Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility γονείς Archives - Page 2 of 4 - Φύσσα Έφη

TAG: γονείς

Όταν η συναισθηματική έκφραση των παιδιών παραμερίζεται

«Μαμά, ο Γιώργος με χτύπησε!» Ο μικρός Ανδρέας πηγαίνει με βήμα γοργό στη μητέρα του. Κλαίει γοερά και είναι εμφανώς αναστατωμένος. Η μητέρα σηκώνεται και λέει: «Τι έπαθες;». Και ο Ανδρέας απαντά: «Με χτύπησε ο Γιώργος στο πόδι μου», ενώ συνεχίζει να κλαίει δυνατά. «Δεν πειράζει, ήταν πάνω στο παιχνίδι!», λέει η μαμά, μα ο Ανδρέας δεν ανακουφίζεται και δεν σταματά στιγμή να κλαίει. Έχει κοκκινίσει και κάτι δείχνει να περιμένει. Η μαμά του Γιώργου σηκώνεται και ρωτά τι συνέβη. Όμως η μητέρα του Ανδρέα την καθησυχάζει λέγοντας, ότι δεν συνέβη κάτι σπουδαίο. Ο Ανδρέας συνεχίζει να κλαίει στραμμένος στη μαμά του. Συνεχίζει να περιμένει κάτι. «Δεν έγινε τίποτα Ανδρέα μου, πήγαινε να συνεχίσεις το παιχνίδι». Ώσπου παρεμβαίνει κάποιος από την παρέα και με παιχνιδιάρικο τρόπο τραβά την προσοχή του Ανδρέα. Αρχικά δεν δείχνει να ανακουφίζεται γιατί το κλάμα συνεχίζεται, όμως εκείνος παίρνει το παιδί αγκαλιά και επιμένει να κάνει «παλαβωμάρες». Ο Ανδρέας σταματά να κλαίει και βάζει τα γέλια. Σύντομα είναι έτοιμος πάλι για παιχνίδι.

Τι είναι αυτό που περίμενε ο Ανδρέας από τη μαμά του; Τι τελικά έκανε τον Ανδρέα να συνεχίσει το παιχνίδι του; Τι μας κάνει να μην ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες ενός εμφανώς αναστατωμένου παιδιού;

Πράγματι ο Γιώργος χτύπησε τον Ανδρέα «πάνω στο παιχνίδι». Πράγματι ο Γιώργος δεν είχε κακή πρόθεση. Πράγματι το χτύπημα δεν ήταν σοβαρό. Όμως το χτύπημα στο πόδι του Γιώργου συνέβη. Τι έχει τελικά περισσότερο σημασία για το ίδιο το παιδί; Το αν συνέβη; Το πόσο αντικειμενικά σοβαρό, ήταν αυτό που συνέβη; Ή το πώς βίωσε το ίδιο το παιδί αυτό που συνέβη; Ως γονείς και μη δίνουμε σίγουρα σημασία στα δύο πρώτα. Ελέγχουμε τι συνέβη στην πραγματικότητα και έπειτα αξιολογούμε τη σπουδαιότητά του, για να είμαστε σίγουροι για τη σωματική ακεραιότητα του παιδιού. Ξεχνάμε όμως πολλές φορές το τρίτο. Ξεχνάμε να δώσουμε προσοχή, να αξιολογήσουμε, να κατανοήσουμε αυτό, που βίωσε το παιδί. Δίνουμε προσοχή στην «αντικειμενική» πραγματικότητα και λιγότερο σημασία στην «υποκειμενική» πραγματικότητα του παιδιού, στο βίωμά του μέσα από τα δικά του μάτια. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί ασχολούμαστε περισσότερο με τη σωματική ακεραιότητα των παιδιών στο παιχνίδι και πολύ πιο σπάνια με τη συναισθηματική τους;

Πιθανές λανθασμένες αντιλήψεις:

> «Όταν χτυπάμε «πάνω στο παιχνίδι» δεν έγινε και τίποτα». Η αλήθεια είναι, πως κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού μπορεί κάποιο παιδάκι να χτυπήσει από τυχαίους παράγοντες, από παράγοντες, που δεν σχετίζονται σε καμία περίπτωση με την πρόθεση κάποιου παιδιού να χτυπήσει κάποιο άλλο (φυσικά όχι πάντα). Ε και;! Μήπως αυτό σημαίνει, πως τελικά το παιδί δεν χτυπήθηκε; Σκεφτείτε, πώς θα αισθανόσασταν, αν σας χτυπούσαν στο γραφείο χωρίς πρόθεση, ενώ κάποιος μετακινούσε με δύναμη μια τροχήλατη συρταριέρα ακριβώς πάνω στο πόδι σας. Θα αισθανόσασταν για αρχή πόνο, πιθανά στη συνέχεια θυμό για την απροσεξία και σίγουρα κάτι θα περιμένατε από κάποιον. Τι είναι αυτό;

> «Η μητέρα του άλλου παιδιού θα παρεξηγηθεί». Φοβόμαστε ότι αν δώσουμε συνέχεια, θα φαίνεται σα να έχει γίνει μεγάλο θέμα και η μητέρα του άλλου παιδιού θα δυσαρεστηθεί. Αυτό δεν το θέλουμε. Είναι φίλη μου και δεν θέλω να αισθανθεί άσχημα. Αποφεύγω τις συγκρούσεις με ανθρώπους, που αγαπώ, γιατί φοβάμαι ότι θα τους χάσω. Δεν τη γνωρίζω και φοβάμαι μήπως έρθουμε σε αντιπαράθεση. Άλλωστε δεν είναι κομψό να τσακωνόμαστε για τα παιδιά. Τι θα πουν για μένα; Και άλλες τέτοιες δυσλειτουργικές σκέψεις, που δείχνουν ότι δυσκολευόμαστε να αυτορρυθμιστούμε, να ρυθμίσουμε δηλαδή δικές μας σκέψεις και συναισθήματα και που μας εμποδίζουν από το να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα του παιδιού μας. Σκεφτείτε. Ακόμα κι αν για κάποιο λόγο, που δεν ξέρετε, η μητέρα του άλλου παιδιού δυσαρεστηθεί μαζί σας, θα έχει δίκιο; Θα έχει δίκιο να δυσαρεστείται από τη διάρκεια και τον τρόπο με τον οποίο έχετε επιλέξει να ασχοληθείτε με το παιδί σας; Τι σχέση έχει ο τρόπος που επικοινωνείτε με το παιδί σας με την άλλη μητέρα; Κι ακόμα αναρωτηθείτε: Ποια είναι η προτεραιότητά σας; Το παιδί σας, οι σκέψεις και τα συναισθήματα της άλλης μητέρας ή οι δικές σας σκέψεις και συναισθήματα για τις σκέψεις και τα συναισθήματα της άλλης μητέρας; Ποιου βίωμα έχει για εσάς σημασία εκείνη τη στιγμή; Το δικό σας, της άλλης μητέρας (για το οποίο φυσικά δεν μπορείτε να είστε σίγουρη αλλά και υπεύθυνη) ή του παιδιού σας;

> «Δεν δίνω πολλή σημασία στα κλάματα και τα παράπονα, γιατί αυτά δείχνουν αδυναμία».  Είναι κοινή μεταξύ γονέων η αντίληψη, ότι το κλάμα και τα συνεχή παράπονα, που εκφράζονται, όταν τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με δυσκολίες, στην προκείμενη περίπτωση μετά από το χτύπημα του Ανδρέα, αποτελούν ένδειξη αδυναμίας του παιδιού. Η αδυναμία δεν είναι αρεστή. Κάποιοι γονείς λοιπόν επιλέγουν να κάνουν το παιδί τους πιο δυνατό δείχνοντας αδιαφορία στο κλάμα και τα συνεχή παράπονα του παιδιού. «Έλα, μην κλαις τώρα! Δεν είπαμε ότι δεν κλαίμε; Πήγαινε συνέχισε το παιχνίδι σου! Σταμάτα να κλαις, τα άλλα παιδιά θα σε κοροϊδεύουν…». Με τα λόγια και τις πράξεις τους, απαγορεύουν στο παιδί να εκφράζει το συναίσθημά του, να εκφράσει μια ανάγκη του, ενώ παράλληλα του μαθαίνουν να ντρέπεται για αυτά, που αισθάνεται αλλά και για τον τρόπο, που τα εκφράζει.

