TAG: μωρό

Πως θα μάθει το μωρό μου παίζοντας «ελεύθερο παιχνίδι»;

Το μωράκι σου πια μπορεί να επιλέξει μόνο του με τι θέλει να παίξει. Κάθεται χωρίς βοήθεια, μπουσουλάει και έχει αρχίσει να πιάνεται από τα έπιπλα του σπιτιού προσπαθώντας να σηκωθεί. Μπορεί πια με λιγότερη ή περισσότερη ευκολία να κινηθεί μέσα στο δωμάτιό του και σε ολόκληρο το σπίτι. Σκαρφαλώνει στον καναπέ, στο κρεβάτι ή στην τσουλήθρα του. Ενθουσιάζεται με το καθετί, πιάνει ότι του κάνει εντύπωση, το περιεργάζεται, το κουνά ρυθμικά, το χτυπά στο πάτωμα, το γρατζουνά, το ψαχουλεύει, παίζει. Αυτό είναι το ελεύθερο παιχνίδι. Παιχνίδι πολύτιμο για τα παιδιά όλων των ηλικιών από τη στιγμή που θα αρχίσουν να μπουσουλούν. Ίσως το πιο πολύτιμο.

Όλα τα παιδιά γεννιούνται με την ικανότητα να παίζουν ελεύθερα, γιατί στην πραγματικότητα μόνο έτσι θα μάθουν. Η μάθηση, που αποτελεί για τα παιδιά βασική ανάγκη, είναι παιχνίδι και μάλιστα ελεύθερο παιχνίδι, παιχνίδι δηλαδή της επιλογής τους. «Μου αρέσει να διαλέγω ό τι θέλω για να παίξω και παίζω με όποιο τρόπο θέλω και όσο θέλω. Θα σταματήσω να παίζω με το συγκεκριμένο παιχνίδι, όταν θα είμαι έτοιμος/η, γιατί τότε δεν θα έχω κάτι άλλο να μάθω από αυτό και θα διαλέξω κάτι άλλο για να παίξω», θα μπορούσε να μας πει ένα μωράκι που απολαμβάνει το ελεύθερο παιχνίδι.Τα παιδιά θα μάθουν μόνο αυτό που είναι έτοιμα να μάθουν. Δεν θα μάθουν αυτό που θέλουμε εμείς. Δεν θα μάθουν αυτό που αποφασίσαμε εμείς να τους μάθουμε. Δεν θα μάθουν αυτό που υποτίθεται ότι τους μαθαίνει ένα παιχνίδι που τους αγοράσαμε. Θα μάθουν αυτό που θα ανακαλύψουν, θα μάθουν αυτό που θα καταλάβουν μετά από πολλές δοκιμές και πειραματισμούς. Θα μάθουν αυτό που μετά από όλα αυτά είναι έτοιμα να μάθουν. Και αυτό το σεβόμαστε πλήρως. Σεβόμαστε δηλαδή την επιλογή του, σεβόμαστε τον τρόπο που παίζει, σεβόμαστε το ρυθμό την ανάπτυξής του,άρα σεβόμαστε το μωράκι μας, κάτι που αποτελεί βασική συναισθηματική ανάγκη του παιδιού μας σε κάθε ηλικία.

   Τα παιδιά μαθαίνουν όσα είναι έτοιμα να μάθουν μόνο μέσω του ελεύθερου παιχνιδιού. Αλλά πως; Το μωράκι σας διαλέγει το παιχνίδι του. Εσείς παρατηρείτε. Μένετε δίπλα του και απολαμβάνετε τη θέα του. Δεν μιλάτε, δεν του προτείνετε παιχνίδι ή τρόπο παιχνιδιού, δεν παρεμβαίνετε. Μένετε απλά εκεί σιωπηλή και παρατηρείτε προσεκτικά. Παρατηρεί με μεγάλη περιέργεια αυτό που επέλεξε και το δοκιμάζει. «Τι κάνει αυτό; Τι θα κάνει άραγε αν το αφήσω να πέσει; Τι θα συμβεί αν το χτυπήσω στο τραπέζι; Αν το χτυπήσω στον καναπέ; Θα ακουστεί κάτι αν το κουνήσω πέρα-δώθε; Είναι μαλακό ή σκληρό, τραχύ ή απαλό; Για να δούμε… Τι γεύση έχει άραγε; Όταν το δαγκώσω, τα δοντάκια μου θα χωθούν μέσα του ή θα πονέσουν όπως στο αρκουδάκι μου (ξύλινο); Τι θα κάνει η μαμά αν το χτυπήσω στον τοίχο; Θα μου χαμογελάσει αν το βάλω στο κεφάλι μου; Πόσο μου αρέσει το χαμόγελό της!». Λογάκια που θα μπορούσε να λέει το μωράκι σας την ώρα που πειραματίζεται, την ώρα που παίζει, αν εκείνο φυσικά μιλούσε. Τις απαντήσεις που αναζητά θα τις πάρει μέσω της δράσης του κι έτσι θα μάθει. Θα χτυπήσει δυνατά στο πάτωμα το πλαστικό μπολ και θα μάθει τον ήχο που κάνει. Αργότερα θα χτυπήσει το μεταλλικό μπολ και θα ακούσει ένα εντελώς διαφορετικό ήχο. Θα παρατηρήσει τις διαφορές στον ήχο, την εικόνα, την υφή και θα συμπεράνει ότι τα πλαστικά αντικείμενα είναι πολύ διαφορετικά από τα μεταλλικά. Κι έτσι θα φτιάξει τα πρώτα του ντραμς! «Μπολ με διαφορετικό υλικό βγάζουν διαφορετικό ήχο! Σπουδαία ανακάλυψη! Πόσο μου αρέσει να παίζω μουσική!».

Σας κοιτά και περιμένει να δει ένα βλέμμα ενθάρρυνσης, για να συνεχίσει να πειραματίζεται, για να συνεχίσει να παίζει είτε βλέμμα επιβράβευση,ς για να του πείτε μπράβο που τα κατάφερε, μπράβο που μόλις ανακάλυψε κάτι είτε για να σιγουρευτεί ότι αυτό που κάνει είναι ασφαλές (στο ελεύθερο παιχνίδι και κάθε παιχνίδι προέχει η ασφάλεια του παιδιού, σε περίπτωση κινδύνου λέμε στο μωράκι μας ότι αυτό δεν μπορεί να το κάνει και το ενθαρρύνουμε να επιλέξει άλλο τρόπο παιχνιδιού ή άλλο παιχνίδι). Μόνο αυτές τις «παρεμβάσεις» έχει ανάγκη το μικρό σας στην πραγματικότητα. Αντισταθείτε στον πειρασμό να το διακόψετε, να του μιλήσετε, ακόμα και να του πείτε «πολύ καλή προσπάθεια!», αν εκείνο δεν σας κοιτά αναμένοντας κάτι από εσάς, αν δηλαδή είναι αφοσιωμένο στο παιχνίδι του.

   Αν το σταματήσετε, σταματάτε τη διαδικασία της μάθησης που μόλις είχε αρχίσει. Το μωράκι σας δηλαδή δεν θα μάθει όσα θα μπορούσε να μάθει αν δεν το είχατε διακόψει. Θα μπαίνατε στη διαδικασία να διακόψετε έναν επιστήμονα λίγο πριν τη στιγμή της ανακάλυψης του; Έναν εφευρέτη που πειραματίζεται στην κατασκευή μιας πρωτοπόρας συσκευής; Φαντάζομαι, όχι! Γιατί λοιπόν να το κάνετε στο μωράκι σας, που αποτελεί ένα μικρό επιστήμονα;   Από την άλλη, αν του δείξετε εσείς ένα παιχνίδι που θεωρείτε πιο σημαντικό και εκείνο δεν συμφωνεί αλλά παρ’όλα αυτά επιμείνετε και το»αναγκάσετε» με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να παίξει με το συγκεκριμένο παιχνίδι, το μωράκι σας δεν θα ασχοληθεί με σχολαστικότητα με αυτό το παιχνίδι. Τη σχολαστικότητα που έχει ο επιστήμονας που ενδιαφέρεται να μάθει αυτό το οποίο έχει επιλέξει να ψάξει, γιατί απλά το μωράκι σας, που είναι ένας μικρός επιστήμονας, δεν θα ενδιαφέρεται να μάθει. Η περιέργεια είναι αυθόρμητη πηγή μάθησης. Αν το μωράκι σας δεν έχει την περιέργεια να παρατηρήσει κάτι, δεν θα μάθει. Αφήστε λοιπόν την επιλογή σε εκείνο. Εκείνο ξέρει καλύτερα! Κι ας έρχεται αυτό σε αντίθεση με όλα όσα γνωρίζετε μέχρι τώρα για τα παιδιά. Τα παιδιά ξέρουν τι θέλουν να μάθουν, τι είναι έτοιμα να μάθουν και όχι εμείς!

Ελεύθερο-μη δομημένο παιχνίδι σημαίνει μάθηση για τα παιδιά. Το να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για ελεύθερο παιχνίδι και τελικά να αφήσουμε τα παιδιά μας να παίζουν ελεύθερα στο σπίτι έχοντας εξασφαλίσει την ασφάλειά τους, αποδεικνύει το σεβασμό που τρέφουμε για το ρυθμό που αναπτύσσονται κινητικά, γνωστικά και συναισθηματικά. Εμπιστευόμενοι τα παιδιά μας τους χαρίζουμε τη σιγουριά που τόσο έχουν ανάγκη για την βέλτιστη ανάπτυξή τους και παράλληλα ενδυναμώνουμε τη μεταξύ μας σχέση κατανοώντας τη βασική τους ανάγκη για μάθηση της οποίας ηγείται το παιδί εφόσον εμείς έχουμε δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες.

