Το να ακούσετε το παιδί σας να διαβάζει σωστά είναι από τις πρώτες χαρές που μπορεί να σας προσφέρει η φοίτησή του στην Α΄ τάξη. Όσο πιο καλά διαβάζει ένα παιδί, όσο πιο καλά δηλαδή έχει κατακτήσει τον μηχανισμό της ανάγνωσης, τόσο πιο πολύ μπορεί να «προσέξει» αυτό που διαβάζει. Τι σημαίνει αυτό;

Όταν ένας αρχάριος αναγνώστης παλεύει με τα γράμματα και τις συλλαβές, δεν μπορεί να δώσει προσοχή στο τι τελικά σημαίνει αυτό που μόλις διάβασε. Όλη η προσοχή και ενέργειά του αφιερώνεται στην αποκωδικοποίηση των λέξεων και όχι στο νόημά τους. Μόνο όταν αρχίζει σιγα σιγά να κατακτά το μηχανισμό της ανάγνωσης, θα αρχίσει να δίνει σημασία στο τι λένε οι λέξεις που διάβασε, θα καταλάβει δηλαδή το νόημά τους.

Το να κατανοήσει ένας αρχάριος αναγνώστης το κείμενο που διάβασε περνάει κι αυτό από στάδια. Αρχικά το παιδί καταλαβαίνει τη λέξη που διάβασε, στη συνέχεια μια απλή πρόταση και αργότερα την παράγραφο. Αφού την καταλάβει και μπορέσει να τη θυμηθεί μπορεί και να τη χρησιμοποιήσει (ερωτήσεις κατανόησης, συμπερασματικές κ.α). Τι μπορείτε να κάνετε για να ενισχύσετε αυτή τη δεξιότητα που προσπαθεί να κατακτήσει το παιδί σας; Μια από τις στρατηγικές στην οποία μπορείτε να εκπαιδεύσετε το παιδί σας είναι η χρήση νοερών εικόνων κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Οι νοερές εικόνες δεν είναι εικόνες που βλέπουμε αλλά εικόνες που φτιάχνουμε στο μυαλό μας. Σε αυτές τις εικόνες μπορούν να συνυπάρξουν και οι πέντε αισθήσεις. Πέρα από την όραση μέσα σε αυτές τις εικόνες μπορείτε να ακούσετε να χτυπάει το κουδούνι, να μυρίσετε φρεσκοψημένα κουλούρια, να πάρετε ένα από αυτά και να το γευτείτε. Όσο πιο πολλές αισθήσεις χρησιμοποιείτε στις νοερές σας εικόνες, τόσο πιο ζωντανές θα είναι. Όσο πιο ζωντανές είναι τόσο πιο κοντά στον αρχικό σας στόχο είστε, να καταλάβετε τι λέει το κείμενο, να το θυμάστε και να το χρησιμοποιήσετε.

Πιο συγκεκριμένα

Κάντε εξάσκηση με το παιδί σας στο σπίτι αρχικά με υλικό που δεν έχει σχέση με το σχολείο. Χρησιμοποιήστε για παράδειγμα ένα παραμύθι. Ανοίξτε το βιβλίο και δείξτε του τις εικόνες. Εξηγήστε στο παιδί σας γιατί υπάρχουν οι εικόνες στα βιβλία αυτά. Οι εικόνες υπάρχουν για να μας βοηθούν να ερχόμαστε πιο κοντά με τους ήρωες και όσα τους συμβαίνουν, μας βοηθούν δηλαδή να ζήσουμε το παραμύθι μαζί με τους πρωταγωνιστές. Γι’αυτό λοιπόν κι εμείς θα προσπαθούμε από δω και πέρα να κλείνουμε τα μάτια και να φανταζόμαστε όσα διαβάζουμε. Θα προσπαθούμε δηλαδή να κάνουμε τις δικές μας εικόνες ανάλογα με αυτό που ακούμε και μετά θα τις συγκρίνουμε. Εξηγήστε στο παιδί σας πως μπορεί να χρησιμοποιεί όλες του τις αισθήσεις όταν φτιάχνει τις εικόνες του κι έτσι θα νομίζει πως έχει μπει μέσα στο παραμύθι.

Να λοιπόν τι μπορείτε να κάνετε:

> Ξεκινήστε να διαβάζετε. Σταματήστε μετά από κάποιες προτάσεις που πιστεύετε ότι σας έχουν δώσει αρκετές πληροφορίες ώστε να φτιάξετε μια ολοκληρωμένη εικόνα.