Δείτε το κάπως έτσι: Πράγματι το παιδί, που παραπονιέται, το παιδί, που κλαίει εκφράζει μια αδυναμία. Την αδυναμία του να διαχειριστεί μια κατάσταση, τη συμπεριφορά κάποιου ή τη δική του, τα συναισθήματά του, τις σκέψεις του. Τι μαθαίνει ένας γονέας στο παιδί του, όταν δεν το αφήνει να εκφράσει την ανάγκη του, αναφέρθηκε παραπάνω. Εκείνος όμως, που θα προσέξει το παιδί του, θα το ακούσει, θα το κατανοήσει, θα το σεβαστεί, θα το αποδεχθεί και θα το νιώσει είναι αυτός, που στην πραγματικότητα με κάθε αφορμή χτίζει βήμα-βήμα μέσα σε μια σχέση εμπιστοσύνης τη συναισθηματική νοημοσύνη του παιδιού του. Είναι εκείνος, που θα του δώσει μέσω της ενσυναίσθησης (κατανοώ όσα μου λες, αισθάνομαι όσα αισθάνεσαι, έχεις δίκιο, σε ευχαριστώ που το μοιράστηκες μαζί μου, θα είμαι εδώ για σένα κάθε φορά) τα εφόδια, για να διαχειριστεί το παιδί την επόμενη φορά μια δυσκολία της ζωής, τη συμπεριφορά κάποιου, που το «προσβάλλει», τις σκέψεις και τα συναισθήματά του με τρόπο ιδανικό για εκείνο. Ποια άλλωστε είναι η κύρια πηγή μάθησης για το παιδί; Οι γονείς του.

Γιατί λοιπόν οι γονείς αποφεύγουν αυτή τους την ευθύνη; Γιατί έχουν κι εκείνοι μια δυσκολία να δουν, ότι τα δυσάρεστα συναισθήματα και η έκφρασή τους είναι κι αυτά καλά. Έχουν ένα πολύ καλό λόγο να υπάρχουν. Έχουν δυσκολία να έρθουν σε επαφή με αυτά, συνήθως αντιστέκονται ή αισθάνονται π.χ δυσφορία, που αισθάνονται δυσφορία. Πώς λοιπόν θα μπορέσει ένας γονέας να δει κάθε συναίσθημα, που εκφράζει το παιδί του, σαν κάτι καλό, όταν ο ίδιος δεν έχει καλή σχέση με τα δικά του συναισθήματα, δεν τα θεωρεί καλοδεχούμενα;

Ο μικρός Ανδρέας έτρεξε στη μαμά του για βοήθεια. Δεν ζητούσε τίποτα περισσότερο από αυτό, που θέλουμε όλοι στην καθημερινή μας επαφή με τους ανθρώπους σημαντικούς και μη για εμάς. Δεν ζητούσε τίποτε περισσότερο και φυσικά τίποτα λιγότερο από το να τον καταλάβει η μαμά του. «Μαμά, κατάλαβέ με! Αισθάνομαι πόνο! Κάποιος με χτύπησε και αυτό είναι κάτι, που δεν το ήθελα.Δεν θέλω να χτυπάω, δεν θέλω να με χτυπάνε, γιατί πονάω στο σώμα μου. Πονάω όμως και μέσα μου βαθιά. Νιώθω αδικημένος!Γιατί να συμβεί αυτό σε μένα! Ξέρω ότι δεν ήθελε να με χτυπήσει, όμως συνεχίζω να πονάω και μέσα και έξω! Ο Ανδρέας δεν είχε τα λόγια να εκφράσει αυτά που ένιωθε, ούτε τον τρόπο να τα διαχειριστεί. Με τη λογική καταλάβαινε ότι το άλλο παιδάκι δεν είχε πρόθεση να τον χτυπήσει. Η λογική του όμως δεν μπορούσε να καταλαγιάσει μέσα του τον πόνο, τη θλίψη, την αδικία που ένιωθε. Ο Ανδρέας δεν ήξερε τον τρόπο, να διαχειριστεί τα συναισθήματά του. Έψαχνε τη μητέρα του. Αναζήτησε βοήθεια μέσα στη σχέση με τον πιο σημαντικό άνθρωπο στη ζωή του. Αναζήτησε κατανόηση και αποδοχή μέσα σε μια σχέση άνευ όρων αγάπης. Αυτό άλλωστε δεν σημαίνει σχετίζομαι; Κατανοώ τον άλλο, την ύπαρξή του, την ουσία του και αυτό αποδέχομαι. Η αγκαλιά, που πήρε από το μέλος της παρέας, τον ανακούφισε. Φαίνεται ότι με κάποιο τρόπο εκείνος κατάφερε να συγχρονιστεί με την ανάγκη του παιδιού. Η αγκαλιά ήταν γι’αυτό η κατανόηση και η αποδοχή, που ζητούσε για να μπορέσει να συνεχίσει. Είναι όμως αρκετό;

Όχι. Τα παιδιά έχουν ανάγκη, για να αναπτύσσονται φυσιολογικά για εκείνα, να έχουν μια σταθερή σχέση εμπιστοσύνης με έναν τουλάχιστο γονέα, που θα φροντίζει να είναι συγχρονισμένος με τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού και θα τις καλύπτει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η μητέρα πρόδωσε στα μάτια του παιδιού της τη σχέση εμπιστοσύνης που έχουν, γιατί δεν κατανόησε την ανάγκη που της εξέφραζε, την ανάγκη του να το βοηθήσει να ρυθμίσει τα συναισθήματά του, να επεξεργαστεί και να κατανοήσει την πραγματικότητα, που μόλις βίωσε (και να τη φέρει ίσως στις σωστές της διαστάσεις), την ανάγκη του να μάθει από αυτό που έγινε, ώστε αυτή η εμπειρία να λειτουργήσει θετικά για αυτό.

Καλωσορίστε λοιπόν κάθε συναίσθημα! Πείτε του σε ευχαριστώ που ήρθες! Θα μάθω από εσένα…Μην αντιστέκεστε!

