλος χώρος παιχνιδιού κ.α). Μοιραστείτε τις λεπτομέρειες με το παιδί σας αλλά και τα συναισθήματα που σας προκάλεσαν.

Εξηγήστε στο παιδί τι σημαίνει παιδικός σταθμός ή νηπιαγωγείο. Πείτε του τι θα κάνει εκεί, ποιο θα είναι το πρόγραμμά του. Ποιοι άλλοι θα είναι εκεί. Τι καινούργια κι ενδιαφέροντα πράγματα θα κάνουν. Πόσο χαρούμενα είναι τα παιδιά που πηγαίνουν παιδικό σταθμό και γιατί. Όλα αυτά μπορείτε με ένα τρόπο να του τα δείξετε, αν κάνετε μαζί μια βόλτα από το σχολείο του. Μπείτε στην τάξη του, δείτε μαζί όλους τους χώρους του σχολείου, τις τάξεις, τους κοινόχρηστους χώρους, το μπάνιο, την κουζίνα, την αυλή. Σε κάθε χώρο έχετε την ευκαιρία να του μιλήσετε για το τι θα κάνει, με ποιους θα είναι. Κάντε μια πρώτη γνωριμία με τη δασκάλα. Θα ήταν ευχάριστο να έχει μια επαφή το παιδί σας με αυτόν τον νέο άνθρωπο, που θα βλέπει καθημερινά τόσες ώρες.

Δείξτε τον ενθουσιασμό σας για την έννοια του σχολείου, αρκετά πριν ξεκινήσει το παιδί σας να πηγαίνει. Δείξτε τον ενθουσιασμό σας, όταν σε λίγο καιρό η ώρα αυτή φτάνει. Αν δεν είστε εσείς χαρούμενοι, είναι σχεδόν απίθανο να είναι εκείνο. Πηγαίνετε μαζί στην αγορά να πάρετε την πρώτη του σχολική τσάντα, ρούχα και παπούτσια που θα φοράει στον παιδικό σταθμό, το παγουράκι του ή το δοχείο που θα βάζει το κολατσιό του (εάν υπάρχει ανάγκη). Κάντε πανηγύρι για τις αγορές! Αποφασίστε μαζί ποιος είναι ο καταλληλότερος χώρος για να βάζει την καινούργια του τσάντα, όταν επιστρέφει στο σπίτι. Δώστε στο παιδάκι σας τις νέες του αρμοδιότητες. Είμαι αρκετά μεγάλος πια, για να είμαι υπεύθυνος για τη δική μου τσάντα! Καθάρισμα τσάντας, γέμισμα τσάντας. Το μεσημέρι επιστρέφοντας την καθαρίζω, το βράδυ τη γεμίζω.

Έχετε τα μάτια και τα αυτιά σας ανοιχτά για πιθανή έκφραση ανησυχίας από την πλευρά του παιδιού σας. Να είστε ανοιχτοί και σε καμία περίπτωση επικριτικοί, ώστε το παιδί να μπορεί να μοιραστεί αλλά και παρατηρητικοί για να καταλάβετε από συμπεριφορές ή από αυτά που δεν μπορεί να μοιραστεί το παιδί σας λεκτικά άλλα μη λεκτικά, αν υπάρχουν δυσάρεστα συναισθήματα για αυτή τη νέα αρχή. Αν δεν μπορεί να σας πει ότι ανησυχεί, ότι φοβάται, κάντε εσείς την αρχή. Προτείνετε κάποια συναισθήματα και αφήστε το να σας «γνέψει» καταφατικά. Διαβεβαιώστε το ότι όσα αισθάνεται, τα αισθάνονται κι άλλα παιδιά που πηγαίνουν για πρώτη φορά σε παιδικό σταθμό ή σε νέο σχολείο. Δεν πειράζει να αισθάνεσαι έτσι. Όταν πας για πρώτη φορά, θα δεις ότι θα αρχίσεις να αισθάνεσαι όμορφα. Όλοι μας έχουμε μια μικρή ανησυχία, όταν πρόκειται να κάνουμε κάτι για πρώτη φορά. Και η μαμά και ο μπαμπάς και ο αδελφός σου…Είμαι σίγουρη/ ος ότι όλα θα πάνε καλά!

