Αναρωτιέστε γιατί το παιδί σας δεν προοδεύει στο σχολείο, ενώ είναι έξυπνο; Μήπως η δασκάλα του σας λέει πως «το βάζει εύκολα κάτω»; Μήπως έχετε παρατηρήσει ότι μετά από ένα τσακωμό στο σχολείο ή ένα κακό βαθμό επιστρέφει κατσουφιασμένο και δεν έχει όρεξη να διαβάσει; Μήπως αυτή η στάση του παρατείνεται στο χρόνο ή είναι αρκετά συχνή; Αν ναι, χρειάζεται να ασχοληθείτε με τα συναισθήματά του.

Το πόσο θα μάθει κανείς δεν επηρεάζεται μόνο από το δείκτη διανοητικής νοημοσύνης (IQ) αλλά και από τον αντίστοιχο δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης του (EQ). Τα συναισθήματά μου θα επηρεάσουν θετικά τη μάθησή μου, αν εγώ μπορώ να τα επεξεργαστώ με ωφέλιμο για μένα τρόπο, όταν έχω πάρει ένα κακό βαθμό. Αν συνεχίζω να επιμένω ακόμα και όταν τα πράγματα είναι δύσκολα, αν πιστεύω πως θα τα καταφέρω, αν είμαι αισιόδοξος, αν μπορώ να κατανοήσω πως το ότι δυσκολεύτηκε πολύ στο διαγώνισμα ο συμμαθητής μου από το άλλο τμήμα, δεν σημαίνει πως κι εγώ θα δυσκολευτώ (κατανοώ τον άλλο, χωρίς να επηρεάζομαι), αν έχω φίλους που με στηρίζουν στις δυσκολίες ή φίλους για να περνώ καλά, αν μπορώ να συνεργαστώ με τους συμμαθητές μου σε εργασίες, τότε μπορώ να μάθω πιο εύκολα.

Το «χτίσιμο» της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών μας ξεκινά από τη στιγμή της γέννησης τους και δεν σταματά ποτέ. Η αγάπη, η αποδοχή, η φροντίδα, το βασικό πρόγραμμα, τα όρια στη συμπεριφορά των παιδιών, αν δίνονται, δείχνονται, εφαρμόζονται με σταθερότητα και συνέπεια, μεγαλώνουν παιδιά χαρούμενα, ασφαλή, με αυτοπεποίθηση, κοινωνικά, παιδιά περίεργα,  που θέλουν να ανακαλύψουν τον κόσμο, παιδιά που θέλουν να μάθουν.

Το να αγαπάει κανείς τα παιδιά του, το να είναι σταθερός και συνεπής γονέας ή δάσκαλος δεν αρκεί για να μεγαλώσει συναισθηματικά έξυπνα παιδιά. Αυτό που χρειάζεται είναι να γίνουν ρητά τα συναισθήματα στη ζωή των παιδιών.

1. Μιλήστε για τα συναισθήματα. Μην σκέφτεστε την ηλικία. Βάλτε τα συναισθήματα τόσο στο πρόσωπο, όσο και στο λόγο σας από τη στιγμή της γέννησης του παιδιού σας και συνεχίστε έτσι. Στις μικρές ηλικίες μιλήστε εσείς για τα συναισθήματά σας αλλά και του παιδιού σας. Στις μεγαλύτερες, ενθαρρύνετε το παιδί σας να μιλάει για αυτά. Βάλτε στις προτάσεις σας λέξεις που δείχνουν τα συναισθήματά σας για αυτά που καταφέρνει το παιδί σας, για μια συμπεριφορά του που δεν την αποδέχεστε, για ένα γεγονός που σας έκανε χαρούμενη/ο ή λυπημένη/ο που όμως δεν συνδέεται με τη συμπεριφορά του παιδιού σας. Αρπάξτε την ευκαιρία κάθε φορά που βλέπετε μια αλλαγή στο πρόσωπό του (αλλαγή συναισθήματος) και εξηγήστε του τι συμβαίνει και γιατί π.χ αν παρατηρήσατε ένα ξάφνιασμα κι έπειτα δυσφορία και κλάμα, γιατί το παιχνίδι έπεσε απο τον καναπέ και δεν μπορεί να το πιάσει, τότε πηγαίνοντας να το βοηθήσετε και πριν του δώσετε το παιχνίδι του, εξηγήστε τι συνέβη. «Ξαφνιάστηκες που έπεσε το παιχνιδάκι σου, αλλά μην στενοχωριέσαι, η μαμά θα σου το δώσει και θα σταματήσεις να κλαις. Έτσι δεν είναι;».