Ποιο σπουδαίο ρόλο παίζει ο συγχρονισμός με το μωρό μου;

Ένα μωρό γεννιέται. Το δικό σας μωρό. Έχει ανάγκη να χορτάσει, να ζεσταθεί, να ηρεμήσει, να κοιμηθεί, να ανακουφιστεί, να φωλιάσει, να νιώσει και πάλι ασφάλεια. Δεν μπορεί να το κάνει μόνο του. Απλά το ζητά. Βγάζει φωνούλες, κλαίει, γυρνά το κεφάλι αριστερά και δεξιά, σφίγγει τις γροθιές, μαζεύει τα ποδαράκια σφιχτά στην κοιλιά, τεντώνει την πλάτη. Κι εσείς ενστικτωδώς ανταποκρίνεστε. «Κάτι θέλει το μωρό μου. Τι όμως;» Γιατί είναι σημαντικό για μια μητέρα να ανταποκρίνεται κατάλληλα στις βιολογικές και συναισθηματικές ανάγκες του μωρού της; Τι σημαίνει ανταποκρίνομαι και ποια τα οφέλη για την υγιή ανάπτυξη του μωρού, ώστε να γίνει ένας γνωστικά και συναισθηματικά ώριμος ενήλικας; Ποιο σπουδαίο ρόλο παίζει η ποιότητα και το περιεχόμενο της πρώτης σχέσης, που θα αναπτύξει το μωρό μας, της σχέσης του με τη μαμά του;

Όλοι γεννιόμαστε με την αυθόρμητη ανάγκη να συνδεθούμε, να δεθούμε, να σχετιστούμε, να επικοινωνήσουμε, να αλληλεπιδράσουμε. Αυτή η ανάγκη για να καλυφθεί, επιβάλλει την ύπαρξη ακόμη ενός ανθρώπου, της μητέρας. Ενός ανθρώπου, που δεν είναι απλά παρών αλλά έχει επίσης την ανάγκη να σχετιστεί με το μωρό της, να δεθεί με το μωρό της με τέτοιο τρόπο, ώστε να κατανοεί τη συμπεριφορά, τις αντιδράσεις, τα σημάδια, τα καλέσματα, τις ανάγκες του μωρού της και να τις καλύπτει. Να προσέχει δηλαδή, να κατανοεί και να ανταποκρίνεται στο μωρό της. Το μωρό επικοινωνεί μαζί της με τις εκφράσεις του προσώπου του, με τη στάση του σώματός του, με τους ήχους, που βγαίνουν από το στοματάκι του, με την ανησυχία ή την ηρεμία του, με την υπερδιέγερση ή την χαλάρωσή του, με το κλάμα του. Επικοινωνεί μαζί της, για να μπορέσει να επιβιώσει αλλά και να ζήσει. Ο δεσμός δηλαδή μητέρας-μωρού είναι μια βιολογική του ανάγκη. Διασφαλίζει την προστασία του από εξωτερικές και εσωτερικές αλλαγές.

Η μητέρα συγχρονίζεται με το μωρό της κατανοώντας τα καλέσματά του και ανταποκρινόμενη σε αυτά με τέτοιο τρόπο, ώστε να καλύπτει το λόγο της έκφρασής τους. Το μωρό συγχρονίζεται με τη μητέρα του, αφού καλύπτεται από τις δικές της αντιδράσεις και ανατροφοδοτεί το συγχρονισμό με το να ανταποκρίνεται θετικά σε αυτές τις αντιδράσεις. «Κλαίω, θέλω να ηρεμήσω και δεν μπορώ!». «Έρχεται η μαμά να σε πάρει αγκαλίτσα». «Τι όμορφα, που είναι στην αγκαλιά σου… Η ζεστασιά, ο ήχος της φωνής σου, η ηρεμία σου με κάνουν να αισθάνομαι ήρεμο και ασφαλές», «Τι όμορφα, που είναι, όταν σε έχω έτσι αγκαλιά». Το μωρό εξέφρασε την ανάγκη του για ρύθμιση των συναισθημάτων του από τη μαμά με το κλάμα, η μαμά άκουσε, πρόσεξε, κατανόησε και ανταποκρίθηκε στην ανάγκη του μωρού της καλύπτοντάς την κατάλληλα, το μωρό ηρέμησε, χαλάρωσε. Και οι δύο τώρα μοιράζονται θετικά συναισθήματα. Αυτά είναι, που τους δένουν ακόμα πιο πολύ, αυτά είναι το κίνητρο για να συνεχίσει η μητέρα να επιδιώκει το συγχρονισμό με το μωρό της. Όσο πιο συγχρονισμένη είναι αυτή η δυάδα, τόσο πιο ισχυρό θα είναι το δέσιμό της, τόσο πιο ασφαλής και η προσκόλληση του μωρού στη μητέρα του.

Η ασφαλής προσκόλληση είναι το ζητούμενο στην πρώτη σχέση, που δημιουργεί το μωρό στη ζωή του. Άλλωστε αυτή θα είναι το πρότυπο για όλες τις άλλες σχέσεις στη ζωή του. Ο τρόπος, που θα τις δημιουργεί, το περιεχόμενο, η ποιότητα, η σταθερότητα των σχέσεων καθορίζονται από αυτή την πρώτη σχέση. Ο συγχρονισμός της μητέρας με το μωρό της μαθαίνει στο μωρό να την εμπιστεύεται (η μαμά μου, όταν την έχω ανάγκη είναι εδώ, με προσέχει, με φροντίζει, με αγαπά). Η εμπιστοσύνη αυτή γενικεύεται. Το μωρό δηλαδή μαθαίνει να εμπιστεύεται τον κόσμο και τους ανθρώπους. Μαθαίνει, ότι μπορεί να στηρίζεται σε αυτούς και μάλιστα σε όσους «είναι εδώ, με προσέχουν, με φροντίζουν, με αγαπούν». Μαθαίνει να σχετίζεται με τον ίδιο τρόπο «είμαι εδώ, σε προσέχω, σε φροντίζω, σε αγαπώ». Μαθαίνει, ότι σε μία σχέση μπορεί να ζητά αυτό, που έχει ανάγκη. Μαθαίνει, ότι σε μία σχέση είναι ελεύθερο να το κάνει, δεν έχει λόγο να ντρέπεται ή να φοβάται να το κάνει. Μαθαίνει να εκφράζεται, να είναι ο εαυτός του. Σπουδαία εφόδια για υγιείς και σταθερές σχέσεις.

Η ασφαλής προσκόλληση είναι το αποτέλεσμα μιας συγχρονισμένης σχέσης μητέρας-μωρού. Η μητέρα λειτουργεί σαν μια ασφαλής βάση για εξερεύνηση. Το μωρό χρησιμοποιεί το σώμα της μητέρας του, τις αντιδράσεις της μητέρας του, το μυαλό της μητέρας του σαν την ασφαλή του βάση για να μπορεί να κάνει τις «εξορμήσεις» του, με στόχο τη μάθηση. «Αισθάνομαι ασφαλές κι έτσι ξέρω ότι μπορώ και θέλω να μάθω τον κόσμο, αισθάνομαι ασφαλές, γιατί ξέρω, ότι η μαμά μου, αν κάτι με φοβίσει σε αυτό τον άγνωστο κόσμο, θα ανταποκριθεί στο κάλεσμά μου για βοήθεια». Η συγχρονισμένη σχέση μητέρας-μωρού δημιούργησε έναν ασφαλή μεταξύ τους δεσμό κι έτσι το μωρό νιώθοντας ασφάλεια τον χρησιμοποίησε ως βάση, για να βγει στον κόσμο να εξερευνήσει. Η γνώση του μωρού ότι «είμαστε συγχρονισμένοι με τη μαμά», η εμπιστοσύνη δηλαδή, που έχει το μωρό στη μαμά και τη σχέση τους, του εξαλείφει τις όποιες ανησυχίες, που μπορεί να του προκαλέσουν αυτές οι «εξορμήσεις»: «Τι θα κάνω, αν κάτι με φοβίσει; Θα φωνάξω τη μαμά και αυτή θα έρθει φυσικά!». Άρα η ασφαλής προσκόλληση είναι η προϋπόθεση για τη μάθηση και την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου του.