Ποιο σπουδαίο ρόλο παίζει ο συγχρονισμός με το μωρό μου;

Ένα μωρό γεννιέται. Το δικό σας μωρό. Έχει ανάγκη να χορτάσει, να ζεσταθεί, να ηρεμήσει, να κοιμηθεί, να ανακουφιστεί, να φωλιάσει, να νιώσει και πάλι ασφάλεια. Δεν μπορεί να το κάνει μόνο του. Απλά το ζητά. Βγάζει φωνούλες, κλαίει, γυρνά το κεφάλι αριστερά και δεξιά, σφίγγει τις γροθιές, μαζεύει τα ποδαράκια σφιχτά στην κοιλιά, τεντώνει την πλάτη. Κι εσείς ενστικτωδώς ανταποκρίνεστε. «Κάτι θέλει το μωρό μου. Τι όμως;» Γιατί είναι σημαντικό για μια μητέρα να ανταποκρίνεται κατάλληλα στις βιολογικές και συναισθηματικές ανάγκες του μωρού της; Τι σημαίνει ανταποκρίνομαι και ποια τα οφέλη για την υγιή ανάπτυξη του μωρού, ώστε να γίνει ένας γνωστικά και συναισθηματικά ώριμος ενήλικας; Ποιο σπουδαίο ρόλο παίζει η ποιότητα και το περιεχόμενο της πρώτης σχέσης, που θα αναπτύξει το μωρό μας, της σχέσης του με τη μαμά του;

Όλοι γεννιόμαστε με την αυθόρμητη ανάγκη να συνδεθούμε, να δεθούμε, να σχετιστούμε, να επικοινωνήσουμε, να αλληλεπιδράσουμε. Αυτή η ανάγκη για να καλυφθεί, επιβάλλει την ύπαρξη ακόμη ενός ανθρώπου, της μητέρας. Ενός ανθρώπου, που δεν είναι απλά παρών αλλά έχει επίσης την ανάγκη να σχετιστεί με το μωρό της, να δεθεί με το μωρό της με τέτοιο τρόπο, ώστε να κατανοεί τη συμπεριφορά, τις αντιδράσεις, τα σημάδια, τα καλέσματα, τις ανάγκες του μωρού της και να τις καλύπτει. Να προσέχει δηλαδή, να κατανοεί και να ανταποκρίνεται στο μωρό της. Το μωρό επικοινωνεί μαζί της με τις εκφράσεις του προσώπου του, με τη στάση του σώματός του, με τους ήχους, που βγαίνουν από το στοματάκι του, με την ανησυχία ή την ηρεμία του, με την υπερδιέγερση ή την χαλάρωσή του, με το κλάμα του. Επικοινωνεί μαζί της, για να μπορέσει να επιβιώσει αλλά και να ζήσει. Ο δεσμός δηλαδή μητέρας-μωρού είναι μια βιολογική του ανάγκη. Διασφαλίζει την προστασία του από εξωτερικές και εσωτερικές αλλαγές.

Η μητέρα συγχρονίζεται με το μωρό της κατανοώντας τα καλέσματά του και ανταποκρινόμενη σε αυτά με τέτοιο τρόπο, ώστε να καλύπτει το λόγο της έκφρασής τους. Το μωρό συγχρονίζεται με τη μητέρα του, αφού καλύπτεται από τις δικές της αντιδράσεις και ανατροφοδοτεί το συγχρονισμό με το να ανταποκρίνεται θετικά σε αυτές τις αντιδράσεις. «Κλαίω, θέλω να ηρεμήσω και δεν μπορώ!». «Έρχεται η μαμά να σε πάρει αγκαλίτσα». «Τι όμορφα, που είναι στην αγκαλιά σου… Η ζεστασιά, ο ήχος της φωνής σου, η ηρεμία σου με κάνουν να αισθάνομαι ήρεμο και ασφαλές», «Τι όμορφα, που είναι, όταν σε έχω έτσι αγκαλιά». Το μωρό εξέφρασε την ανάγκη του για ρύθμιση των συναισθημάτων του από τη μαμά με το κλάμα, η μαμά άκουσε, πρόσεξε, κατανόησε και ανταποκρίθηκε στην ανάγκη του μωρού της καλύπτοντάς την κατάλληλα, το μωρό ηρέμησε, χαλάρωσε. Και οι δύο τώρα μοιράζονται θετικά συναισθήματα. Αυτά είναι, που τους δένουν ακόμα πιο πολύ, αυτά είναι το κίνητρο για να συνεχίσει η μητέρα να επιδιώκει το συγχρονισμό με το μωρό της. Όσο πιο συγχρονισμένη είναι αυτή η δυάδα, τόσο πιο ισχυρό θα είναι το δέσιμό της, τόσο πιο ασφαλής και η προσκόλληση του μωρού στη μητέρα του.

Η ασφαλής προσκόλληση είναι το ζητούμενο στην πρώτη σχέση, που δημιουργεί το μωρό στη ζωή του. Άλλωστε αυτή θα είναι το πρότυπο για όλες τις άλλες σχέσεις στη ζωή του. Ο τρόπος, που θα τις δημιουργεί, το περιεχόμενο, η ποιότητα, η σταθερότητα των σχέσεων καθορίζονται από αυτή την πρώτη σχέση. Ο συγχρονισμός της μητέρας με το μωρό της μαθαίνει στο μωρό να την εμπιστεύεται (η μαμά μου, όταν την έχω ανάγκη είναι εδώ, με προσέχει, με φροντίζει, με αγαπά). Η εμπιστοσύνη αυτή γενικεύεται. Το μωρό δηλαδή μαθαίνει να εμπιστεύεται τον κόσμο και τους ανθρώπους. Μαθαίνει, ότι μπορεί να στηρίζεται σε αυτούς και μάλιστα σε όσους «είναι εδώ, με προσέχουν, με φροντίζουν, με αγαπούν». Μαθαίνει να σχετίζεται με τον ίδιο τρόπο «είμαι εδώ, σε προσέχω, σε φροντίζω, σε αγαπώ». Μαθαίνει, ότι σε μία σχέση μπορεί να ζητά αυτό, που έχει ανάγκη. Μαθαίνει, ότι σε μία σχέση είναι ελεύθερο να το κάνει, δεν έχει λόγο να ντρέπεται ή να φοβάται να το κάνει. Μαθαίνει να εκφράζεται, να είναι ο εαυτός του. Σπουδαία εφόδια για υγιείς και σταθερές σχέσεις.

Η ασφαλής προσκόλληση είναι το αποτέλεσμα μιας συγχρονισμένης σχέσης μητέρας-μωρού. Η μητέρα λειτουργεί σαν μια ασφαλής βάση για εξερεύνηση. Το μωρό χρησιμοποιεί το σώμα της μητέρας του, τις αντιδράσεις της μητέρας του, το μυαλό της μητέρας του σαν την ασφαλή του βάση για να μπορεί να κάνει τις «εξορμήσεις» του, με στόχο τη μάθηση. «Αισθάνομαι ασφαλές κι έτσι ξέρω ότι μπορώ και θέλω να μάθω τον κόσμο, αισθάνομαι ασφαλές, γιατί ξέρω, ότι η μαμά μου, αν κάτι με φοβίσει σε αυτό τον άγνωστο κόσμο, θα ανταποκριθεί στο κάλεσμά μου για βοήθεια». Η συγχρονισμένη σχέση μητέρας-μωρού δημιούργησε έναν ασφαλή μεταξύ τους δεσμό κι έτσι το μωρό νιώθοντας ασφάλεια τον χρησιμοποίησε ως βάση, για να βγει στον κόσμο να εξερευνήσει. Η γνώση του μωρού ότι «είμαστε συγχρονισμένοι με τη μαμά», η εμπιστοσύνη δηλαδή, που έχει το μωρό στη μαμά και τη σχέση τους, του εξαλείφει τις όποιες ανησυχίες, που μπορεί να του προκαλέσουν αυτές οι «εξορμήσεις»: «Τι θα κάνω, αν κάτι με φοβίσει; Θα φωνάξω τη μαμά και αυτή θα έρθει φυσικά!». Άρα η ασφαλής προσκόλληση είναι η προϋπόθεση για τη μάθηση και την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου του.

Φανταστείτε λοιπόν ένα μωρό, που η μητέρα του δεν κατανοεί τα καλέσματά του ή μια μητέρα, που ξέρει τι θέλει το παιδί της αλλά δεν το κατανοεί πλήρως, δεν κατανοεί τη σπουδαιότητα του καλέσματος και της ανταπόκρισης σε αυτό. Φανταστείτε λοιπόν μια μη συγχρονισμένη δυάδα, ένα μωρό, που δεν αισθάνεται ασφάλεια, ένα μωρό που δεν έχει προσκολληθεί με ασφάλεια στη μητέρα του. Ποιο είναι το χειρότερο, που μπορεί να συμβεί; Να μην μαθαίνει, όσα θα μπορούσε να μάθει, να μην αναπτύσσεται, όσο θα μπορούσε να αναπτυχθεί, να μην έχει εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, να έχει εμπιστοσύνη στους λάθος ανθρώπους, να αναζητά τους λάθος ανθρώπους, όσους δεν μπορεί στην πραγματικότητα να βασιστεί, να μην μπορεί να δημιουργήσει υγιείς σχέσεις, να μην ξέρει πώς να τις δημιουργήσει ή να τις κρατήσει, να μην μπορεί να ρυθμίσει τα δυσάρεστα συναισθήματα, που έχει, να μην μπορεί να αντιμετωπίσει τις ματαιώσεις ή τις δυσκολίες της ζωής, να μην είναι όσο γνωστικά και συναισθηματικά ώριμος θα μπορούσε να είναι, να μην είναι υγιής ενήλικας, να μην αισθάνεται καλά με τον εαυτό του, να μην έχει υγιή αυτοεκτίμηση, να μην είναι χαρούμενο.