2. Μάθετε τα συναισθήματα στα παιδιά σας. Αν έχετε βάλει τα συναισθήματα στο λόγο σας το πιο πιθανό είναι να έχετε εφοδιάσει και το λόγο των παιδιών σας με αυτά. Όμως καλό θα ήταν να χρησιμοποιήσετε και έναν πιο άμεσο τρόπο για την εκμάθησή τους. Προμηθευτείτε λοιπόν με τα κατάλληλα εργαλεία: παραμυθάκια ή άλλα βιβλιαράκια που μιλούν για μεμονωμένα ή τα βασικά συναισθήματα, λευκές κόλλες, χαρτόνια, μαρκαδόρους, νερομπογιές και ότι άλλο μπορείτε να φανταστείτε που να θυμίζει ή να είναι υλικό χειροτεχνίας. Ο στόχος σας είναι να μάθει το παιδί σας κάθε μέρα και ένα καινούργιο συναίσθημα. Διαβάστε μαζί τι σημαίνει π.χ φόβος, άγχος, ζήλεια. Μιλήστε για αυτό. Πείτε του παραδείγματα που νιώσατε αυτά τα συναισθήματα, ενθαρρύνετε και το παιδί σας να μιλήσει. Εξηγήστε στο παιδί σας ποια είναι τα σημάδια που μπορούμε να παρατηρήσουμε στο σώμα μας, ώστε να καταλάβουμε πολύ γρήγορα τι αισθανόμαστε. Όταν είμαστε θυμωμένοι η καρδιά μας χτυπάει σα ταμπούρλο, σφίγγουμε δυνατά το δόντια μας και τις γροθιές μας, συνοφριωνόμαστε. Το να ξέρει αλλά και να παρατηρεί το παιδί σας τα σημάδια για τα δυσάρεστα συναισθήματα είναι η βάση για να μπορεί να αυτορρυθμιστεί, να μπορεί δηλαδή να ελέγξει τον εαυτό του. Έπειτα ζωγραφίστε μαζί τα συναισθήματα στο χαρτί. Αφήστε την φαντασία σας ελεύθερη και κατασκευάστε ανθρωπάκια ή ολόκληρες οικογένειες που έχουν διαφορετικά μεταξύ τους συναισθήματα και μιλήστε για τους λόγους που προκάλεσαν τα συναισθήματα αυτά.

3. Δώστε την ευκαιρία στο παιδί σας να εκφράσει τα συναισθήματά του για ένα ουδέτερο συναισθηματικά γεγονός, για ένα γεγονός στο οποίο δεν είχε συμμετοχή (είδε κάτι στην τηλεόραση), αλλά και για γεγονότα φορτισμένα ιδιαίτερα αρνητικά γιατί συμμετείχε και το ίδιο. Το να εκφράζει συναισθήματα για ουδέτερα γεγονότα είναι πιο εύκολο τόσο για εκείνο, όσο και για εσάς. Γι’αυτό το λόγο κάντε την παρακάτω άσκηση συχνά, ώστε να μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα αποτελέσματά της σε πιο δύσκολες καταστάσεις για εσάς και το παιδί σας. Αν είδε κάτι στην τηλεόραση που του έκανε εντύπωση, κάντε του ερωτήσεις: τι συνέβη, ποια η σειρά των γεγονότων, γιατί ήταν αυτή η σειρά, πώς αισθάνθηκαν οι πρωταγωνιστές την ώρα των γεγονότων, γιατί αισθάνθηκαν έτσι, τι έκαναν γι’αυτό, συμφωνείς με αυτό, εσύ πως αισθάνθηκες και γιατί, θα έκανες κάτι διαφορετικό και ποιο είναι αυτό, γιατί θα επέλεγες αυτό, πώς θα σε έκανε να αισθανθείς, τι θα κατάφερνες; Αυτές οι ερωτήσεις είναι οι ερωτήσεις που μας βοηθούν να κάνουμε την επεξεργασία που χρειάζεται για να κατανοήσουμε ένα γεγονός, τι συναισθήματα μας προκάλεσε αλλά και τι θα κάνουμε γι’αυτά. Είναι η επεξεργασία που θα έπρεπε να κάνει κάθε ενήλικας στη ζωή του, ο οποίος είναι υπεύθυνος να τη βάλει και στη ζωή των παιδιων του. Αυτή είναι η επεξεργασία που χρειάζεται να κάνει το παιδί σας με τη δική σας βοήθεια, για όσο την έχει ανάγκη, όταν επιστρέφει στο σπίτι από το σχολείο με πεσμένο ηθικό γιατί δεν έγραψε καλά στο διαγώνισμα. Αυτή θα τον βοηθήσει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, να κατανοήσει τις πραγματικές αιτίες που τα προκάλεσαν και να αποφασίζει με ποιο τρόπο θα προχωρήσει για να ξεπεράσει το εμπόδιο.