Φανταστείτε λοιπόν ένα μωρό, που η μητέρα του δεν κατανοεί τα καλέσματά του ή μια μητέρα, που ξέρει τι θέλει το παιδί της αλλά δεν το κατανοεί πλήρως, δεν κατανοεί τη σπουδαιότητα του καλέσματος και της ανταπόκρισης σε αυτό. Φανταστείτε λοιπόν μια μη συγχρονισμένη δυάδα, ένα μωρό, που δεν αισθάνεται ασφάλεια, ένα μωρό που δεν έχει προσκολληθεί με ασφάλεια στη μητέρα του. Ποιο είναι το χειρότερο, που μπορεί να συμβεί; Να μην μαθαίνει, όσα θα μπορούσε να μάθει, να μην αναπτύσσεται, όσο θα μπορούσε να αναπτυχθεί, να μην έχει εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, να έχει εμπιστοσύνη στους λάθος ανθρώπους, να αναζητά τους λάθος ανθρώπους, όσους δεν μπορεί στην πραγματικότητα να βασιστεί, να μην μπορεί να δημιουργήσει υγιείς σχέσεις, να μην ξέρει πώς να τις δημιουργήσει ή να τις κρατήσει, να μην μπορεί να ρυθμίσει τα δυσάρεστα συναισθήματα, που έχει, να μην μπορεί να αντιμετωπίσει τις ματαιώσεις ή τις δυσκολίες της ζωής, να μην είναι όσο γνωστικά και συναισθηματικά ώριμος θα μπορούσε να είναι, να μην είναι υγιής ενήλικας, να μην αισθάνεται καλά με τον εαυτό του, να μην έχει υγιή αυτοεκτίμηση, να μην είναι χαρούμενο.

Κάντε λοιπόν τον συγχρονισμό με το μωρό σας προτεραιότητα. Όσο πιο πολύ επενδύετε στον συγχρονισμό, τόσο πιο καλά συγχρονισμένοι θα είστε μέρα με την ημέρα, τόσο πιο υγιής θα είναι η προσκόλληση του μωρού σας, τόσο πιο χαρούμενοι θα είστε μαζί, τόσο πιο πολλά θα θέλει να μαθαίνει και τελικά τόσο πιο κοντά θα βρίσκεται στη βέλτιστη ανάπτυξή του, σε αυτό, που ήρθε στη ζωή για να γίνει.

Γονείς και έφηβοι:Πώς θα επικοινωνήσουν επιτέλους;

Κι εκεί που όλα ήταν καλά, ένα τοίχος αισθάνεστε, πως μπαίνει ανάμεσα σε εσάς και το παιδί σας! Η εφηβεία είναι! Καλωσορίστε τη λοιπόν και μαζί καλωσορίστε και έναν νέο τρόπο επικοινωνίας με το παιδί σας. Είναι πια έφηβος και οι ανάγκες του σχετικά με την επικοινωνία είναι πολύ διαφορετικές, γιατί εκείνος είναι που ωριμάζει γνωστικά και συναισθηματικά. Το παιδί σας αλλάζει, οι ανάγκες του αλλάζουν, καλείται σταδιακά να προσαρμοστεί, γι’αυτό είναι η εφηβεία δύσκολη περίοδος. Το ίδιο καλείστε να κάνετε κι εσείς. Αν δεν μπορείτε εσείς να προσαρμοστείτε στα νέα δεδομένα, πώς είναι δυνατό να το ζητάτε από το παιδί σας;

Αναρωτηθείτε:

Είμαι διαθέσιμος/η; Παρατηρήστε πότε συνήθως έχει ελεύθερο χρόνο το παιδί σας ή χρόνο που είναι διαθέσιμο. Φροντίστε λοιπόν να έχετε κι εσείς τότε ελεύθερο χρόνο. Ξεκινήστε εσείς τη συζήτηση. Μοιραστείτε δικές σας σκέψεις κάνοντας εσείς την αρχή. Κάντε κάτι ξεχωριστό με το παιδί σας κάθε εβδομάδα. Βάλτε το στο πρόγραμμα! Ασχοληθείτε με τα ενδιαφέροντά του. Αν δεν ξέρετε ποια είναι αναζητήστε τα. Δείχνετε έτσι ενδιαφέρον. Αν για παράδειγμα του αρέσει πολύ ένα μουσικό συγκρότημα, ζητήστε από το παιδί σας να βάλει τη μουσική τους (ακόμα κι αν δεν σας αρέσει πολύ), μια μέρα που εσείς θα κάνετε δουλειές. Έτσι μοιράζεστε κάτι δικό του και ενισχύεται ο δεσμός σας.

Ακούω το παιδί μου; Όταν το παιδί σας θέλει να σας μιλήσει ή έστω καταλάβατε ότι θα ήθελα να μιλήσετε ή ότι είναι προβληματισμένο, σταματήστε ότι κάνετε. Δείξτε ενδιαφέρον, ρωτήστε. Να είστε όμως διακριτικοί. Μην το βομβαρδίσετε με ερωτήσεις και μην κάνετε ερωτήσεις, που είναι πολύ πιθανό να μην πάρετε απάντηση. Θα έχετε τα αντίθετα αποτελέσματα. Ακούστε προσεκτικά και ρωτήστε, ότι δεν καταλαβαίνετε. Μην αντιδράσετε (απαντήσετε, πείτε την άποψή σας), πριν το παιδί σας ολοκληρώσει ή καταλάβετε τι θέλει να σας πει. Για την ακρίβεια καλό θα ήταν να «αισθάνεστε περίεργοι» και να ρωτάτε το παιδί σας τι εννοεί με αυτό που λέει ή γιατί το λέει. Μην βγάζετε δικά σας συμπεράσματα ή συμπεράσματα που δεν τα μοιράζεστε με το παιδί σας. Ψάξτε να βρείτε τι εννοεί το παιδί σας. Μην ερμηνεύετε τα λόγια του. Ρωτήστε το. Έτσι θα μάθετε πραγματικά τι σκέφτεται και πώς αισθάνεται το παιδί σας ή τουλάχιστον θα προσπαθήσετε δείχνοντάς του παράλληλα με αυτόν τον τρόπο ότι ενδιαφέρεστε πραγματικά για αυτό που σας λέει αλλά και για το ίδιο. Αυτή είναι η ενσυναίσθηση. Κατανοώ δηλαδή εσένα, το παιδί μου. Κατανοώ τη θέση σου, τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου. Τα κατανοώ όμως μέσα από τα δικά σου μάτια, δεν χρησιμοποιώ δικές μου αντιλήψεις για να καταλάβω αυτό που μου λες.

Ανταποκρίνομαι, απαντώ με τρόπο που τελικά θα ακούσει το παιδί μου; Σε μια συζήτηση που σας προκαλεί θυμό, χαμηλώστε τους τόνους. Θα χάσετε αν δείξετε θυμό ή επιθετικότητα με λέξεις και πράξεις. Εκφράστε την άποψή σας χωρίς να μειώνετε την άποψη του παιδιού σας, δεν του δείχνετε σεβασμό και αυτό θα οδηγήσει τη συζήτηση σε αδιέξοδο. Οι διαφωνίες άλλωστε είναι φυσιολογικές και αναμενόμενες. Δεν είστε ένας άνθρωπος, αλλά δύο ξεχωριστοί, ο καθένας με τις δικές του απόψεις, που πρέπει να είναι σεβαστές και από τις δύο πλευρές. Μην εστιάζετε στο ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Επικεντρωθείτε στα συναισθήματα του παιδιού σας, όταν συζητάτε και όχι στο πώς αισθάνεστε εσείς κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Μην αφήνετε δηλαδή τα δικά σας συναισθήματα να εμποδίσουν τον τρόπο που σκέφτεστε ή έχετε αποφασίσει να δράτε όταν μιλάτε με το παιδί σας. Εστιάστε στο πώς αισθάνεται το ίδιο. Δείξτε δηλαδή ενσυναίσθηση, όπως περιγράφηκε παραπάνω. Έχετε περισσότερες πιθανότητες να σας ακούσει, για να μην γίνει η συζήτηση δύο ατόμων, παράλληλοι μονόλογοι.