> Μιλήστε στο παιδί σας για την εικόνα που μόλις φτιάξατε δίνοντας προσοχή και στις πέντε αισθήσεις. Μην ξεχνάτε πως η εικόνα που μοιράζεστε με το παιδί σας θα αποτελέσει μοντέλο για το πως θα φτιαξει κι εκείνο τις δικές του εικόνες. Γι’ αυτό εξηγήστε του ποιες πληροφορίες τις οποίες πήρατε από όσα διαβάσατε σας βοήθησαν να φτιάξετε τη συγκεκριμένη εικόνα.

> Μιλήστε στο παιδί σας για το πως αυτή η εικόνα σας βοηθά να καταλάβετε τι συμβαίνει στην ιστορία.

> Συνεχίστε το διάβασμα. Σταματήστε ξανά, όταν χρειάζετε, για να μοιραστείτε την εικόνα που μόλις δημιουργήσατε. Ρωτήστε το παιδί σας τι βλέπει, τι ακούει, τι μυρίζει, τι γεύεται, τι αισθάνεται. Ενθαρρύνετέ το να σας μιλήσει για το ποιες ήταν αυτές οι πλροφορίες που το βοήθησαν να φτιάξει τη συγκεκριμένη εικόνα.

> Συγκρίνετε τις εικόνες σας. Βρείτε ομοιότητες και διαφορές.

> Διαβάστε ένα μεγαλύτερο κομμάτι και μοιραστείτε ξανά τις εικόνες σας.

> Όταν το παιδί σας εξασκηθεί αρκετά δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε σχολικό υλικό με σκοπό να εισάγετε αυτή τη στρατηγική στην καθημερινότητά του.

Μην ξεχνάτε ότι στόχος σας είναι να χρησιμοποιεί την στρατηγική των νοερών εικόνων όταν μελετά για την επόμενη ημέρα οποιοδήποτε μάθημα που η μελέτη του επιβάλλει ανάγνωση κειμένου. Αφού το παιδί σας εξασκηθεί αρκετά και μόνο τότε, θα εσωτερικεύσει τη συγκεκριμένη στρατηγική και θα τη χρησιμοποιεί όποτε χρειάζεται στο σπίτι ή στο σχολείο.

Η στρατηγική των νοερών εικόνων δεν αφορά μόνο παιδιά σχολικής ηλικίας. Μπορείτε να χρηιμοποιήσετε το συγκεκριμενο παιχνίδι πολύ νωρίς στη ζωή του παιδιού σας με σκοπό να δίνει προσοχή σε αυτό που ακούει, να προσπαθεί να κατανοήσει αυτό που ακούει για να φτιάξει την εικόνα, να εκφράζει με κατανοητό τρόπο αυτό που θέλει αλλά και να προετοιμαστεί ώστε να έχει ένα σημαντικό όπλο όταν έρθει η ώρα να μάθει ανάγνωση. Τι περιμένετε;

Τα σχολεία έκλεισαν, οι διακοπές ξεκίνησαν. Ώρα για ξεκούραση, παιχνίδι και χαρά! Μήπως όμως σκέφτεστε πως πρέπει να βρείτε ένα τρόπο για να μην χάσουν τα παιδιά σας την επαφή με το διάβασμα; Μην προσπαθείτε πολύ! Μην μπαίνετε σε καλούπια! Μην πιέζετε καταστάσεις! Είναι πράγματι αναγκαίο τα παιδιά να έχουν μία επαφή με το γραπτό λόγο, όχι όμως με τρόπο αυστηρά προγραμματισμένο, όπως το χειμώνα. Είναι ανάγκη, αυτούς τους τρεις μήνες τουλάχιστο, να έρχονται με φυσικό τρόπο σε επαφή με το διάβασμα. Πώς όμως;

> Κάντε μαζί λίστες για τα ψώνια της εβδομάδας. Ζητήστε από το παιδί σας να γράψει εκείνο τη λίστα με τα ψώνια. Εξασκείται έτσι στη φωνολογικά σωστή γραφή αλλά και στην ορθογραφία. Προσέξτε! Μην είστε «πάνω από το κεφάλι του» για πιθανά ορθογραφικά λάθη. Στόχος σας δεν είναι να το διορθώνετε, αλλά να μην χάσει την επαφή του με το γράψιμο.

> Ζητήστε από το παιδί να διαβάζει φωναχτά τη λίστα. Με πρόσχημα μήπως έχετε ξεχάσει να βάλετε κάτι που χρειάζεστε στη λίστα με τα ψώνια, ζητήστε από το παιδί να διαβάσει αυτά που έγραψε.