Τα συναισθήματα είναι στη ζωή των παιδιών σας και επηρεάζουν τον τρόπο που σκέφτονται και δρουν. Βοηθήστε τα να τα βιώσουν με τρόπο παραγωγικό, να τα φέρουν στις πραγματικές τους διαστάσεις, να μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για να δημιουργήσουν, να ανακαλύψουν, να μάθουν.

Η μάθηση δεν συνδέεται πάντα με την εξυπνάδα. Ένα λιγότερο έξυπνο παιδί, μπορεί να μάθει πιο αποτελεσματικά από ένα πολύ έξυπνο. Τι είναι όμως αυτό που διαθέτει το λιγότερο έξυπνο παιδί και καταφέρνει να μαθαίνει πιο εύκολα, να είναι καλύτερος μαθητής, από εκείνο το παιδί που αποδεδειγμένα έχει υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης (IQ);

Αυτό το λιγότερο έξυπνο παιδί είναι ένα χαρούμενο παιδί, ένα αισιόδοξο παιδί, μπορεί εύκολα να κάνει καλούς και σταθερούς φίλους, μπορεί να παίξει σε ομάδες σεβόμενο τους κανόνες, μπορεί να εργαστεί σε ομάδες δημιουργικά, μπορεί να κατευθύνει τις ομάδες αυτές, να τις οργανώσει, να ηγηθεί, να επικοινωνήσει, μπορεί να αντιμετωπίσει τη βαρεμάρα του, όταν αυτή έρχεται στη μέση της σχολικής ημέρας ή την κούρασή του, μπορεί να συγκεντρωθεί ή να μη χάσει τη συγκέντρωσή του, όταν οι διπλανοί του μιλάνε ή τον προκαλούν να συμμετέχει σε αυτό που κάνουν την ώρα του μαθήματος, μπορεί να αντιμετωπίσει τη ματαίωση που παίρνει όταν βλέπει ένα κακό βαθμό τριμήνου, όταν δεν γίνεται αποδεκτή μια ιδέα του στην τάξη, όταν η ομάδα του χάσει. Αυτό το παιδί είναι ένα συναισθηματικά έξυπνο παιδί. Ένα παιδί που λόγω της συναισθηματικής του εξυπνάδας καταφέρνει να είναι καλύτερος μαθητής από ένα διανοητικά πιο έξυπνο συμμαθητή του με χαμηλότερο δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης (EQ).

Πώς θα μπορέσουν τα παιδιά μας να είναι αισιόδοξα, να επιμένουν, να αντιμετωπίζουν τις ματαιώσεις τους, να μπορούν να συγκεντρωθούν, να συνεργαστούν, να επικοινωνήσουν, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να μάθουν πιο αποτελεσματικά; Πώς συνδέεται η συναισθηματική νοημοσύνη με τη μάθηση;

Τη «δουλειά» αυτή αναλαμβάνουν και πάλι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στη ζωή των παιδιών: οι γονείς και οι δάσκαλοί τους.

Η βάση για να «χτίσει» κανείς τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών του είναι η κάλυψη των βασικών συναισθηματικών αναγκών τους, η άνευ όρων, ανεμπόδιστη αγάπη, η πλήρης αποδοχή, η προσοχή, η φροντίδα, ο σεβασμός και τα όρια τα οποία πρέπει να βασίζονται στις ανάγκες των παιδιών.

> Αγαπώ άνευ όρων σημαίνει αγαπώ χωρίς να περιμένω τίποτα πίσω, χωρίς να αναμένω τίποτα από εσένα. Σε αγαπώ δίχως δεύτερες σκέψεις.

> Η πλήρης αποδοχή του παιδιού από το γονιό ή το δάσκαλό του σημαίνει ότι γίνεται αποδεκτό ακριβώς όπως είναι, με όσα χαρακτηριστικά του παιδιού είναι αρεστά και με όσα δεν είναι (άλλωστε αυτό είναι εντελώς υποκειμενικό). Σε αποδέχομαι όπως κι αν είσαι, ότι κι αν κάνεις.