Κάντε λοιπόν τον συγχρονισμό με το μωρό σας προτεραιότητα. Όσο πιο πολύ επενδύετε στον συγχρονισμό, τόσο πιο καλά συγχρονισμένοι θα είστε μέρα με την ημέρα, τόσο πιο υγιής θα είναι η προσκόλληση του μωρού σας, τόσο πιο χαρούμενοι θα είστε μαζί, τόσο πιο πολλά θα θέλει να μαθαίνει και τελικά τόσο πιο κοντά θα βρίσκεται στη βέλτιστη ανάπτυξή του, σε αυτό, που ήρθε στη ζωή για να γίνει.

Πώς να προετοιμάσω το παιδί μου για το νέο του αδελφάκι;

Η αμηχανία ή και η χαρά θα μπορούσαν να είναι τα συναισθήματα του μεγαλύτερού σας παιδιού στο άκουσμα της είδησης, ότι σε λίγους μήνες θα αποκτήσει το πρώτο του αδελφάκι κι εσείς το δεύτερό σας παιδί. Οι μετέπειτα όμως πολύμηνες προετοιμασίες για την άφιξή του μπορούν να μετατρέψουν ένα θετικό ή ουδέτερο συναίσθημα, σε συναισθήματα αρνητικά τόσο για εσάς όσο και για το μωράκι που περιμένετε. Οι αλλαγές που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών αλλά και μετά την άφιξη του νέου μέλους είναι πρωτόγνωρες για το μεγαλύτερό σας παιδί. Ξαφνικά το νέο μέλος πριν καλά καλά έρθει στο σπίτι έχει κλέψει την προσοχή, που μέχρι πριν από λίγο καιρό ήταν όλη δική του. Αυτή η αλλαγή μπορεί να φέρει αναστάτωση στο παιδί και να έχει σαν αποτέλεσμα την αλλαγή της συμπεριφοράς του. Ο θυμός και η ζήλια αλλά και οι εκφράσεις τους μπορεί να γίνουν καθημερινό φαινόμενο. Η κατάλληλη προετοιμασία του παιδιού σας, για το πώς θα αντιμετωπίσει τις αλλαγές, που έρχονται είναι το κλειδί.

 
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Μαθαίνετε, ότι είστε έγκυος και ότι όλα πηγαίνουν καλά. Η επόμενή σας σκέψη είναι: «Πότε να το πω στον Κωστάκη και με ποιο τρόπο;». Δεν υπάρχει κατάλληλη ώρα και τρόπος. Αφήστε τη χαρά σας να σας οδηγήσει. Μοιραστείτε τη με το παιδί σας. Αν το παιδί σας είναι σε ηλικία προσχολική δεν θα βοηθούσε να του πείτε πως το αδελφάκι του θα έρθει σε λίγους μήνες. Χρησιμοποιήστε καλύτερα τις εποχές. Πείτε του δηλαδή ότι το μωράκι μας θα έρθει το καλοκαίρι, όταν έξω θα έχει ήλιο και ζέστη.
Αγχώνεστε για το αν θα πρέπει να μπείτε σε λεπτομέρειες για το πως έγινε το μωρό ή με ποιο τρόπο και από που θα έρθει; Αφήστε τις ερωτήσεις, που θα σας κάνει πρώτα το παιδί σας να σας οδηγήσουν. Μιλήστε του για πράγματα, που θέλει να μάθει. Λύστε του δηλαδή τυχόν απορίες. Δεν υπάρχει ανάγκη να του αναλύσετε τίποτα για το οποίο δεν έχει κάνει ερώτηση πρώτα. Αν σας ρωτήσει που βρίσκεται τώρα το μωρό, απαντήστε του απλά. «Το μωρό είναι τώρα στη μήτρα της μαμάς, δηλαδή μέσα στην κοιλιά της και μεγαλώνει». Ανάλογα μπορείτε να απαντήσετε και στο «από που θα έρθει;». Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πιθανό να συνεχίσει να σας ρωτά πράγματα που αφορούν την εγκυμοσύνη αλλά και τον τοκετό. Συνεχίστε να απαντάτε απλά, χωρίς να μπαίνετε σε λεπτομέρειες. Τις περισσότερες φορές τα παιδιά ικανοποιούνται και σταματούν να κάνουν ερωτήσεις από μια απάντηση που έχει τη μορφή απλής πρότασης (4-5 λέξεις).

Να κάποιες δραστηριότητες τις οποίες μπορείτε να κάνετε με το παιδί σας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αν εκείνο ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το νέο μέλος που έρχεται:

> Διαβάστε μαζί βιβλία για τη γέννηση, αφού προηγουμένως έχετε ελέγξει, ότι είναι κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού σας.

> Ξεφυλλίστε άλμπουμ με φωτογραφίες του, όταν εκείνο ήταν μωράκι.

> Πηγαίνετε μαζί στο γιατρό για να το δει και να ακούσει την καρδιά του να χτυπά.

> Πηγαίνετε σε σπίτια φίλων με νεογέννητα.

> Δείξτε του τις δικές του πρώτες «φωτογραφίες» (από τον υπέρηχο).

> Ψάξτε μαζί ονόματα.

> Βάλτε μουσική και χορέψτε και οι «τρεις» (εξηγήστε του, ότι το μωράκι στην κοιλιά σας ακούει).

> Διαβάστε και οι «τρεις» παραμύθια. Ζητήστε από το παιδί σας να πει κι εκείνο ένα παραμυθάκι στο αδελφάκι του.

> Ζητήστε του να σας βοηθήσει να φτιάξετε τη βαλίτσα σας για το νοσοκομείο.

 

Προγραμματίζοντας τον τοκετό

Εξηγήστε στο παιδί σας τι θα συμβεί εκείνη τη μέρα, τη μέρα που η μαμά θα πάει να γεννήσει. Πείτε του ποιες θα είναι οι αλλαγές στη ρουτίνα του. Χρειάζεται να έχει ενημερωθεί π.χ για τον ερχομό της γιαγιάς και του παππού στο σπίτι ή για το ότι θα κοιμηθεί στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς τις ημέρες, που θα λείπει η μαμά από το σπίτι. Πείτε του πόσες μέρες θα λείπετε εσείς και ο μπαμπάς του. Με ποιο τρόπο θα επικοινωνείτε. Πότε θα δει κι εκείνο το αδελφάκι του.

Ιδανικά, φροντίστε να γίνει η συνάντηση των δύο αδελφών, όσο πιο σύντομα γίνεται και χωρίς να βρίσκονται άλλοι μέσα στο δωμάτιο πέρα από τα μέλη της οικογένειας, που εσείς δημιουργήσατε. Με αυτό τον τρόπο η συνάντηση αυτή θα γίνει πιο ιδιαίτερη για την οικογένειά σας. Το παιδί σας θα αισθανθεί άνετα να εκφράσει πρωτόγνωρα συναισθήματα, όποια κι αν είναι αυτά.

Αν ο τοκετός συμπίπτει με ένα σημείο «ορόσημο» για το παιδί σας, όπως το να μάθει να χρησιμοποιεί την τουαλέτα ή να πάει από την κούνια στο κρεβάτι, ξανασκεφτείτε το. Πρέπει να δώσετε χρόνο στο παιδί σας και τον εαυτό σας, όταν εκείνο βρίσκεται σε ένα τέτοιο σημείο. Αυτό σημαίνει πως είτε θα το κάνετε αρκετά πριν είτε αρκετά μετά τον τοκετό. Χρειάζεστε χρόνο και ηρεμία, το ίδιο και το παιδί σας.

 
Το μωρό έρχεται στο σπίτι

Δώστε την ευκαιρία στο μεγαλύτερό σας παιδί να συμμετέχει. Ζητήστε του βοήθεια για το ντύσιμο, το πλύσιμο, το άλλαγμα, το τάισμα του μωρού. Ορίστε το «κύριο βοηθό» σας. Με αυτό τον τρόπο δεν το αποκλείετε από το βαρύ σας πρόγραμμα (ειδικά τον πρώτο καιρό), του δίνετε την προσοχή, που έχει ανάγκη και ενισχύετε το δέσιμο των δύο αδελφών. Αν όμως δεν το θέλει μην το πιέσετε.

Φροντίστε να περνάτε αποκλειστικό χρόνο με το πρώτο σας παιδί. Κάντε μαζί πράγματα που σας ευχαριστούν, προσθέστε και κάτι καινούργιο (η άφιξη του μωρού έφερε μαζί της μια νέα αγαπημένη δραστηριότητα). Ο μπαμπάς μπορεί επίσης να ασχολείται περισσότερο με το πρώτο σας παιδί, τις ώρες που εσείς είστε απασχολημένη με τη φροντίδα του μωρού. Βάλτε στο παιχνίδι τους παππούδες και τις γιαγιάδες και άλλα αγαπημένα πρόσωπα στη ζωή του παιδιού σας.