> Μαγειρέψτε μαζί. Διακοπές σημαίνει ελεύθερος χρόνος, αλλά και να κάνει κανείς πράγματα, που δεν έκανε την υπόλοιπη χρονιά. Γι’αυτό, βρείτε χρόνο (εσείς κυρίως, γιατί το παιδί σας έχει άπλετο) και μπείτε μαζί στην κουζίνα για μαγειρικούς μαραθωνίους. Τι σχέση έχει αυτό με το διάβασμα; Προσποιηθείτε πως δεν ξέρετε τις συνταγές και ζητήστε από το παιδί σας να σας βοηθήσει με το διάβασμά τους, αλλά και την εκτέλεση της συνταγής. Θυμηθείτε! Άλλο διαβάζω, άλλο κατανοώ! Τι σημαίνει αυτό; Μπορεί εκείνο να διαβάσει τη συνταγή, αλλά να μην έχει καταλάβει τίποτα. Για να μπορέσει να εκτελέσει όμως τη συνταγή, πρέπει απαραίτητα να την κατανοήσει. Ενθαρρύνετέ το λοιπόν να τη διαβάζει τμηματικά και να εκτελεί ανάλογα. Αν δυσκολεύεται με το διάβασμα, γιατί είναι ακόμα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, φροντίστε τουλάχιστο το αποτέλεσμα της συνταγής να είναι κάτι που λαχταράει να γευτεί!

> Σχεδιάστε και προετοιμάστε μαζί το καλοκαιρινό σας ταξίδι. Είτε είναι κοντινό είτε μακρυνό, είτε είναι η πρώτη σας φορά είτε η χιλιοστή σε αυτό το μέρος, καθίστε σε ένα τραπέζι και σχεδιάστε το ταξίδι σας. Ζητήστε από το παιδί σας να κρατάει σημειώσεις. Πάρτε ένα ταξιδιωτικό οδηγό για το μέρος που θα επισκεφτείτε και μελετήστε τον μαζί. Δώστε την ευκαιρία στο παιδί να διαβάσει πληροφορίες για τη διαμονή, τις προτάσεις για το φαγητό, τη διασκέδαση, με στόχο να φτιάξετε το πρόγραμμά σας. Ψάχνοντας για σπίτι, αφήστε το παιδί σας να διαβάζει την περιγραφή κάθε καταλύματος. Διαβάστε μαζί το χάρτη της διαδρομής και της περιοχής που θα επισκεφτείτε και σημειώστε στο χαρτί τα χωριά, τις πόλεις ή τις παραλίες που έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

> Προμηθευτείτε βιβλία με CD. Ψάξτε για βιβλία με CDκατάλληλα για την ηλικία του παιδιού. Πρόκειται για βιβλία που μπορείς να ακούς παράλληλα με το διάβασμά τους. Θα είναι ένας καλός σύντροφος του παιδιού σας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού με το αυτοκίνητο, ενώ παράλληλα θα μπορεί να διαβάζει κι εκείνο αλλά και να βλέπει τις εικόνες.

> Αφήστε το να διαλέξει ένα βιβλίο. Πηγαίνετε μαζί στο βιβλιοπωλείο και δώστε του την ευκαιρία να επιλέξει μόνο του ένα βιβλίο, ότι κι αν είναι αυτό. Υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να διαβάσει, αν το διαλέξει εκείνο. Κατεβάστε από το ράφι όσα βιβλία χρειάζεται και αφήστε το να χαθεί μέσα στην ποικιλία χρωμάτων, εξωφύλλων, σχημάτων, μεγεθών. Ενθαρρύνετέ το να τα πιάσει στα χέρια του, να τα ξεφυλλίσει, να τα μυρίσει. Σεβαστείτε τη γνώμη του, όποια κι αν είναι αυτή.
Ξεχάστε για λίγο καιρό το διάβασμα των βιβλίων του σχολείου! Ξεχάστε τις επαναλήψεις! Αυτή είναι δουλειά της δασκάλας του, όταν επιστρέψει στο σχολείο το Σεπτέμβρη, όχι δική σας. Το διάβασμα δεν έχει να κάνει μόνο με τα βιβλία του σχολείου. Είναι παντού γύρω μας στην καθημερινότητά μας. Τα παιδιά μπορούν να εξασκούνται σε αυτό, ακόμα και καθημερινά, χωρίς να το καταλάβουν, χωρίς να πρέπει να το κάνουν. Απλά, φυσικά.