Όταν ξεκινήσει το σχολείο, βρείτε μια ώρα της ημέρας που θα είστε κι εσείς και το παιδί ήρεμοι και χαλαροί και ρωτήστε το για την ημέρα του. Αν δεν σας πει πολλά ή δεν σας πει κάτι, μιλήστε  του για τη δική σας ημέρα. Με τον καιρό θα αρχίσει να μοιράζεται.

Θυμηθείτε! Παρατεταμένοι αποχαιρετισμοί στον παιδικό σταθμό ή το νηπιαγωγείο δεν θα βοηθήσουν. Αποφασίστε συγκεκριμένη ρουτίνα αποχαιρετισμού και μείνετε σε αυτή. Ένα γλυκό φιλί, μια ζεστή καλά, να περάσεις καλά  με τεράστιο χαμόγελο στα χείλη είναι ότι το παιδί χρειάζεται την ώρα εκείνη. Την ίδια ρουτίνα μπορούν να έχουν και οι γονείς που περιμένουν το σχολικό λεωφορείο. Αν το παιδί σας κλάψει μην το φοβάστε! Θα του περάσετε το μήνυμα ότι έχει δίκιο να κλαίει. Αυτό που συμβαίνει φέρνει σε όλους κλάμα και στενοχώρια. Μείνετε ήρεμοι και χαμογελαστοί. Μόλις ξεκινήσουν τα παιχνίδια θα του περάσει…

Καλή σχολική χρονιά!

Μετατρέποντας τις λέξεις σε εικόνες

Το να ακούσετε το παιδί σας να διαβάζει σωστά είναι από τις πρώτες χαρές που μπορεί να σας προσφέρει η φοίτησή του στην Α΄ τάξη. Όσο πιο καλά διαβάζει ένα παιδί, όσο πιο καλά δηλαδή έχει κατακτήσει τον μηχανισμό της ανάγνωσης, τόσο πιο πολύ μπορεί να «προσέξει» αυτό που διαβάζει. Τι σημαίνει αυτό;

Όταν ένας αρχάριος αναγνώστης παλεύει με τα γράμματα και τις συλλαβές, δεν μπορεί να δώσει προσοχή στο τι τελικά σημαίνει αυτό που μόλις διάβασε. Όλη η προσοχή και ενέργειά του αφιερώνεται στην αποκωδικοποίηση των λέξεων και όχι στο νόημά τους. Μόνο όταν αρχίζει σιγα σιγά να κατακτά το μηχανισμό της ανάγνωσης, θα αρχίσει να δίνει σημασία στο τι λένε οι λέξεις που διάβασε, θα καταλάβει δηλαδή το νόημά τους.

Το να κατανοήσει ένας αρχάριος αναγνώστης το κείμενο που διάβασε περνάει κι αυτό από στάδια. Αρχικά το παιδί καταλαβαίνει τη λέξη που διάβασε, στη συνέχεια μια απλή πρόταση και αργότερα την παράγραφο. Αφού την καταλάβει και μπορέσει να τη θυμηθεί μπορεί και να τη χρησιμοποιήσει (ερωτήσεις κατανόησης, συμπερασματικές κ.α). Τι μπορείτε να κάνετε για να ενισχύσετε αυτή τη δεξιότητα που προσπαθεί να κατακτήσει το παιδί σας; Μια από τις στρατηγικές στην οποία μπορείτε να εκπαιδεύσετε το παιδί σας είναι η χρήση νοερών εικόνων κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Οι νοερές εικόνες δεν είναι εικόνες που βλέπουμε αλλά εικόνες που φτιάχνουμε στο μυαλό μας. Σε αυτές τις εικόνες μπορούν να συνυπάρξουν και οι πέντε αισθήσεις. Πέρα από την όραση μέσα σε αυτές τις εικόνες μπορείτε να ακούσετε να χτυπάει το κουδούνι, να μυρίσετε φρεσκοψημένα κουλούρια, να πάρετε ένα από αυτά και να το γευτείτε. Όσο πιο πολλές αισθήσεις χρησιμοποιείτε στις νοερές σας εικόνες, τόσο πιο ζωντανές θα είναι. Όσο πιο ζωντανές είναι τόσο πιο κοντά στον αρχικό σας στόχο είστε, να καταλάβετε τι λέει το κείμενο, να το θυμάστε και να το χρησιμοποιήσετε.