Είναι πιθανό να παρατηρήσετε αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού σας. Μπορεί ξαφνικά να αρχίσει να μιλά και να συμπεριφέρεται άσχημα, ενώ πριν δεν το έκανε. Μπορεί να υιοθετήσει συμπεριφορές παιδιών μικρότερων από εκείνο, να σας ξαναζητήσει το μπιμπερό ή την πιπίλα, να μιλά μωρουδίστικα, να ζητήσει να κοιμάται στο κρεβάτι σας. Σε καμία περίπτωση μην αντιδράσετε άσχημα, μην φωνάζετε και μην το πιέζετε. Δεν θα ωφελήσει να είστε αυστηροί μαζί του. Το παιδάκι σας εκφράζει τις ανάγκες του. Προσπαθεί να σας επικοινωνήσει ότι αισθάνεται δυσφορία. Σας λέει: Μαμά, μπαμπά βοηθήστε με! Ενδιαφερθείτε περισσότερο για τα συναισθήματα από τα οποία πηγάζουν αυτές οι συμπεριφορές. Μιλήστε μαζί του. Προσπαθήστε να δείξετε ενσυναίσθηση. Προσπαθήστε δηλαδή να είστε αυθεντικοί, να μην αφήσετε τις δικές σας αντιλήψεις να επηρεάσουν την κατανόηση του βιώματος του παιδιού σας. Κάντε προσπάθεια να κατανοήσετε τις σκέψεις και τα συναισθήματα του παιδιού σας μέσα από τα δικά του μάτια. Τι είναι αυτό που βιώνει εκείνο με τον ερχομό του αδελφού του. Δείξτε με τα λόγια σας ότι έχετε κατανοήσει το παιδάκι σας. Πείτε του ότι μπορεί φυσικά να αισθάνεται όπως θέλει, μοιραστείτε για ποιο λόγο είναι αυτό κατανοητό. Πείτε του πόσο πολύ το αγαπάτε, γιατί είναι μοναδικό και ότι θα είστε εκεί κάθε φορά που σας έχει ανάγκη. Μιλήστε και για τα δικά σας συναισθήματα. Σίγουρα κι εσείς περνάτε δύσκολα.

Οι πρώτοι μήνες μετά τον ερχομό του μωρού σας είναι συνήθως μήνες δύσκολοι, μήνες προσαρμογής τόσο για το μεγαλύτερό σας παιδί όσο και για εσάς. Μην είστε αυστηρή μαζί του, ούτε και με τον εαυτό σας. Αυτό που χρειάζεται για να είναι καλά είναι, ότι κι εσείς, προσοχή, φροντίδα κι αγάπη.

Μέλλουσα μαμά:Όσα έχουν ξεχάσει να σου πουν

Είσαι έγκυος και προετοιμάζεσαι να υποδεχθείς το μωράκι σου σε λίγους μήνες, σε λίγες εβδομάδες, σε λίγες μέρες, δεν έχει σημασία. Αγοράζεις την προίκα του μωρού σου, τα ρουχαλάκια, τα σεντονάκια, τις πετσετούλες του. Ετοιμάζεις με χαρά το δωμάτιο του. Επιλέγεις τα χρώματα, τις κουρτίνες, την κούνια του. Εξοπλίζεστε με όλα εκείνα, που πιστεύετε ότι θα κάνουν τη ζωή με το μωρό σας, που έρχεται, πιο εύκολη. Συγγενείς και φίλοι ρωτούν για το μωρό, δίνουν τις πρώτες συμβουλές για τη φροντίδα του, το μεγάλωμά του.  Όλα για το μωρό σας, τα πάντα για το μωρό σας. Όλη σας η σκέψη είναι επικεντρωμένη εκεί, σε αυτό. Εννοείται! Αυτό κάνουν οι περισσότερες μέλλουσες μαμάδες. Αυτό έκανα κι εγώ. Οι περισσότερες λοιπόν από εμάς εστιάζουμε στο μωρό που έρχεται. Η μαμά πού είναι; Η μαμά δεν θα προετοιμαστεί; Έχετε ακούσει ποτέ κανένα να ασχολείται με την προετοιμασία της μαμάς; Σπάνια τα φωτεινά παραδείγματα. Για να δούμε τι ξεχνάμε να πούμε στις μέλλουσες μαμάδες, που πρόκειται να βιώσουν το λεγόμενο θαύμα της γέννησης.

Δεν θα αισθάνεσαι, ακριβώς όπως περίμενες. Ότι κι αν φαντάζεσαι για το πώς θα αισθάνεσαι, όταν γεννήσεις το παιδάκι σου, δεν θα είναι ακριβώς έτσι. Λόγω της απότομης πτώσης των ορμονών σου μετά τον τοκετό, είναι πολύ πιθανό να έχεις συναισθήματα, που δεν αναμένεις. Αντί δηλαδή να αισθάνεσαι χαρούμενη, που βλέπεις το μωράκι σου, να αισθάνεσαι λυπημένη, φοβισμένη ή αγχωμένη. Εκεί που θα είσαι ενεργητική και καλοδιάθετη, ξαφνικά η διάθεσή σου μπορεί να αλλάζει. Αντιμετώπισέ το σαν κάτι φυσιολογικό και αναμενόμενο. Μην έχεις προσδοκίες για τα συναισθήματα, που θα νιώθεις, γιατί εύκολα θα απογοητευτείς. Ζήσε τις στιγμές, όπως αυτές έρθουν. Αποδέξου τα συναισθήματά σου, όπως ακριβώς είναι.

Ζήτα, όση βοήθεια χρειάζεσαι. Είναι ανθρωπίνως αδύνατο να μπορέσεις να τα κάνεις όλα μόνη σου, ειδικά τις πρώτες 40 ημέρες. Ζήτησε βοήθεια από ανθρώπους, που ξέρεις ότι μπορούν να σου τη δώσουν με τρόπο που δεν θα σε κάνει να αισθάνεσαι άβολα, για όσο χρόνο χρειαστείς. Άφησε τις δουλειές του σπιτιού, το μαγείρεμα  και όποιες άλλες υποχρεώσεις σε άλλους και δώσε την πολύτιμη ενέργειά σου στο μωρό και τον εαυτό σου.

Φρόντισε τον εαυτό σου. Βρες χρόνο να φροντίσεις τον εαυτό σου. Βρες χρόνο να κοιμηθείς, να κάνεις μπάνιο, να κάνεις μια βόλτα με μια φίλη, να μιλήσεις με κάποιον που εμπιστεύεσαι, να κάνεις κάτι που πάντα σε ευχαριστούσε. Οι περισσότερες μανούλες παρασύρονται από όσα καθημερινά βιώνουν και ξεχνιούνται να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες, όποιες κι αν είναι αυτές. Ζήτα βοήθεια, αν δυσκολεύεσαι. Φροντίζοντας τον εαυτό σου, προσπαθώντας να κάνεις πράγματα που σε ευχαριστούν, ουσιαστικά «παίρνεις τα μέτρα σου» για να εμποδίσεις την εδραίωση μιας επιλόχιας κατάθλιψης.

Δεν πειράζει να αισθάνεσαι άσχημα για όσα νέα βιώνεις. Καθώς οι μέρες θα περνούν, όσο θα έρχεσαι αντιμέτωπη με τη νέα καθημερινότητα, η οποία σε καλεί να προσαρμοστείς, σκέψεις οι οποίες μπορούν να σου προκαλέσουν ενοχές και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα, θα περνούν από το μυαλό σου. Δεν το φανταζόμουν έτσι, είναι πιο δύσκολο απ’ ότι το φανταζόμουν, δεν θα τα καταφέρω, μήπως έπρεπε να το είχα σκεφτεί καλύτερα, γιατί μου συμβαίνει αυτό; Σκέψεις που προκαλούν στις μαμάδες ενοχές, γιατί μεγαλώνοντας μαθαίνουμε ότι η μάνα μόνο θετικά συναισθήματα μπορεί να έχει για το παιδί της, αλλιώς δεν είναι καλή μάνα. Αφέσου! Άφησε τον εαυτό σου ελεύθερο να βιώσει αυτό που βιώνει. Όλα τα συναισθήματα είναι καλά και έχουν ένα λόγο ύπαρξης. Μην αντιστέκεσαι! Όλες οι μαμάδες βιώνουν κατά καιρούς δυσάρεστα συναισθήματα για τα παιδιά τους. Όλες οι μαμάδες κάνουν δυσάρεστες σκέψεις για τα παιδιά τους. Απλά λιγοστές το ομολογούν. Είναι φυσιολογικό να αισθάνεσαι και άσχημα για το παιδί σου. Υπάρχουν και θα υπάρξουν πολλοί λόγοι που θα σε κάνουν να αισθανθείς έτσι. Δεν πειράζει. Δεν σε κάνουν λιγότερο καλή μαμά αυτά τα συναισθήματα. Αν όμως αισθάνεσαι μόνο δυσάρεστα, ζήτα άμεσα βοήθεια από την οικογένειά σου και από κάποιο ψυχολόγο ή ψυχίατρο. Μοιράσου το.