Ξέρετε…;:

> Τι θέλει από εσάς; Συμβουλή, απλά να μοιραστεί, χωρίς να δίνετε απαντήσεις, να αντιμετωπίσετε μαζί όποια δυσάρεστα συναισθήματα έχει, να βρείτε μαζί λύση σε κάτι; Ρωτήστε το πριν ξεκινήσετε να μιλάτε;

> Ότι τα παιδιά μαθαίνουν μιμούμενα; Κάθε φορά που αντιδράτε με θυμό ή άγχος σκεφτείτε ότι εκείνη τη στιγμή του δίνετε μάθημα ζωής, πώς να αντιδρώ όταν συμβαίνει κάτι που με δυσαρεστεί. Σκεφτείτε καλά πριν αντιδράσετε. Σκεφτείτε διπλά.

> Ότι απαγορεύεται το κήρυγμα, η κριτική, οι προσβολές, οι χαρακτηρισμοί, οι απειλές και από τις δύο πλευρές; Οι κανόνες άλλωστε ισχύουν για όλους.

> Τα παιδιά μαθαίνουν επιλέγοντας; Αφήστε τα να μάθουν. Αφήστε τα να επιλέξουν και να υποστούν τις συνέπειες. Μην παρεμβαίνετε στις αποφάσεις τους, αν οι συνέπειες δεν είναι επικίνδυνες.

> Συνήθως τα παιδιά μας λένε αρχικά ένα μικρό κομμάτι της ιστορίας και περιμένουν αντιδράσεις; Περιμένετε λοιπόν και ενθαρρύνετέ τα να συνεχίσουν και έπειτα αφού καταλάβετε, αντιδράστε.

Η επικοινωνία με τον έφηβό μας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Απαιτεί απεριόριστη υπομονή και σκληρή δουλειά. Η εφηβεία είναι μια πρόκληση τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά. Το να ακούτε πραγματικά (να κατανοείτε το ίδιο το παιδί) και να συνομιλείτε με το παιδί σας και όχι να μιλάτε μόνος σας είναι το κλειδί.

 

Εφηβεία: Οδηγός επιβίωσης για γονείς

Πολλοί γονείς πιστεύουν, ότι η εφηβεία έρχεται με την έναρξη της ήβης, δηλαδή με την έναρξη των σωματικών αλλαγών, που θα κάνουν το παιδί σταδιακά ώριμο σεξουαλικά και ικανό για αναπαραγωγή ενήλικα. Η αλήθεια είναι, ότι η εφηβεία έρχεται συνήθως λίγο πριν. Η λεγόμενη προεφηβεία ξεκινά στα περισσότερα παιδιά στα 9-12 χρόνια. Αυτή είναι η πρώτη περίοδος της εφηβείας, μιας περιόδου γεμάτη σωματικές, γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές αλλαγές για το παιδί, κατά τη διάρκεια της οποίας αυτό μεταβαίνει από την παιδική στην ώριμη ενήλικη ζωή.

Το κύριο χαρακτηριστικό της περιόδου αυτής είναι η ξεκάθαρη τάση και πρόθεση του παιδιού για ανεξαρτησία. Αναζητά αρχικά και στη συνέχεια διεκδικεί ή και απαιτεί το δικό του προσωπικό χώρο, το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα στις σκέψεις και τις απόψεις, τα συναισθήματα, τις επιθυμίες, τις αποφάσεις. Οι γονείς δεν παίζουν πια τον πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή του- όσο κι αν αυτό μας πληγώνει- αλλά οι φίλοι του (γι’ αυτό μην τσακώνεστε γι’αυτούς με το παραμικρό, θα χάσετε). Την ίδια περίοδο είναι, που το παιδί δίνει ιδιαίτερη σημασία στη γνώμη, που έχουν οι φίλοι του γι’αυτό αλλά και οι άλλοι συνομήλικοι. Στο πώς αντιλαμβάνονται το ίδιο και την εικόνα του. Οι αποφάσεις των παιδιών επηρεάζονται άμεσα από τη γνώμη της παρέας, παρά από τη δική σας. Αντιστέκονται σταδιακά αυξανόμενα στον γονεϊκό έλεγχο. Είναι καλή ώρα λοιπόν να αναρωτηθείτε:

> Μήπως είμαι πολύ ελεγκτικός;

> Ακούω πραγματικά, τι έχει να μου πει το παιδί μου;

> Αφήνω περιθώριο έκφρασης διαφορετικής άποψης στο σπίτι;

Να τι οφείλετε να κάνετε για να «επιβιώσετε» αυτή την περίοδο:

Ενημερωθείτε. Ανατρέξτε σε βιβλία για την εφηβεία ή σε ενημερωμένα για την εφηβεία site που εμπιστεύεστε, ώστε να μάθετε, όσα δεν είναι δυνατό να ξέρετε. Η προετοιμασία σας δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσετε σοφότερα ότι έρχεται. Κάντε αναδρομή στο δικό σας παρελθόν. Πώς περάσατε εσείς τη δική σας εφηβεία; Πώς σκεφτόσασταν; Πώς αισθανόσασταν; Πώς βιώσατε την αλλαγή και πώς τελικά προσαρμοστήκατε; Μοιραστείτε σκέψεις με τον/την σύντροφό σας. Βγάλτε συμπεράσματα και πάρτε αποφάσεις για κοινή γραμμή.

Μιλήστε στο παιδί νωρίτερα αλλά και συχνότερα. Από πολύ μικρότερες ηλικίες τα παιδιά μαθαίνουν για το σώμα τους, τις διαφορές μεταξύ φύλων, πώς γίνονται τα μωρά. Μαθαίνουν κάθε φορά που ρωτάνε τους γονείς τους για τα παραπάνω. Σίγουρα σας έχουν δοθεί ευκαιρίες να μιλήσετε στα παιδιά για το σώμα τους, αν δεν τις εκμεταλλευτήκατε, θα σας δοθούν κι άλλες. Η συζήτηση όμως για τις αναμενόμενες αλλαγές στο σώμα του παιδιού είναι αναγκαία, πριν αυτές συμβούν. Ένα καλό βιβλίο για το σώμα ή την ήβη και την εφηβεία για αγόρια και κορίτσια είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για συζήτηση. Μην βομβαρδίσετε το παιδί με πληροφορίες. Απαντήστε μόνο σε ότι σας ρωτάει, απλά και ξεκάθαρα. Δεν υπάρχουν κακές λέξεις, λέξεις που δεν πρέπει να χρησιμοποιήσετε. Καμιά λέξη δεν ενοχοποιείται ή δεν πρέπει να ενοχοποιείται. Η ντροπή ή το άγχος από μέρους σας δεν θα ωφελήσει τη συζήτηση. Αντίθετα, θα δώσει το μήνυμα στο παιδί ότι αυτό που συζητιέται πρέπει να του προκαλεί άγχος ή ντροπή ή ότι αυτά τα πράγματα δεν πρέπει μάλλον να συζητιούνται μεταξύ γονιού και παιδιού. Μεταφέρετε στο παιδί με τη στάση σας, την παρουσία σας το μήνυμα, ότι αυτά που συζητάμε είναι φυσιολογικά, είναι φυσικά.