> Σε προσέχω όταν παίζεις, όταν τρέχεις, όταν κερδίζεις, όταν ανακαλύπτεις, μαθαίνεις, γελάς, θυμώνεις, μουτρώνεις, αγαπάς, αναπτύσσεσαι. Όλα με ενθουσιάζουν σε εσένα, όλα θέλω να τα προσέχω. 

> Φροντίζω το παιδί μου δεν σημαίνει απλά φτιάχνω το φαγητό του, καθαρίζω το δωμάτιό του, το κάνω μπάνιο…Όταν μαγειρεύω για εκείνα και τα σκέφτομαι το φαγητό πάντα γίνεται καλύτερο. Κάθομαι πάνω από την κατσαρόλα που αχνίζει και καθώς μυρίζω το φαγητό που σιγοβράζει σκέφτομαι τα πρόσωπά τους να μεταμορφώνονται την ώρα που τρώνε την πρώτη μπουκιά. Τότε είναι που παίρνω την πρώτη μου ικανοποίηση. Η δεύτερη έρχεται όταν κάθομαι δίπλα τους και τρώμε όλοι μαζί. Είναι τόσο ευχαριστημένα, όταν μας βλέπουν εκεί να περιμένουμε να μας πουν τα νέα τους από το σχολείο…

> Η ανάγκη των παιδιών για σεβασμό αναφέρεται στην ανάγκη τους να γίνονται σεβαστά τα συναισθήματά τους, οι σκέψεις τους, οι επιλογές, οι επιθυμίες, τα όνειρα, οι προθέσεις τους. Τίποτα από αυτά δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο χλευασμού και απαξίωσης.

> Η τελευταία ανάγκη των παιδιών είναι η ανάγκη τους για όρια. Τα όρια είναι που τους δείχνουν τον δρόμο, τους μαθαίνουν τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας, τους κινδύνους που θα συναντήσουν αλλά και πώς θα προστατευτούν από αυτούς. Τα όρια όμως είναι απόλυτη ανάγκη να βασίζονται στις ανάγκες των παιδιών (βιολογικές, γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές) και όχι των «μεγάλων».

Για να βοηθήσουν πράγματι όλα τα παραπάνω στο χτίσιμο της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών (EQ) δύο έννοιες χρειάζεται να έχετε πάντα στο μυαλό σας: σταθερότητα και συνέπεια.

Η σταθερότητα και η συνέπεια στο περιβάλλον που ζουν τα παιδιά είναι και αυτές δομικό υλικό με το οποίο χτίζεται η συναισθηματική νοημοσύνη τους. Όλες οι συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών είναι απαραίτητο να καλύπτονται σταθερά και με συνέπεια. Η σταθερή και συνεπής κάλυψη των αναγκών των παιδιών τους προσφέρει ασφάλεια και σιγουριά.

Πώς συνδέεται όμως η σταθερή και συνεπής κάλυψη των συναισθηματικών αναγκών με μια υγιή συναισθηματική νοημοσύνη;

Όταν οι γονείς αλλά και οι δάσκαλοι μείνουν πιστοί στις παραπάνω αρχές, τότε τα παιδιά αισθάνονται άξια, ικανά, έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και τους ανθρώπους, είναι χαρούμενα, αισιόδοξα, γεμάτα όρεξη για ζωή, δημιουργία, εξερεύνηση, μάθηση, παιχνίδι, επικοινωνία. Όταν ένα παιδί αγαπιέται, είναι αποδεκτό, σεβαστό, παίρνει την προσοχή και τη φροντίδα που έχει ανάγκη, όπως όμως περιγράφτηκε παραπάνω, τότε πιστεύει ότι το αξίζει. Άρα είναι άξιο. Όταν όλα αυτά γίνονται με σταθερότητα και συνέπεια νιώθει ασφάλεια και σιγουριά.

Πιο απλά:

Όταν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, πιστεύουν πως θα τα καταφέρουν= δεν το βάζουν εύκολα κάτω.

Όταν τα παιδιά αγαπιούνται, μπορούν και να αγαπήσουν= θα κάνουν φίλους σταθερούς, στήριγμα σε όποια δυσκολία συναντήσουν στο σχολείο.

Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον με σταθερότητα και συνέπεια, αισθάνονται ασφάλεια= έχουν αυτοπεποίθηση, γυρεύουν τη γνώση.

Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον με σταθερότητα και συνέπεια, μαθαίνουν να σέβονται τους κανόνες= δουλεύουν δημιουργικά σε ομάδες, χωρίς τσακωμούς.

Όταν τα παιδιά μας αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους, όταν είναι χαρούμενα, όταν είναι περίεργα, όταν μπορούν όχι μόνο να συνυπάρξουν με άλλους αλλά και να συνεργαστούν και να αγαπήσουν, τότε μπορούν να μάθουν.

Συνεχίζεται…

Η πρώτη αγωνία των γονιών όταν βλέπουν για πρώτη φορά το παιδί τους είναι, αν είναι ένα υγιές παιδί. Αυτή βέβαια είναι μια αγωνία που θα κρατήσει όσο ζουν. Η δεύτερη αγωνία που τους ακολουθεί μέχρι τις πρώτες τουλάχιστον τάξεις του Δημοτικού είναι, αν το παιδί τους είναι έξυπνο και η επόμενη, αν είναι τόσο έξυπνο, που να μπορεί να είναι ένας καλός μαθητής. Αυτό όμως που διαφεύγει από τους περισσότερους είναι πως δεν είναι  αυτή η εξυπνάδα που θα βοηθήσει τα παιδιά τους να τα βγάλουν πέρα, όταν εκείνα έρθουν αντιμέτωπα με ένα κακό βαθμό, με μία κακή κριτική από το δάσκαλό τους, με ένα μάθημα που τα δυσκολεύει κ.α. Δεν είναι λοιπόν η διανοητική τους νοημοσύνη (IQ) που τα βοηθά να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες του σχολείου, αλλά η συναισθηματική νοημοσύνη τους (EQ). Τα παιδιά που είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν τη μάθηση σα πρόκληση, τα παιδιά που μαθαίνουν πιο εύκολα, τα παιδιά που θέλουν να μάθουν ακόμα κι αν ξέρουν ότι πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο να μην τα καταφέρουν, είναι τα συναισθηματικά έξυπνα παιδιά.

Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ);

Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι ένα δείκτης του πόσο συναισθηματικά έξυπνοι είμαστε. Δεν είναι ένας σταθερός δείκτης. Αυτό σημαίνει πως αυξάνεται ή μειώνεται ανάλογα με τα ερεθίσματα που παίρνουμε από το περιβάλλον μας (όπως και η διανοητική νοημοσύνη), από το τι τελικά μαθαίνουμε για τα συναισθήματα.

Η συναισθηματική νοημοσύνη περιλαμβάνει 5 δεξιότητες:

1. Αυτοεπίγνωση. Αυτοεπίγνωση έχω, όταν κατανοώ πώς αισθάνομαι. Όταν γνωρίζω ποιο είναι το συναίσθημά μου ή τα συναισθήματά μου τώρα που σκέφτομαι, πριν που με πρόσβαλαν, χθες που ήμουν με τους φίλους μου.

2. Αυτοέλεγχος. Αφού έχω αναγνωρίσει πώς αισθάνομαι, έχω αυτοέλεγχο όταν μπορώ να επεξεργαστώ αυτό που αισθάνομαι με τέτοιο τρόπο, ώστε να αυτορρυθμίζομαι. Μπορώ δηλαδή να κατανοήσω γιατί αισθάνομαι έτσι, ποια είναι η αιτία και έπειτα μπορώ να ελέγξω το συναίσθημα αυτό και να αποφασίσω τι θα κάνω γι’ αυτό, χωρίς να δημιουργώ πρόβλημα στον εαυτό μου. Μπορώ λοιπόν να ρυθμίσω αυτό που αισθάνομαι, αυτό που σκέφτομαι και αυτό που θα κάνω με τρόπο ιδανικό για μένα.

3. Ενσυναίσθηση. Ενσυναίσθηση έχω όταν μπορώ να μπω στη θέση του άλλου χωρίς αυτό να με επηρεάσει. Τι σημαίνει αυτό; Ότι μπορώ να κατανοήσω τα συναισθήματα του άλλου και τους λόγους που τα προκάλεσαν, δίχως να επηρεάζουν αυτή την κατανόησή μου οι δικές μου αντιλήψεις και χωρίς τελικά να επηρεάζομαι εγώ συναισθηματικά.

4. Προσωπικά κίνητρα. Το να έχει κανείς προσωπικά κίνητρα να συνεχίσει να προχωρά ακόμα κι αν έχει «φάει» ένα γερό χαστούκι. Το να έχει ένας μαθητής τη θέληση να συνεχίσει να πρσπαθεί ακόμα κι αν πήρε ένα κακό βαθμό. Να είναι αισιόδοξος.