Προσπάθησε να μάθεις το παιδί σου και όχι να εφαρμόσεις όσα ξέρεις. Όλες οι μαμάδες πριν γεννήσουν το πρώτο τους παιδί είναι «εφοδιασμένες» με αντιλήψεις, ιδέες και συμβουλές για τη φροντίδα, τον ύπνο, το φαγητό, το μεγάλωμα, όλα τα πρέπει και τα δεν πρέπει με τα οποία μεγάλωσαν, για τα οποία συζήτησαν, έψαξαν, διάβασαν. Όλα τα μωρά όμως δεν είναι ίδια και όλες οι συμβουλές, ιδέες ή αντιλήψεις δεν ταιριάζουν στο μωρό μας ή δεν είναι πάντα σωστές. Επικεντρώσου στο μωρό σου. Προσπάθησε να το μάθεις. Τι ιδιοσυγκρασία έχει; Είναι εσωστρεφές ή εξωστρεφές μωρό; Είναι ήρεμο ή ανήσυχο. Κλαίει συχνά, κοιμάται πολύ, απολαμβάνει την αγκαλιά κουρνιασμένο ή θέλει να βλέπει τον κόσμο; Το μωρό σου είναι μοναδικό. Δεν μοιάζει και δεν θα μοιάζει με κανένα άλλο. Γνώρισέ το.

Ακολούθησε τα σημάδια.  Απέφυγε να αντιμετωπίζεις τις ανάγκες του μωρού σου με βάση κάποιο πρόγραμμα που έχεις εσύ στο μυαλό σου για το πώς θέλεις να το ταϊζεις, να το κοιμίζεις, να το αγκαλιάζεις, να το ανακουφίζεις. Υπάρχουν πάντα κάποιες αρχές, αλλά προπάντων υπάρχουν οι ιδιαίτερες ανάγκες του μωρού μας. Παρατήρησέ το. Δώσε σημασία στις αντιδράσεις του, όταν το αγκαλιάζεις, όταν το βγάζεις στο φως, όταν ακούει μουσική ή εσένα να του μιλάς, όταν το κάνεις μπάνιο, όταν το χαϊδεύεις κ.α. Πώς καταλαβαίνεις ότι πεινάει; Πώς καταλαβαίνεις ότι είναι κουρασμένο ή ότι βαριέται; Πώς καταλαβαίνεις ότι θέλει να κοιμηθεί αλλά δεν μπορεί; Όλα αυτά θα αρχίσεις να τα μαθαίνεις σταδιακά παρατηρώντας το μωρό σου. Μην βιάζεσαι! Παίρνει χρόνο! Παρατηρώντας το και ακολουθώντας το θα μπορέσεις να καλύπτεις πολύ πιο αποτελεσματικά τις ανάγκες του μωρού σου, βιολογικές και συναισθηματικές (αυτά τα δύο θα πηγαίνουν πάντα μαζί)και παράλληλα ενισχύεις μια ασφαλή προσκόλληση σε εσένα (υγιής δεσμός). Δεν έχει κανένα νόημα να επιμένεις σε κάτι που άκουσες ή διάβασες ή υπάρχει μια γενική αντίληψη ότι το κάνουν όλες οι μαμάδες, αν βλέπεις ότι το μωρό σου αντιστέκεται, κλαίει ή είναι ανήσυχο.

Το μωρό σου δεν έχει ανάγκη να τα κάνεις όλα τέλεια. Το τέλειο δεν είναι στόχος ρεαλιστικός, γιατί δεν είναι στόχος εφικτός. Στην προκειμένη περίπτωση, το μωρό σου έχει ανάγκη να ανταποκρίνεσαι στα καλέσματά του με κάποιο τρόπο, με τρόπο που εσύ θεωρείς σωστό εκείνη τη στιγμή. Δεν θα είναι πάντα η απόκρισή σου η ιδανικότερη για τη στιγμή ή για το μωρό σου, αλλά εκείνο θα αισθανθεί την προσπάθειά σου να το ανακουφίσεις και αυτό από μόνο του δρα ανακουφιστικά. Άλλωστε ποτέ, έχοντας καλή πρόθεση, δεν μπορείς να κάνεις κάτι στο παιδί σου, που αγαπάς πολύ, το οποίο να επηρεάσει δραματικά τη συναισθηματική του υγεία.

Μη φοβάσαι να δοκιμάσεις. Αν δεν δοκιμάσεις, ποτέ δεν θα μάθεις αν αυτό που σκεφτόσουν θα μπορούσε να έχει ένα θετικό αποτέλεσμα στο παιδί. Δοκίμασε και κάνε λάθος. Και τι έγινε; Δεν ήρθε και το τέλος του κόσμου! Καμία επιλογή σας και τα αποτελέσματα αυτής δεν είναι μη αναστρέψιμη. Δοκιμάζοντας, θα μάθετε. Θα μάθετε, όπως θα μαθαίνει αργότερα το παιδάκι σας, μέσω της δοκιμής και του λάθους.

Θα φτάσεις τα όριά σου αλλά θα καταφέρεις να τα ξεπεράσεις. Όταν νομίζεις πως δεν μπορείς να τα καταφέρεις, τελικά θα τα καταφέρνεις. Η μητρότητα είναι πρόκληση ζωής. Καθημερινά θα καλείσαι να παίρνεις αποφάσεις για το μωρό σου. Πολλές φορές αυτό μπορεί να σε εξαντλεί. Η ίδια η καθημερινότητα θα σε εξαντλεί. Σύντομα όμως θα καταφέρεις να προσαρμοστείς. Θα βρεις σταδιακά δυνάμεις, που δεν ήξερες ότι τις είχες. Ότι θα σε εξαντλεί όταν γίνεις μητέρα, θα σου φαίνεται παιχνιδάκι σε λίγους μήνες.

Μίλα με το σύντροφό σου. Μοιράσου μαζί του ότι σε προβληματίζει. Ζήτα του να σε «προσέχει». Καθ’όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σου, η προσοχή όλων θα είναι πάνω σου. Όταν γεννηθεί το μωρό σου, η προσοχή όλων θα είναι σε εκείνο. Να είσαι σίγουρη ότι η αίσθηση πως οι άνθρωποι γύρω μου με προσέχουν και με φροντίζουν θα σου λείψει πολύ. Θα συνειδητοποιήσεις πόσο σημαντικό είναι να σε φροντίζουν, μεγάλο μάθημα για το μεγάλωμα του παιδιού σου. Ζήτα λοιπόν από το σύντροφό σου να συνεχίζει να σε φροντίζει, για να συνεχίσεις κι εσύ με τη σειρά σου να φροντίζεις το μωρό σας. Αυτό είναι από το πιο σημαντικό δώρο, που μπορεί να κάνει έναν μπαμπάς στο νεογέννητο παιδί του, να αγαπά και να φροντίζει τη μαμά του.

Ότι τώρα σε δυσκολεύει, σύντομα θα τελειώσει. Όποια συμπεριφορά του μωρού σου σε δυσκολέψει, πχ δυσκολία στον ύπνο, να ξέρεις ότι αργά ή γρήγορα θα τελειώσει. Πολλές φορές όλοι μας τα «βάφουμε μαύρα», όταν αντιμετωπίζουμε κάτι που μας κουράζει, μας εξαντλεί, δυσκολεύει την καθημερινότητά μας. Πιστεύουμε πως ποτέ δεν θα τελειώσει. Αυτή η σκέψη μας δημιουργεί άγχος κι αυτό με τη σειρά του επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε κι έτσι ο φαύλος κύκλος τελειωμό δεν έχει. Μάθε λοιπόν ότι τα δύσκολα κάποια στιγμή σύντομα τελειώνουν. Μην αναλώνεσαι σε δυσάρεστες σκέψεις.

Το μωρό σου θα μεγαλώσει γρήγορα. Πολλές μαμάδες που περνούν χαρούμενες (μετά από προσπάθεια) αλλά και κουραστικές μέρες, αναρωτιούνται: Θα μεγαλώσει αυτό το παιδί; Θέλω λίγο να ξεκουραστώ. Ναι. θα μεγαλώσει γρήγορα. Δεν θα καταλάβεις, πότε θα περπατήσει και πότε θα πει τα πρώτα του λογάκια. Γι’ αυτό:

Απόλαυσε κάθε στιγμή της κοινής σας ζωής με το μωρό σου. Απολαύστε την κάθε στιγμή και ως οικογένεια πια. Ο χρόνος θα κυλήσει γρήγορα, τα δύσκολα θα φύγουν, η χαρά θα μπει στο σπίτι σας. Αποδέξου ότι έχει έρθει, όπως είναι. Ακόμα κι αν είναι δύσκολο είναι καλό, γιατί έχει να κάνει με το παιδί σου. Απόλαυσε και τις δύσκολες στιγμές γιατί τις περνάς με το παιδί σου. Μην χάνεις χρόνο!

Κράτησε στο πίσω μέρος του μυαλού σου αυτό το άρθρο, αν σε άγγιξε. Διάβασέ το, αφού γεννήσεις το παιδί σου. Θα καταλάβεις κάτι άλλο από αυτό, που κατάλαβες τώρα.