Εκπαιδευτείτε στην ενσυναίσθηση. Προσπαθήστε καθημερινά και με κάθε αφορμή να βλέπετε αυτό που σας λέει ή κάνει το παιδί σας από τη δική του πλευρά, με τα δικά του μάτια. Προσπαθήστε δηλαδή να κατανοήσετε πραγματικά το παιδί σας, απλά ρωτώντας το. Μην λέτε κατάλαβα ή ξέρω πριν ρωτήσετε γιατί ή τι εννοείς. Άλλο τι λέω και άλλο τι εννοώ. Ψάξτε λοιπόν να βρείτε τι εννοεί, ψάξτε να βρείτε τι κρύβετε πίσω από τις λέξεις. Παράλληλα, έχετε τις κεραίες σας ανοιχτές, για να κατανοήσετε τι και πώς αισθάνεται. Ρωτήστε, αναγνωρίστε, επιβεβαιώστε τα συναισθήματα του παιδιού σας. Να είστε ανοιχτοί. Πείτε στο παιδί σας ότι τα συναισθήματά του είναι φυσιολογικά και αναμενόμενα. Όλα τα παιδιά στην εφηβεία, μια αισθάνονται καλά και μια άσχημα. Εξηγήστε ότι αυτό είναι παροδικό, θα φύγει. Εγώ θα είμαι εδώ για σένα.

Επιλέξτε τις «μάχες», που θα δώσετε με προσοχή, σα να είστε έμπειρος στρατηγός. Μην είστε έτοιμοι για τσακωμό με το παραμικρό. Οι ευκαιρίες στις εφηβεία καθημερινές. Μην απορρίπτετε βεβιασμένα και με θόρυβο προτάσεις ή απόψεις των παιδιών σας. Και τα δύο απαιτούν σεβασμό και έξυπνους ελιγμούς. Οι προτάσεις που σας κάνουν, αυτές που ίσως δεν πιστεύετε ότι τις ακούτε, συνήθως γίνονται για να σας προκαλέσουν, για να σας σοκάρουν. Μην ψαρώνετε! Κρατηθείτε και δώστε μάχες για πράγματα, που έχουν πραγματική ουσία και σχετίζονται με την ασφάλεια των παιδιών σας, όπως το αλκοόλ, το τσιγάρο, τα ναρκωτικά. Δώστε μάχες για πράγματα μόνιμα και όχι για όσα μπορούν εύκολα να αλλάξουν, όπως ένα χρώμα μαλλιών.

Αξιολογήστε διπλά τις προσδοκίες σας. Ελέγξτε αν οι προσδοκίες, που έχετε για τα παιδιά σας, είναι μη ρεαλιστικές. Ποιος έχει πραγματικά ανάγκη να καταφέρουν τα παιδιά αυτά που προσδοκάτε; Τα παιδιά ή εσείς; Ή τα παιδιά αλλά και εσείς; Αν η ανάγκη δεν αναφέρεται αποκλειστικά στα παιδιά, ήρθε η ώρα να αναθεωρήσετε. Η εφηβεία είναι περίοδος δύσκολη και απαιτητική για τα παιδιά από κάθε άποψη. Μην προσθέτετε κι άλλο βάρος στις πλάτες τους, για να καλύψετε μια δική σας ανάγκη ή μια συμβατική ανάγκη (κοινωνική).

Ενημερωθείτε και ενημερώστε! Ενημερωθείτε για τους κινδύνους με τους οποίους είναι πιθανό να έρθουν σε επαφή οι έφηβοι. Γνωρίστε τους σε βάθος. Μάθετε για αυτούς και τις συνέπειές τους. Μάθετε τρόπους αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων. Ενημερώστε και τα παιδιά σας για αυτούς νωρίς, στην έναρξη της εφηβείας. Είναι επίσης αναγκαίο να μιλήσετε για τη δική σας άποψη, που αφορά αυτούς τους κινδύνους, πείτε τι πιστεύετε εσείς για αυτούς.

Να έχετε μια επαφή με τους φίλους τους. Σεβόμενοι πάντα την ιδιωτικότητά τους, προσπαθήστε να γνωρίσετε τους φίλους ή τους καινούργιους φίλους των παιδιών σας. Άλλωστε πάντα λίγο- πολύ τους ξέρατε.

Σεβαστείτε τον «προσωπικό τους χώρο». Μην φυτρώνετε εκεί που δεν σας σπέρνουν. Σεβαστείτε το δωμάτιό του, τα mail του, το κινητό και τα μηνύματά του. Μην κατακρίνετε τις επιλογές τους, μην κοροϊδεύετε τις επιθυμίες ή τα όνειρά τους, μην απορρίπτετε τους φίλους τους. Έχετε εμπιστοσύνη στο παιδί σας. Αν όμως αυτή με κάποιο τρόπο διαρραγεί, μην αφήσετε να διαρραγεί και η σχέση με το παιδί σας. Ξαναχτίστε ότι χάλασε με επιμονή και σταθερά όρια. Να είστε ευέλικτοι.

Θέστε όρια σταθερά και συνεπή. Οι έφηβοι συνεχίζουν να έχουν ανάγκη από καλό ύπνο 8-9 ωρών. Οι ανάγκες του για ξεκούραση είναι μεγάλες. Θέστε λοιπόν τον καλό ύπνο σαν κανόνα. Οι έφηβοι έχουν πια λιγότερο ανάγκη να βρίσκονται με την οικογένεια. Είναι απόλυτη ανάγκη όμως να περνούν χρόνο με την οικογένεια. Ορίστε Ώρες Οικογένειας. Μια καλή ευκαιρία είναι το φαγητό στο οικογενειακό τραπέζι. Τρώμε όλοι μαζί Σαββατοκύριακα, μεγάλες γιορτές και αργίες. Περάστε χρόνο με τα παιδιά σας κάνοντας κάτι ξεχωριστό με το καθένα από αυτά κάθε εβδομάδα. Σας έχουν ακόμα ανάγκη, αλλά διαφορετικά. Ένας έφηβος δεν είναι ανάγκη πια να σας ακολουθεί, όπου πάτε. Αφήστε σε εκείνο την πρωτοβουλία, μην θεωρείτε την παρουσία του δεδομένη.

Η περίοδος της εφηβείας είναι και αυτή μια πρόκληση σας όλες τις άλλες που έχετε περάσει με τα παιδιά σας. Προετοιμαστείτε και αλληλεπιδράστε με τον έφηβό σας σα να είναι ένας ξεχωριστός άνθρωπος από εσάς, με τις δικές του αντιλήψεις, τις δικές του επιθυμίες, τις δικές του ανάγκες, που όλα απαιτούν σεβασμό αλλά και αγάπη, αν δεν το έχετε κάνει ήδη. Την εφηβεία θα την περάσουμε μαζί. Εσύ μπορείς να είσαι εκεί, αν αυτό θέλεις. Να ξέρεις όμως πως εγώ θα είμαι εδώ για σένα, όπως ήμουν πάντα.