Πιο συγκεκριμένα

Κάντε εξάσκηση με το παιδί σας στο σπίτι αρχικά με υλικό που δεν έχει σχέση με το σχολείο. Χρησιμοποιήστε για παράδειγμα ένα παραμύθι. Ανοίξτε το βιβλίο και δείξτε του τις εικόνες. Εξηγήστε στο παιδί σας γιατί υπάρχουν οι εικόνες στα βιβλία αυτά. Οι εικόνες υπάρχουν για να μας βοηθούν να ερχόμαστε πιο κοντά με τους ήρωες και όσα τους συμβαίνουν, μας βοηθούν δηλαδή να ζήσουμε το παραμύθι μαζί με τους πρωταγωνιστές. Γι’αυτό λοιπόν κι εμείς θα προσπαθούμε από δω και πέρα να κλείνουμε τα μάτια και να φανταζόμαστε όσα διαβάζουμε. Θα προσπαθούμε δηλαδή να κάνουμε τις δικές μας εικόνες ανάλογα με αυτό που ακούμε και μετά θα τις συγκρίνουμε. Εξηγήστε στο παιδί σας πως μπορεί να χρησιμοποιεί όλες του τις αισθήσεις όταν φτιάχνει τις εικόνες του κι έτσι θα νομίζει πως έχει μπει μέσα στο παραμύθι.

Να λοιπόν τι μπορείτε να κάνετε:

> Ξεκινήστε να διαβάζετε. Σταματήστε μετά από κάποιες προτάσεις που πιστεύετε ότι σας έχουν δώσει αρκετές πληροφορίες ώστε να φτιάξετε μια ολοκληρωμένη εικόνα.

> Μιλήστε στο παιδί σας για την εικόνα που μόλις φτιάξατε δίνοντας προσοχή και στις πέντε αισθήσεις. Μην ξεχνάτε πως η εικόνα που μοιράζεστε με το παιδί σας θα αποτελέσει μοντέλο για το πως θα φτιαξει κι εκείνο τις δικές του εικόνες. Γι’ αυτό εξηγήστε του ποιες πληροφορίες τις οποίες πήρατε από όσα διαβάσατε σας βοήθησαν να φτιάξετε τη συγκεκριμένη εικόνα.

> Μιλήστε στο παιδί σας για το πως αυτή η εικόνα σας βοηθά να καταλάβετε τι συμβαίνει στην ιστορία.

> Συνεχίστε το διάβασμα. Σταματήστε ξανά, όταν χρειάζετε, για να μοιραστείτε την εικόνα που μόλις δημιουργήσατε. Ρωτήστε το παιδί σας τι βλέπει, τι ακούει, τι μυρίζει, τι γεύεται, τι αισθάνεται. Ενθαρρύνετέ το να σας μιλήσει για το ποιες ήταν αυτές οι πλροφορίες που το βοήθησαν να φτιάξει τη συγκεκριμένη εικόνα.

> Συγκρίνετε τις εικόνες σας. Βρείτε ομοιότητες και διαφορές.