 

 

Πώς να προετοιμάσω το παιδί μου να διαβάσει (βρέφη)

Νομίζετε πως η προετοιμασία για την ανάγνωση αρχίζει στο νηπιαγωγείο; Κι όμως η προετοιμασία αυτή αρχίζει από τη στιγμή της γέννησης, από τη στιγμή που ένα μωρό αρχίζει να μαθαίνει. Όχι, μαθαίνω ανάγνωση δεν σημαίνει μαθαίνω τα γράμματα, κάνω συλλαβές, διαβάζω λέξεις και προτάσεις. Η μάθηση της ανάγνωσης χαρακτηρίζεται από μια φυσική ροή, μια φυσική συνέχεια, η αρχή της οποίας είναι η αρχή της ζωής. Μιλώντας στο μωρό σας, παίζοντας μαζί του, φροντίζοντάς το κι όλα αυτά σε κάθε ευκαιρία το βοηθάτε να αναπτύξει τον προφορικό του λόγο. Η ανάπτυξη του προφορικού λόγου και όχι μόνο είναι αναγκαία για να γίνει το μωρό σας μετά από μερικά χρόνια ένας καλός αναγνώστης. Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν;

> Πάρτε το αγκαλιά μαζί με ένα βιβλίο. Η αγκαλιά σας και ο ήχος της φωνής σας είναι ήδη δύο από τα αγαπημένα πράγματα στη ζωή του μωρού σας. Στην αγκαλιά σας νιώθει ασφάλεια, ενώ ο ήχος της φωνής σας το ηρεμεί ή και το κινητοποιεί. Όταν διαβάζετε λοιπόν μαζί, το μωρό σας μαθαίνει, πως αυτή η διαδικασία το χαλαρώνει και το ευχαριστεί, γιατί πολύ απλά συνδέει τα συναισθήματα, που έτσι κι αλλιώς αισθάνεται, όταν είναι στην αγκαλιά σας, με την ανάγνωση ενός βιβλίου. Κάθε φορά λοιπόν που θα διαβάζετε αγκαλιά ή μαζί εκείνο θα το απολαμβάνει γιατί έτσι κι αλλιώς θα πέρναγε όμορφα στη ζεστή σας αγκαλιά ή απλά μαζί σας. Με τον τρόπο αυτό το μωρό σας παίρνει ένα πολύ καλό μήνυμα: Κάθε φορά που διαβάζω, αισθάνομαι όμορφα, ηρεμώ, μαθαίνω, διασκεδάζω. Μην ξεχνάτε όμως! Διασκεδάστε κι εσείς με αυτή τη διαδικασία. Αν εσείς δεν απολαμβάνετε το διάβασμα μαζί του, αν το κάνετε επειδή πρέπει ή ακόμα χειρότερα προσπαθείτε να του το επιβάλλετε, θα έχετε τα αντίθετα αποτελέσματα. Ένα μωρό που δυσφορεί, που γκρινιάζει, που σας δείχνει πως δεν θέλει να περάσετε έτσι τον κοινό σας χρόνο.

> Επιλέξτε τα κατάλληλα βιβλία. Το μωρό σας θα δει, θα προσέξει και τελικά θα πάρει στα χέρια του βιβλία με έντονα και όχι απαλά χρώματα, ξεκάθαρα σχέδια και μορφές, βιβλία με ήχους και φωνές ζώων, βιβλία με ζώα στη φυσική τους μορφή, βιβλία με πράγματα από την καθημερινότητά του κ.α. Προτιμήστε «μαλακά» βιβλία από ύφασμα ή πλαστικό ( μπορεί να τα παίρνει μαζί του στο μπάνιο ή τη θάλασσα), βιβλία με διαφορετικές υφές αλλά και βιβλία με σελίδες από σκληρό χαρτόνι, που δεν σκίζονται και το μωράκι σας θα μπορεί σταδιακά να πιάνει και να τις γυρίζει.

> Βάλτε τα βιβλία σε μέρος προσβάσιμο για το μωρό σας. Συμπεριφερθείτε στα βιβλία του παιδιού σας, όπως και στα παιχνίδια του. Βάλτε τα μαζί με τα παιχνίδια του και όχι ψηλά στα ράφια της βιβλιοθήκης. Αν και τα παιχνίδια τα βάζετε ψηλά, ξανασκεφτείτε το. Τα παιχνίδια και τα βιβλία είναι ανάγκη να βρίσκονται χαμηλά. Σε ράφια χαμηλά ειδικά σχεδιασμένα, για να εξυπηρετούν τις ανάγκες του μωρού σας (ελεύθερη σωματική, συναισθηματική, γνωστική) και όχι τις δικές σας, που μπορεί να θέλετε ένα δωμάτιο τακτοποιημένο συνεχώς. Βάλτε τα αραδιασμένα, δίπλα στο παιχνιδόκουτο του παιδιού σας. Βάλτε τα, όπου μέσα στο σπίτι το μωρό σας, που τώρα κάθεται στον ποπό του, μπουσουλά, στέκεται στα δυο του πόδια ή αρχίζει να περπατά, έχει εύκολη αλλά και ασφαλή πρόσβαση. Μην περιμένετε να αναπτύξει μόνο του την πρωτοβουλία να ανοίξει ένα βιβλίο και να σας προτείνει το διάβασμά του ή να το «διαβάσει» μόνο του, αν δεν μπορεί εύκολα και αυθόρμητα να το πιάσει μόνο του.

> Μιλήστε μαζί του συνεχώς. Μιλήστε σα να περιμένετε απάντηση. Εξηγήστε του τα πάντα είτε παίζετε είτε του δίνετε το φαγητό του είτε του αλλάζετε πάνα είτε κάνετε μαζί τις δουλειές του σπιτιού. Περιγράψτε κάθε κίνησή σας, τι θέλετε να κάνετε, τι κάνετε τώρα, τι έπεται, τι θέλετε να κάνει εκείνο, τι κάνει τώρα εκείνο, πώς αισθάνεται τώρα ή πριν. Μιλήστε αργά και καθαρά (ολόκληρες λέξεις). Παίξτε με τη φωνή σας. Το μωρό σας θα προσέχει περισσότερο τι λέτε. Μιλήστε, μιλήστε, μιλήστε. Με την επανάληψη θα αρχίσει να συνδέει συμπεριφορές, πράξεις, καταστάσεις, ανθρώπους, συναισθήματα με συγκεκριμένες λέξεις. Πρώτα θα συνειδητοποιήσει ότι χρησιμοποιούμε τη γλώσσα, το λόγο, για να επικοινωνήσουμε, να εκφράσουμε αυτό που σκεφτόμαστε, αυτό που αισθανόμαστε, αυτό που επιθυμούμε κι έπειτα θα αρχίσει να σας καταλαβαίνει, να αναγνωρίζει λέξεις, να μιλά. Η κατάκτηση του προφορικού λόγου είναι το πρώτο βήμα για την κατάκτηση του γραπτού, δηλαδή της ανάγνωσης και της γραφής.

> Ενθαρρύνετε τις προσπάθειες του μωρού σας να μιλήσει. Τα ψελλίσματα, τα γουργουρίσματα ή επανάληψη φθόγγων και συλλαβών είναι η προσπάθεια του μωρού σας να μιλήσει, να επικοινωνήσει μαζί σας. Απαντήστε του με τον ίδιο τρόπο. Ενθαρρύνετε όποιες προσπάθειές του να σας μιμηθεί. Δείξτε τη χαρά σας και τον ενθουσιασμό σας. Όσο πιο πολύ εξασκείται τόσο πιο καθαροί ήχοι θα βγαίνουν από το στοματάκι του και σιγά σιγά θα παίρνουν και κάποιο νόημα. Παίξτε μαζί του με τους ήχους. Κάντε κι εσείς ήχους με νόημα ή και χωρίς. Πώς κάνει η κοτούλα, ο γάιδαρος, το παπάκι, το τρένο, η καμπάνα. Θα ξετρελαθείτε βλέποντάς το να το απολαμβάνει.

> Τραγουδήστε, ακούστε μαζί τραγούδια! Ανατρέξτε στην προσωπική σας «βιβλιοθήκη» παιδικών ή και άλλων τραγουδιών. Ψάξτε για νέα ακούσματα. Τραγουδήστε δυνατά και με ενθουσιασμό, γλυκά και μελωδικά, παίξτε με τη φωνή σας. Βάλτε όλο σας το σώμα στο τραγούδι. Αν το μωρό σας ηρεμεί με το τραγούδι και σας ακούει προσεκτικά, είστε σε πολύ καλό δρόμο. Δώστε σημασία στις δικές του προτιμήσεις, γιατί θα αποκτήσει τέτοιες.

> Βοηθήστε το να γυμνάσει τους μύες των χεριών του. Μην τρέχετε να δώσετε στο μωρό σας ότι του πέφτει. Δώστε τη δυνατότητα στο μωρό σας να πιάσει μόνο του τα βιβλία και τα παιχνίδια του, τα ρούχα του και οτιδήποτε με το οποίο έρχεται σε επαφή. Ενθαρρύνετέ το να σας δείχνει με το δάχτυλο π.χ τα ζωάκια που βλέπετε μαζί στο βιβλίο του. «Πού είναι η αγελάδα;». Μόνο έτσι θα δυναμώσουν οι μυς των χεριών του και θα αποκτήσουν δεξιότητες, όπως το γύρισμα των σελίδων ενός βιβλίου.

> Κάντε το διάβασμα ρουτίνα. Οι μαμάδες γνωρίζουν, ότι η εφαρμογή ενός προγράμματος, μιας ρουτίνας κρατά τα μωρά τους ήρεμα. Μετά από λίγο καιρό εφαρμογής ενός προγράμματος τα μωρά γνωρίζουν τι έπεται, τι θα συμβεί μετά. Η ικανότητα της πρόβλεψης και η επιβεβαίωσή της σε καθετί στη ζωή του μωρού σας είναι που το κρατά ήρεμο. Βάλτε και το διάβασμα σε πρόγραμμα. Η ρουτίνα θα τους γίνει ανάγκη (αν φυσικά είναι μια ρουτίνα, που τα κάνει να αισθάνονται καλά). Χρησιμοποιήστε αρχικά συγκεκριμένη ρουτίνα: Διαβάζουμε μετά το δεκατιανό ή μετά το μπάνιο ή πριν τον ύπνο. Επιλέξτε μια ρουτίνα που να σας ταιριάζει. Πολύ γρήγορα τα βιβλία θα έχουν μπει στην καθημερινότητά του και θα επιλέγει το ίδιο πότε θα τα αναζητά.