5. Κοινωνικές δεξιότητες. Να μπορώ να επικοινωνήσω, να μπορώ να κάνω φιλίες και μάλιστα σταθερές, να μπορώ να συνεργαστώ, να μπορώ να ηγηθώ και να κατευθύνω, να οργανώσω.

Με ποιο τρόπο επηρεάζει ο δείκτης συναισθηματικής νοημοσύνης ένα μαθητή;

Ο Μάκης είναι 7 ετών και πηγαίνει στην Β’ τάξη. Αν και είναι έξυπνος δεν είναι αρκετά σταθερός μαθητής. Αρχίζει δηλαδή καλά κι έπειτα «κάνει κοιλιά». Κάποια στιγμή τα πηγαίνει καλύτερα και ξαφνικά «ξανακάνει κοιλιά», όπως λέει η δασκάλα του. Αυτό που την ανησυχεί περισσότερο είναι που αισθάνεται πως δεν μπορεί πια να του κάνει παρατηρήσεις και να τον διορθώνει, όταν κάνει λάθος. Πιστεύει πως το παίρνει κατάκαρδα κάθε φορά που δεν δίνει τη σωστή απάντηση, γι’αυτό πια σπάνια σηκώνει το χέρι του. Παρατήρησε επίσης ότι όταν τα παιδιά δουλεύουν σε ομάδες, ο Μάκης δε λέει πια τη γνώμη του, παρά μόνο ακούει κι αυτό πάλι δεν είναι σίγουρο.

Ο Μάκης, όπως και πολλά άλλα παιδιά, φαίνεται να έχει χαμηλό δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης. Τα συναισθήματά του επηρεάζουν αρνητικά τη μάθησή του, ενώ το επιθυμητό είναι να την επηρεάζουν θετικά. Δυσκολεύεται λοιπόν να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του με ωφέλιμο για εκείνο τρόπο. Αφού δεν επεξεργάζεται τα συναισθήματά του με το σωστό τρόπο εκείνα επηρεάζουν τη σκέψη του κι εκείνη με τη σειρά της τη συμπεριφορά του. Δεν μπορεί δηλαδή να αυτορρυθμιστεί. Αισθάνομαι πολύ λυπημένος που δεν πήρα καλό βαθμό, δεν είμαι αρκετά καλός, είμαι χαζός. Ο Μάκης δηλαδή καταλαβαίνει πώς αισθάνεται αλλά αποδίδει την αιτία της δυσφορίας του στο ότι δεν είναι έξυπνος. Το αποτέλεσμα είναι να γυρνά σπίτι και να μη διαβάζει γιατί πιστεύει πως δεν θα τα καταφέρει (χαμηλός αυτοέλεγχος). Επιπλέον δεν είναι καθόλου αισιόδοξος, πιστεύει δηλαδή πως δύσκολα θα μπορέσει να γίνει καλός μαθητής πια (χαμηλά προσωπικά κίνητρα). Στην τάξη δεν συνεργάζεται πλέον ούτε με τη δασκάλα του, ούτε με τους συμμαθητές του γιατί ντρέπεται και πιστεύει πως το πιο πιθανό είναι να γίνει ρεζίλι (χαμηλές κοινωνικές δεξιότητες). Το αποτέλεσμα είναι να μην μαθαίνει, να μην προοδεύει μαθησιακά.

Όταν λοιπόν ένας μαθητής δυσκολεύεται να ρυθμίσει τα συναισθήματά του, τη σκέψη του και τη συμπεριφορά του, όταν δεν επιμένει ακόμα κι όταν τα πράγματα πάνε στραβά, όταν δεν μπορεί να εργαστεί σε ομάδες, εμποδίζεται η μαθησιακή διαδικασία.

Τα εμπόδια θα σταματήσουν μόνο αν κάποιος τον εκπαιδεύσει συναισθηματικά. Κάτι αναγκαίο από τη στιγμή της γέννησης. Είναι ανάγκη να εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας καθημερινά στην αυτοεπίγνωση, τον αυτοέλεγχο, την ενσυναίσθηση και τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Είναι ανάγκη όλοι οι γονείς, αλλά και οι δάσκαλοι να διαθέτουν σε ικανοποιητικό βαθμό αυτές τις δεξιότητες για να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους. Τα οφέλη θα είναι πολλαπλά και δεν θα σχετίζονται μόνο με τη μάθηση. Πώς όμως;