> Διαβάστε ένα μεγαλύτερο κομμάτι και μοιραστείτε ξανά τις εικόνες σας.

> Όταν το παιδί σας εξασκηθεί αρκετά δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε σχολικό υλικό με σκοπό να εισάγετε αυτή τη στρατηγική στην καθημερινότητά του.

Μην ξεχνάτε ότι στόχος σας είναι να χρησιμοποιεί την στρατηγική των νοερών εικόνων όταν μελετά για την επόμενη ημέρα οποιοδήποτε μάθημα που η μελέτη του επιβάλλει ανάγνωση κειμένου. Αφού το παιδί σας εξασκηθεί αρκετά και μόνο τότε, θα εσωτερικεύσει τη συγκεκριμένη στρατηγική και θα τη χρησιμοποιεί όποτε χρειάζεται στο σπίτι ή στο σχολείο.

Η στρατηγική των νοερών εικόνων δεν αφορά μόνο παιδιά σχολικής ηλικίας. Μπορείτε να χρηιμοποιήσετε το συγκεκριμενο παιχνίδι πολύ νωρίς στη ζωή του παιδιού σας με σκοπό να δίνει προσοχή σε αυτό που ακούει, να προσπαθεί να κατανοήσει αυτό που ακούει για να φτιάξει την εικόνα, να εκφράζει με κατανοητό τρόπο αυτό που θέλει αλλά και να προετοιμαστεί ώστε να έχει ένα σημαντικό όπλο όταν έρθει η ώρα να μάθει ανάγνωση. Τι περιμένετε;

Κάντε το διάβασμα καλοκαιρινή ρουτίνα

Τα σχολεία έκλεισαν, οι διακοπές ξεκίνησαν. Ώρα για ξεκούραση, παιχνίδι και χαρά! Μήπως όμως σκέφτεστε πως πρέπει να βρείτε ένα τρόπο για να μην χάσουν τα παιδιά σας την επαφή με το διάβασμα; Μην προσπαθείτε πολύ! Μην μπαίνετε σε καλούπια! Μην πιέζετε καταστάσεις! Είναι πράγματι αναγκαίο τα παιδιά να έχουν μία επαφή με το γραπτό λόγο, όχι όμως με τρόπο αυστηρά προγραμματισμένο, όπως το χειμώνα. Είναι ανάγκη, αυτούς τους τρεις μήνες τουλάχιστο, να έρχονται με φυσικό τρόπο σε επαφή με το διάβασμα. Πώς όμως;

> Κάντε μαζί λίστες για τα ψώνια της εβδομάδας. Ζητήστε από το παιδί σας να γράψει εκείνο τη λίστα με τα ψώνια. Εξασκείται έτσι στη φωνολογικά σωστή γραφή αλλά και στην ορθογραφία. Προσέξτε! Μην είστε «πάνω από το κεφάλι του» για πιθανά ορθογραφικά λάθη. Στόχος σας δεν είναι να το διορθώνετε, αλλά να μην χάσει την επαφή του με το γράψιμο.

> Ζητήστε από το παιδί να διαβάζει φωναχτά τη λίστα. Με πρόσχημα μήπως έχετε ξεχάσει να βάλετε κάτι που χρειάζεστε στη λίστα με τα ψώνια, ζητήστε από το παιδί να διαβάσει αυτά που έγραψε.