Στόχος σας είναι να κάνετε το μωρό σας να αγαπήσει το διάβασμα. Πράγμα πολύ εύκολο, αν εσείς καλλιεργήσετε εκείνες τις συνθήκες που θα προωθούν στο μωρό σας θετικά συναισθήματα σχετικά με την ανάγνωση βιβλίων. Αν παρατηρήσετε ότι δυσανασχετεί συστηματικά σταματήστε και αναρωτηθείτε τι πήγε στραβά. Μήπως διαβάζατε περισσότερη ώρα από αυτή, που προς το παρόν αντέχει; Διαβάστε λιγότερη ώρα. Μήπως τα βιβλία που επιλέξατε δεν του κρατούν την προσοχή, γιατί δεν του αρέσουν; Μην επιμένετε σε κάτι, που δεν του αρέσει, θα χάσετε. Επενδύστε σε βιβλία με ήχους. Μήπως δεν είστε αρκετά διασκεδαστική/ός. Μήπως κι εσείς δεν θα περνάγατε καλά με τον εαυτό σας; Πώς αισθάνεστε; Έχετε το δικό σας συναίσθημα οδηγό αλλά και του παιδιού σας, για να αποφασίζετε κάθε φορά, τι θα κάνετε, όταν κάτι σας προβληματίζει.

Καλές αναγνώσεις!

Κατανοώντας τη συμπεριφορά του παιδιού μου (0- 18 μηνών)

Έχω μια κόρη 5 μηνών. Δεν έχω κοιμηθεί ολόκληρο βράδυ εδώ και μήνες. Ξυπνάει κλαίγοντας καθ’όλη τη διάρκεια της νύχτας. Τι να κάνω;

Τα μωρά κλαίνε για να μας πουν ότι κάτι πάει στραβά, ότι κάτι τα ενοχλεί, ότι κάτι τους προκαλεί δυσφορία, ότι κάτι τους λείπει. Δεν κλαίνε σίγουρα για να μας ενοχλήσουν. Θα κλάψουν αν πεινάνε ή έχουν βραχεί, αν πονάνε ή έχουν πυρετό, αν είναι κουρασμένα ή βαριούνται, αν δεν μπορούν να ηρεμήσουν από μια μέρα με υπερένταση, αν τους λείπει η μαμά. Θα σταματήσουν να κλαίνε αν κάποιος καταφέρει να τους παρέχει την ανακούφιση που τόσο έχουν ανάγκη, εξαλείφοντας την αιτία της δυσφορίας ή αν εξαντληθούν. Υπάρχουν πολλά μωρά που κλαίνε λίγο και άλλα που κλαίνε πολύ και αυτό είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας με την οποία γεννιέται ένα παιδί.

Για να μπορέσουν οι γονείς ή εκείνος που έχει αναλάβει μέρος της φροντίδας του παιδιού να ανταποκριθούν στις ανάγκες του, χρειάζεται να γνωρίζουν,  τι μπορεί να κατανοήσει και τι μπορεί να καταφέρει ένα μωρό σε αυτή τη φάση. Είναι ανάγκη δηλαδή να μάθουν ποια είναι τα εφόδια τους παιδιού τους αυτή την περίοδο, σωματικά, γνωστικά, συναισθηματικά, κοινωνικά.

Κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών τα μωρά δεν μπορούν να ελέγξουν τις πράξεις τους, να κατανοήσουν τις αιτίες τους και τα αποτελέσματα αυτών.

> Ζουν στο εδώ και τώρα. Δεν μπορούν να θυμηθούν καλά γεγονότα που έγιναν στο παρελθόν, όμως μαθαίνουν γρήγορα τα πρόσωπα που τα τρέφουν, τα φροντίζουν, τους δίνουν την παρηγοριά που έχουν ανάγκη, τα πρόσωπα που καλύπτουν τις βασικές σωματικές και συναισθηματικές τους ανάγκες.

> Η μνήμη τους αναπτύσσεται γρήγορα. Έτσι στον 6ο με 8ο μήνα θυμούνται ανθρώπους και αντικείμενα που δεν είναι παρόντα.

> Αναπτύσσουν πολύ δυνατούς δεσμούς με τα πρόσωπα που τα φροντίζουν. Ιδιαίτερα ο δεσμός που αναπτύσσουν με τη μαμά, αν εκείνη είναι η κύρια πηγή φροντίδας, είναι τόσο ισχυρός που θεωρείται δεσμός ζωής αλλά και πρότυπο (το ίδιο ισχύει και όταν ο δεσμός με τη μαμά δεν αποδεικνύεται ισχυρός). Έτσι στον 6ο με 9ο μήνα όταν αυτά τα πρόσωπα ή το πρόσωπο είναι παρόντα και κοντά στο μωρό, ώστε να μπορεί να τα βλέπει, εκείνο αισθάνεται ασφαλές. Εκφράζει την ευχαρίστησή του όταν είναι κοντά του και τη δυσφορία του όταν αυτό το πρόσωπο λείπει ή αποχωρεί.

> Πολύ γρήγορα τα μωρά βάζουν στη ζωή τους τη μίμηση. Η μίμηση αποτελεί βασικό εργαλείο μάθησης για αυτά. Αλληλεπιδρώντας με τους άλλους κατά τη διάρκεια του φαγητού, του μπάνιου, της αλλαγής της πάνας, του παιχνιδιού, της βόλτας, της διαδικασίας του ύπνου μαθαίνουν να σκέφτονται, να μιλούν και να πράττουν.

> Μπορούν να αναγνωρίσουν το συναίσθημα αυτών που τα φροντίζουν αλλά και να αντιδράσουν σε αυτό. Αυτό σημαίνει ότι όταν εκείνοι είναι χαρούμενοι, τα μωρά είναι ήρεμα και χαλαρά, όταν όμως είναι εκνευρισμένοι ή αγχωμένοι τα μωρά είναι σε θέση να το αντιληφθούν και να αντιδράσουν σε αυτό ανάλογα.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς, όταν το μωρό τους κλαίει; Ο στόχος είναι να βρούμε θετικούς τρόπους να ανακουφίσουμε το μωρό μας:

> Ελέγχουμε τα προφανή. Φαγητό, νερό, πάνα, πονάκια, ζέστη, κρύο, πυρετός.

> Παρηγορήστε το στην αγκαλιά σας.  Μην φοβάστε ότι θα  το κακομάθετε! Δοκιμάστε να το κουνήσετε ελαφρά, να περπατήσετε μαζί του ακόμα και έξω από το σπίτι. Μια βόλτα στον καθαρό αέρα ηρεμεί τα μωρά. Δοκιμάστε να του τραγουδήσετε ή να του κάνετε μασάζ.

> Μην το τιμωρείτε φωνάζοντάς το. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι να εντείνετε τη δυσφορία του και να γεμίσετε ενοχές για τις φωνές που μόλις βάλατε στο μωρό σας.

> Μην τραντάζετε το μωρό σας. Μπορεί να προκαλέσετε εγκεφαλική βλάβη, ακόμα και το θάνατό του.

> Δώστε προσοχή σε μοτίβα. Μερικά μωρά κλαίνε την ίδια ώρα περίπου κάθε μέρα, χωρίς προφανή λόγο. Παρατηρήστε τι συμβαίνει ή τι δεν συμβαίνει λίγο πριν την έναρξη του κλάματος και  θα μπορούσε να αποτελέσει την αιτία του. Κάντε ότι είναι δυνατό για να την αποφύγετε ή να την περιορίσετε. Κάντε αλλαγές στη ρουτίνα του μωρού ή κάντε μια βόλτα.

> Δώστε προσοχή στις ιδιαίτερες ανάγκες του παιδιού σας και σεβαστείτε τες. Κάποια μωρά έχουν ανάγκη να ηρεμήσουν και να κοιμηθούν σε σκοτεινά και ήσυχα μέρη, ενώ άλλα τα καταφέρνουν και μέσα στο πλήθος.

> Το στρες όλης της ημέρας «μαζεύεται» το βράδυ, λίγο πριν κοιμηθούν, όπως και στους ενήλικες. Σκεφτείτε με ποιους τρόπους προσπαθείτε εσείς να χαλαρώσετε και εφαρμόστε τους και στο μωρό σας. Ένα ζεστό μπάνιο, ένα ελαφρύ δείπνο, λίγη χαλαρή μουσική, λίγη κουβεντούλα και μια αγκαλιά με το σύντροφό σας εύκολα μπορούν να προσαρμοστούν και στη ρουτίνα του μωρού σας.

> Σεβαστείτε τις ρουτίνες του μωρού σας ή δημιουργήστε ρουτίνες. Για να αναπτύσσονται σωστά τα μωρά μας έχουν ανάγκη ιδιαίτερα τους πρώτους μήνες τις ζωής τους τις ρουτίνες τους. Έχουν ανάγκη δηλαδή να ξέρουν τι θα ακολουθήσει, να ξέρουν το πρόγραμμα της ημέρας τους. Σεβαστείτε αυτή τους την ανάγκη και εκείνα θα είναι ήρεμα και χαλαρά.