 

Πώς θα μεγαλώσω παιδιά με αυτοπεποίθηση;

«Μπαμπά, πιστεύω πως θα τα πάω καλά στο διαγώνισμα, γιατί είμαι καλός στα Μαθηματικά!», είναι μια φράση ενός παιδιού, που πιστεύει στον εαυτό του. Πιστεύει πως θα τα καταφέρει, ενώ ξέρει πως πρόκειται να γράψει ένα δύσκολο διαγώνισμα. Έχει αυτοπεποίθηση στα Μαθηματικά, ενώ στη Γλώσσα όχι. Η αυτοεκτίμησή του είναι υψηλή, είναι υγιής, γιατί συνολικά πιστεύει στον εαυτό του, αν και η αυτοπεποίθησή του ποικίλει από περίπτωση σε περίπτωση. Αλλού πιστεύει πως τα καταφέρνει μια χαρά κι αλλού όχι και τόσο. Αγαπά τον εαυτό του και αυτό αυξάνει την αυτοεκτίμησή του, η οποία οδηγεί στην αύξηση της αυτοπεποίθησής του σε διάφορους τομείς της ζωής του. Όσο πιο πολλή αυτοπεποίθηση έχει, τόσο βελτιώνεται η συνολική εικόνα, που έχει για τον εαυτό του, η αυτοεκτίμησή του.

Τα επιτεύγματα του παιδιού στο σχολείο, στο παιχνίδι, στο σπίτι, την παρέα αλλά και το τι πιστεύει το παιδί για αυτά (είναι και για εκείνο επιτεύγματα;) συμβάλλουν στην ενίσχυση της συνολικής εικόνας που έχει για τον εαυτό του, στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του αλλά και στην αύξηση της αυτοπεποίθησής του σε κάθε τομέα της ζωής του, στον οποίο αναφέρεται το κάθε επίτευγμα. Είμαι καλή στη Monopoly, είμαι καλός στις χειροτεχνίες, τα καταφέρνω καλά στην έκθεση, έχω πολλούς φίλους, άρα το παιδί αυτό σε καθένα από τα παραπάνω έχει αυτοπεποίθηση κι όλα αυτά μαζί συμβάλουν σε μια υγιή αυτοεκτίμηση.

Τα παιδιά με υγιή αυτοεκτίμηση, δεν τα βάζουν εύκολα κάτω, δεν τα παρατάνε με την πρώτη δυσκολία. Δεν πιστεύουν ότι ένας κακός βαθμός σημαίνει αυτόματα ότι δεν είναι καλοί μαθητές ή καλά σε αυτό που πήραν κακό βαθμό. Αντίθετα πιστεύουν, πως πάντα μετράει η προσπάθεια και όχι κατ’ ανάγκη το αποτέλεσμα. Προσπάθησα, έβαλα τα δυνατά μου, αλλά δεν πήρα το βαθμό που ανέμενα. Δεν πειράζει! Την επόμενη, θα τα πάω καλύτερα! Ή για τον ίδιο βαθμό, άλλο παιδί λέει: Πήγα μια χαρά! Πήρα καλό βαθμό! Όχι! Αυτές οι αντιλήψεις δεν κάνουν τα παιδιά να επαναπαύονται στο λίγο. Για τα παιδιά αυτά, αυτό που θεωρούν κάποιοι λίγο, είναι άξιο και αποδεκτό, γιατί προέρχεται από τα ίδια, που πιστεύουν πως είναι άξια και αποδεκτά. Αυτή τους η αντίληψη είναι που τα κάνει να συνεχίζουν στις δυσκολίες, αντίθετα από τα παιδιά και τους γονείς ή και τους δασκάλους τους, που έχουν δυσλειτουργικές αντιλήψεις σχετικά με το τι σημαίνει καλός μαθητής, καλός βαθμός, τι σημαίνει μαθαίνω, αποκτώ γνώσεις και αυτές τους οι αντιλήψεις, οδηγούν τα παιδιά στο να χάνουν εύκολα το κίνητρό τους για μάθηση, να τα παρατούν με την πρώτη δυσκολία, να αναπτύσσουν συναισθηματικές διαταραχές (π.χ έντονο και επίμονο άγχος) κ.α.

Να τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους, να αισθάνονται ότι μπορούν, να έχουν δηλαδή αυτοπεποίθηση και με αυτόν τον τρόπο σταδιακά να αυξήσουν την αυτοεκτίμησή τους:

Βοηθήστε το να καταλάβει ότι είναι μοναδικό και αγαπημένο. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά μπορούν να γίνου αισιόδοξα και ευπροσάρμοστα, όταν τουλάχιστον ένας ενήλικας τα βοηθά να αισθανθούν ότι είναι μοναδικά και αγαπημένα. Τα παιδιά είναι απόλυτη ανάγκη, για την υγιή ανάπτυξή τους, να αισθάνονται ότι η μαμά και ο μπαμπάς με αγαπούν και με αποδέχονται όπως και να’ χει. Με αγαπούν γιατί είμαι αυτό που είμαι και όχι γιατί είμαι καλό παιδί, γιατί έτσι κι αλλιώς είμαι καλό, ότι και να κάνω ότι και να γίνει. Δείξτε την αγάπη σας με την κάθε σας κίνηση, γιατί όλα τα κάνετε από αγάπη και με αγάπη. Αφιερώστε του προσωπικό χρόνο, χρόνο μοναδικό, γιατί είναι ένα μοναδικό παιδί για εσάς, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει άλλο παιδί σας και αυτό. Εξασφαλίστε ότι τίποτα και κανένας δεν θα σας διακόψει, γιατί τίποτα και κανένας δεν μπορεί να χαλάσει αυτή τη σχέση.

Αφήστε το να κατακτήσει την αυτονομία, που έχει ανάγκη για την ηλικία του. Αφήστε το παιδί σας να παίρνει πρωτοβουλίες, αφήστε το να κάνει λάθος, μαθαίνει. Δώστε του την ευκαιρία να κάνει πράγματα μόνο του, χωρίς τη δική σας βοήθεια, θα εκπλαγείτε! Αφήστε το να επιλέξει, να αποφασίζει ανάμεσα από δύο , όταν είναι παιδί προσχολικής ηλικίας, λίγο πιο ελεύθερα όταν πρόκειται για παιδί δημοτικού και σχεδόν ελεύθερα, όταν είναι έφηβος. Ωστόσο, πάντα υπάρχουν αποφάσεις τις οποίες δεν μπορούν ή δεν πρέπει να πάρουν εντελώς μόνα τους τα παιδιά. Αφήστε το να υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του, θετικές και αρνητικές. Αφήστε το να βιώσει τα συναισθήματα που του προκαλούν αυτές οι συνέπειες, μην του αποσπάτε την προσοχή (μόνο εφόσον το παιδί είναι πάνω από 12 μηνών)! Σιγουρευτείτε όμως, ότι το παιδί (κάθε ηλικίας) γνωρίζει και αισθάνεται, ότι σας έχει πάντα δίπλα του να το αγαπάτε και να το υποστηρίζετε κάθε στιγμή. Γι’ αυτό μην έχετε εκδικητικές διαθέσεις, όταν το παιδί επιλέξει κάτι που τελικά έχει κάποια αρνητική συνέπεια. Αν ακολουθήσετε αυτό το δρόμο, θα είστε δυο γονείς προσανατολισμένοι στην ανάπτυξη της αυτονομίας του παιδιού σας κι έτσι στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησής του. Μπορώ να τα καταφέρω και μόνος/η μου! Τι καλά! Είμαι καλός/ή!Αυτό το παιδί έχει υγιή αυτοεκτίμηση.