> Μαγειρέψτε μαζί. Διακοπές σημαίνει ελεύθερος χρόνος, αλλά και να κάνει κανείς πράγματα, που δεν έκανε την υπόλοιπη χρονιά. Γι’αυτό, βρείτε χρόνο (εσείς κυρίως, γιατί το παιδί σας έχει άπλετο) και μπείτε μαζί στην κουζίνα για μαγειρικούς μαραθωνίους. Τι σχέση έχει αυτό με το διάβασμα; Προσποιηθείτε πως δεν ξέρετε τις συνταγές και ζητήστε από το παιδί σας να σας βοηθήσει με το διάβασμά τους, αλλά και την εκτέλεση της συνταγής. Θυμηθείτε! Άλλο διαβάζω, άλλο κατανοώ! Τι σημαίνει αυτό; Μπορεί εκείνο να διαβάσει τη συνταγή, αλλά να μην έχει καταλάβει τίποτα. Για να μπορέσει να εκτελέσει όμως τη συνταγή, πρέπει απαραίτητα να την κατανοήσει. Ενθαρρύνετέ το λοιπόν να τη διαβάζει τμηματικά και να εκτελεί ανάλογα. Αν δυσκολεύεται με το διάβασμα, γιατί είναι ακόμα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, φροντίστε τουλάχιστο το αποτέλεσμα της συνταγής να είναι κάτι που λαχταράει να γευτεί!

> Σχεδιάστε και προετοιμάστε μαζί το καλοκαιρινό σας ταξίδι. Είτε είναι κοντινό είτε μακρυνό, είτε είναι η πρώτη σας φορά είτε η χιλιοστή σε αυτό το μέρος, καθίστε σε ένα τραπέζι και σχεδιάστε το ταξίδι σας. Ζητήστε από το παιδί σας να κρατάει σημειώσεις. Πάρτε ένα ταξιδιωτικό οδηγό για το μέρος που θα επισκεφτείτε και μελετήστε τον μαζί. Δώστε την ευκαιρία στο παιδί να διαβάσει πληροφορίες για τη διαμονή, τις προτάσεις για το φαγητό, τη διασκέδαση, με στόχο να φτιάξετε το πρόγραμμά σας. Ψάχνοντας για σπίτι, αφήστε το παιδί σας να διαβάζει την περιγραφή κάθε καταλύματος. Διαβάστε μαζί το χάρτη της διαδρομής και της περιοχής που θα επισκεφτείτε και σημειώστε στο χαρτί τα χωριά, τις πόλεις ή τις παραλίες που έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

> Προμηθευτείτε βιβλία με CD. Ψάξτε για βιβλία με CDκατάλληλα για την ηλικία του παιδιού. Πρόκειται για βιβλία που μπορείς να ακούς παράλληλα με το διάβασμά τους. Θα είναι ένας καλός σύντροφος του παιδιού σας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού με το αυτοκίνητο, ενώ παράλληλα θα μπορεί να διαβάζει κι εκείνο αλλά και να βλέπει τις εικόνες.

> Αφήστε το να διαλέξει ένα βιβλίο. Πηγαίνετε μαζί στο βιβλιοπωλείο και δώστε του την ευκαιρία να επιλέξει μόνο του ένα βιβλίο, ότι κι αν είναι αυτό. Υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να διαβάσει, αν το διαλέξει εκείνο. Κατεβάστε από το ράφι όσα βιβλία χρειάζεται και αφήστε το να χαθεί μέσα στην ποικιλία χρωμάτων, εξωφύλλων, σχημάτων, μεγεθών. Ενθαρρύνετέ το να τα πιάσει στα χέρια του, να τα ξεφυλλίσει, να τα μυρίσει. Σεβαστείτε τη γνώμη του, όποια κι αν είναι αυτή.
Ξεχάστε για λίγο καιρό το διάβασμα των βιβλίων του σχολείου! Ξεχάστε τις επαναλήψεις! Αυτή είναι δουλειά της δασκάλας του, όταν επιστρέψει στο σχολείο το Σεπτέμβρη, όχι δική σας. Το διάβασμα δεν έχει να κάνει μόνο με τα βιβλία του σχολείου. Είναι παντού γύρω μας στην καθημερινότητά μας. Τα παιδιά μπορούν να εξασκούνται σε αυτό, ακόμα και καθημερινά, χωρίς να το καταλάβουν, χωρίς να πρέπει να το κάνουν. Απλά, φυσικά.