Θυμηθείτε ότι το μωρό σας καταλαβαίνει τα συναισθήματά σας και αντιδρά σύμφωνα με αυτά. Ποια ήταν η τελευταία φορά που περιμένατε το μωρό σας να κλάψει και τελικά έκλαψε; Έχετε αναρωτηθεί πως θα αντιδρούσε το μωρό σας, αν ανταποκρινόσασταν στο κλάμα του με λιγότερο άγχος; Αν πιστεύετε πως δεν είστε αγχωμένοι, παρατηρήστε τον εαυτό σας την επόμενη φορά που το μωρό σας θα κλάψει. Παρατηρήστε στο σώμα σας. Έχετε ταχυπαλμία, εφίδρωση; Παρατηρήστε τη σκέψη σας. Πάλι δεν θα κοιμηθώ απόψε! Πως θα περάσει και αυτό το βράδυ! Πόσο θα κρατήσει αυτό ακόμα; Τέτοιες σκέψεις επηρεάζουν τις αποφάσεις σας, άρα και τον τρόπο που αντιδράτε, τροφοδοτούν τα συναισθήματά σας και ανατροφοδοτούνται από αυτά. Μην ξεχνάτε ότι το μωρό σας μαθαίνει από εσάς. Όταν το παρηγορείτε του μαθαίνετε πώς να το κάνει μόνο του στο μέλλον. Αν αγχώνεστε ουσιαστικά του λέτε να αντιδρά με περισσότερο κλάμα. Ενώ αν είστε ήρεμοι, του μαθαίνετε με ποιους τρόπου μπορεί και μόνο του μελλοντικά να αντιμετωπίζει τη δυσφορία του, να την εκφράζει, να αναζητά παρηγοριά σε ανθρώπους που αγαπά, να ακούει μουσική, να διαβάζει, να χαλαρώνει κάνοντας μπάνιο… Μην αφήνετε το μωρό σας να κλαίει μόνο του. Πάρτε το αγκαλιά και περπατήστε. Δεν πειράζει να κλαις. Εγώ θα είμαι εδώ, όσο χρειαστεί. Θα σε έχω αγκαλιά μέχρι να είσαι καλύτερα. Μπορείς να κλάψεις στην αγκαλιά μου, όσο το έχεις ανάγκη.

Πόσο συχνά να παίρνω το μωρό μου αγκαλιά;

«Μεγάλωνα καιρό μέσα στη ζεστασιά. Είχα πάντα γύρω μου κάτι να με περιβάλλει. Ήταν ένα ζεστό υγρό. Μέσα σε αυτό νανουριζόμουν και κοιμόμουν για ώρες, κουνιόμουν απαλά. Με αυτό έπαιζα, αυτό έτρωγα, αυτό άγγιζα. Ήταν η προστασία μου, η ασφάλειά μου. Μου μετέφερε φωνές, άλλες φορές πολύ γνώριμες και άλλες άγνωστες, μουσικές και τραγούδια και άλλους ήχους που δεν μπορούσα να κατανοήσω. Έναν μόνο ήξερα πολύ πολύ καλά, έναν ήχο που άκουγα σταθερά όλη τη μέρα. Ήταν ένας ήχος που με ηρεμούσε. Αυτός και άλλος ένας που αργότερα κατάλαβα πως ήταν η φωνή της μαμάς. Ήταν ο χτύπος της καρδιάς της. Ο ήχος που έχασα, όταν τελικά είδα το φως. Δεν τον άκουγα πια τόσο συχνά, μόνο όταν έπινα το γάλα μου. Τον έχασα κι αυτόν, έχασα και το ζεστό μου το υγρό. Τώρα δεν ξέρω πώς να ηρεμήσω, δεν ξέρω πώς να κοιμηθώ, δεν ακούω τίποτα όπως πριν, όλα είναι διαφορετικά, όλα είναι καινούργια. Όταν όμως έρχεται η ώρα για φαγητό, τότε ηρεμώ. Όχι μόνο γιατί δεν νιώθω πια αυτό το παράξενο αίσθημα στην  κοιλιά, που οι μεγάλοι το λένε πείνα, αλλά και γιατί η μαμά με κρατάει σφιχτά με τα δυο της τα χέρια κοντά στο στήθος της κι έτσι ακούω πάλι εκείνο το γνώριμό μου ήχο, τον χτύπο της καρδιάς της. Όταν με τυλίγει με τα χέρια της, θυμάμαι τη ζεστασιά που ένιωθα, όταν ήμουν μέσα στο ζεστό υγρό κι έτσι ηρεμώ. Αυτό το λένε αγκαλιά. Μακάρι να μπορούσε να καταλάβει, ότι όταν κλαίω ξαφνικά, όταν θέλω να κοιμηθώ και δεν μπορώ, όταν απλά βαριέμαι να κάθομαι, θέλω μια ζεστή αγκαλιά. Θέλω να ακούσω την καρδιά της, να νιώσω τη ζεστασιά της, να ακούσω τη φωνή της και κάτι καινούργιο που ανακάλυψα πως μου αρέσει, να τη μυρίσω! Αχ, πόσο μ’αρέσει η μυρωδιά της. Θέλω να κουρνιάσω και να απολαύσω την ασφάλεια που μου προσφέρει. Έτσι λένε αυτό που θέλω να νιώσω, όταν κλαίω μαμά! Θα ηρεμήσω, θα δεις… Μια αγκαλιά παρακαλώ!»

Μην παίρνεις το μωρό αγκαλιά, θα το κακομάθεις! Θα σου ζητάει συνέχεια αγκαλιά! Φράσεις κοινές μεταξύ γονέων. Αντιλήψεις με τις οποίες μεγαλώσαμε και θέλουν τα μωρά να είναι αρκετά μεγάλα, για να αντιμετωπίσουν μόνα τους καταστάσεις που ταλαιπωρούν όχι μόνο μεγαλύτερα παιδιά, αλλά και ενήλικες. Η διαχείριση του ύπνου, της πείνας, του πόνου, του αγνώστου μπορεί να δυσκολέψει όλους μας, πόσο μάλλον ένα μωρό.

Τα μωρά έχουν να αντιμετωπίσουν καθημερινά πολλές καταστάσεις όχι γνώριμες γι’αυτά. Τώρα γνωρίζουν τα πάντα, τώρα μαθαίνουν τα πάντα. Αυτό και μόνο μπορεί να τους δημιουργήσει δυσφορία. Φανταστείτε λοιπόν να πρέπει να αντιμετωπίσουν μόνα τους, ήδη δυσφορικές καταστάσεις, όπως η πείνα, ο πόνος, η νύστα, η μοναξιά κ.α. Η αγκαλιά και μάλιστα η ζεστή αγκαλιά είναι το πρώτο που πρέπει να κάνετε. Τυλίξτε το παιδάκι σας- δημιουργείτε έτσι και τεχνητά την αίσθηση της ασφάλειας- πάρτε το αγκαλιά, κουνήστε το ρυθμικά, γουργουρήστε λίγο στο αυτάκι του ή πείτε του ένα απαλό τραγουδάκι και περιμένετε να ηρεμήσει.

Το μωρὀ σας μεγάλωνε 9 μήνες μέσα στην κοιλιά σας, δηλαδή σε μια μεγάλη αγκαλιά. Το κρατούσατε πάντα ζεστό, το κουνούσατε ρυθμικά, όταν βρισκόσασταν σε κίνηση, άκουγε απαλά τη φωνή σας, όταν ήταν ξύπνιο. Έτσι το μεγαλώσατε. Αυτή λοιπόν είναι η ρουτίνα που πρέπει να κρατήσετε, όσο χρειαστεί. Το παιδάκι σας βρίσκεται τώρα σε ένα μεταβατικό στάδιο κατά το οποίο είναι ανάγκη να το ανακουφίζετε, όπως ακριβώς το κάνατε, όσο το κρατούσατε στην κοιλιά σας και σταδιακά να του μαθαίνετε κι άλλους τρόπους ανακούφισης, ανάλογα με την περίπτωση.

Μην φοβάστε την αγκαλιά. Μόνο καλό μπορεί να κάνει στο μωράκι σας. Του προσφέρει την ασφάλεια, τη σιγουριά που χρειάζεται για να αναπτυχθεί σωματικά και συναισθηματικά σωστά. Η μαμά και ο μπαμπάς είναι πάντα εδώ, όταν το ζητήσω, άρα θα είναι πάντα εδώ. Όταν μακροπρόθεσμα το παιδί αποκτά αυτή τη σιγουριά, δεν φοβάται (γιατί έχει σιγουρευτεί , πως οι γονείς είναι δίπλα του), άρα σταδιακά μειώνει τις κλήσεις στους γονείς του και αρχίζει να αντιμετωπίζει μόνο του τη δυσάρεστη κατάσταση. Δεν θέλετε άλλωστε ένα παιδί, που να είναι σίγουρο για τον εαυτό του; Μόνο αφού καλύψουμε ως γονείς την ανάγκη του παιδιού μας για ασφάλεια (ότι κι αν σημαίνει αυτό), θα έχουμε μεγαλώσει ένα παιδί ανεξάρτητο και γεμάτο αυτοπεποίθηση. Πιο απλά, μόνο όταν το παιδί αισθανθεί σιγουριά με εσάς, τους γονείς του, θα νιώσει σίγουρο για τον κόσμο και τον εαυτό του.

Μην αφήνετε το παιδάκι σας να κλαίει. Αγκαλιάστε το ζεστά. Αντισταθείτε στα «πρέπει» και τα «δεν πρέπει», με τα οποία μεγαλώσαμε. Απολαύστε το, δεν θα είναι για πολύ!