Βοηθήστε το να αναπτύξει δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Αν για παράδειγμα έχει τσακωθεί με το φίλο του και δεν ξέρει τι να κάνει, καθίστε και συζητήστε. Είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να το εκπαιδεύσετε στην επίλυση προβλημάτων. Ρωτήστε το τι συνέβη, ποια η σειρά των γεγονότων, ποιες ήταν οι δικές του αντιδράσεις και γιατί, τι θα μπορούσε να είχε κάνει διαφορετικά. Μιλήστε για τα συναισθήματά του. Μήπως κάποιο από αυτά επηρέασαν τις αποφάσεις του και με ποιο τρόπο. Τι μπορεί να κάνει τώρα; Αν δεν έχει ιδέες ειδικά για την τελευταία ερώτηση, δώστε του εσείς μερικές και συζητήστε τες. Ποια κατά τη γνώμη του είναι η καλύτερη απόφαση και ποια η χειρότερη και γιατί. Ενθαρρύνετέ το να πάρει μια απόφαση και να τη βάλει σε εφαρμογή. Ρωτήστε το πώς τα πήγε. Κάντε αυτή τη συζήτηση ξανά και ξανά, όποτε χρειάζεται. Με τον καιρό θα μπορεί να προτείνει μόνο του λύσεις. Στόχος σας είναι αργότερα να μπορεί σχεδόν αυτόματα να παίρνει αποφάσεις, χωρίς τη δική σας συνδρομή, αφού με την επανάληψη θα έχει εσωτερικεύσει αυτή τη διαδικασία.

Αποφύγετε την κριτική, ακούστε το παιδί σας. Τις περισσότερες φορές έχουμε την τάση να σχολιάζουμε ένα πρόβλημα με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο. Τι θα λέγατε να προσπαθούσατε να κάνετε το αντίστροφο; Για παράδειγμα αντί για «δεν τα πήγες καλά, γι’αυτό προσπάθησε περισσότερο, χρειάζεσαι περισσότερο διάβασμα», δοκιμάστε να πείτε στο παιδί σας «θα ήθελες να τα είχες πάει καλύτερα;»,  » μπορούμε μαζί να βρούμε νέους τρόπους για να  μπορέσεις να τα πας καλύτερα, τι λες;».Σκεφτείτε τι αντίκτυπο θα είχε η πρώτη φράση σε ένα παιδί που αν και πραγματικά διάβαζε πολύ, δεν είχε καλά αποτελέσματα. Η δεύτερη κάνει και εσάς συμμέτοχους μοιράζοντας το βάρος και βάζει το παιδί σε διαδικασία επίλυσης προβλήματος. «Ακούστε» το παιδί σας, δείξτε ενσυναίσθηση, μπείτε δηλαδή στη θέση του, προσπαθήστε να κατανοήσετε τα συναισθήματα και τις σκέψεις του, μέσα από τα δικά του μάτια. Μπορείτε απλά να πείτε: «Πώς αισθάνεσαι;» είτε «στενοχωρήθηκες;» είτε «μπορώ να καταλάβω πως απογοητεύτηκες, γιατί είδα πως το σαββατοκύριακο έκανες σκληρή δουλειά» είτε «νομίζεις, πως δεν θα τα καταφέρεις ποτέ, έτσι δεν είναι;» . Όλα τα παραπάνω κάνουν το παιδί σας να αισθάνεται καλά με τον εαυτό του και την πιο δύσκολη στιγμή γι’ αυτόν. Ξέρει ότι είστε δίπλα του, ότι συνεχίζετε να το υποστηρίζετε γιατί προφανώς το αξίζει, άρα αξίζει.

Τονίστε τα θετικά του, μην επικεντρώνεστε στα αδύναμά του σημεία. Δεν έχει κανένα νόημα να επικεντρώνεστε στα αδύναμά του σημεία. Δεν συμφέρει κανένα. Πείτε του μπράβο σε ότι καταφέρνει αναγνωρίζοντας την προσπάθεια, τη σκληρή δουλειά, την επιμονή και την υπομονή του. Δείξτε το με το πρόσωπό σας, το σώμα σας ,τις πράξεις σας. Μην το συγκρίνετε με τα αδέλφια του ή άλλα παιδιά.

Δώστε την ευκαιρία στο παιδί σας να προσφέρει τη βοήθειά του. Αφήστε το να βοηθήσει αν το επιθυμεί στο σπίτι ή και αλλού. Πάρτε μέρος οικογενειακά σε ομάδες που προσφέρουν εθελοντικά τη βοήθειά τους (δεντροφυτεύσεις, καθάρισμα  παραλιών κ.α). Το να προσφέρεις βοήθεια σού δίνει την αίσθηση ότι έχεις πράγματι κάτι ξεχωριστό να δώσεις. Όταν μάλιστα αυτή η προσφορά είναι εθελοντική, έχει μεγαλύτερη αξία. Το μήνυμα που παίρνει το παιδί είναι ότι το ίδιο είναι ξεχωριστό, ότι αξίζει.

Αγαπήστε το παιδί σας, για να αγαπήσει τον εαυτό του. Φροντίστε το, για να φροντίζει κι εκείνο με τη σειρά του τον εαυτό του. Αποδεχτείτε το, για να αποδεχτεί ότι μπορεί να έχει αδυναμίες και να κάνει λάθη, δίχως να πιστεύει πως θα έρθει το τέλος του κόσμου. Δώστε του αξία, για να πιστέψει πως έχει. Δώστε του εναλλακτικές, για να μάθει να αποφασίζει. Αφήστε το να πάρει λανθασμένες αποφάσεις τώρα, για να παίρνει τις σωστές στο μέλλον. Δώστε του φτερά για να μπορεί να σταθεί στα πόδια του.

Πώς θα αποκτήσετε αυτοπεποίθηση ως γονείς;

Ήδη από τη γέννηση του πρώτου σας παιδιού, είχατε καταλάβει πως ποτέ πια δεν θα είστε τόσο ξέγνοιαστη/ος όσο πριν. Οι δυσκολίες έκαναν την εμφάνισή τους από την αρχή. Όσο κι αν σας συνέπαιρνε απλά και μόνο η εικόνα του μωρού σας, το μυαλό σας ήταν αδύνατο να μην προσέξει την κούραση, το στρες, που έφερε η αλλαγή, που έγινε στη ζωή σας, το γεγονός ότι είστε πια υπεύθυνη για ένα πλάσμα, που είναι απόλυτα εξαρτημένο από εσάς. Η ζωή σας γέμισε από το μωρό σας αλλά και από καθημερινά διλήμματα, που σας γέμιζαν άγχος. Δεν ήσασταν σίγουρη, «να κάνω αυτό ή το άλλο, αν τελικά κάνω αυτό , μήπως υπάρχει περίπτωση να μου χαλάσει το άλλο; Οι άλλες μαμάδες τι κάνουν;» και άλλες τέτοιες μπερδεμένες σκέψεις, που καθυστερούσαν τις αποφάσεις σας και σας γέμιζαν ανασφάλεια.
Στην πορεία καταλάβατε, ότι αυτό δεν σταματάει ποτέ, γιατί εκεί που λέγατε «πάει κι αυτό», κάτι καινούργιο ερχόταν και σας προβλημάτιζε. Πράγματι, τα διλήμματα δεν θα σταματήσουν ποτέ, γιατί πάντα θα έχουμε παιδιά που μεγαλώνουν και αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις τις ηλικίας τους, τις οποίες καλούμαστε κι εμείς να τις αντιμετωπίσουμε μαζί τους. Πότε όμως όλο αυτό, από απόλυτα φυσιολογικό και αναμενόμενο, γίνεται πρόβλημα;

Τα πράγματα αλλάζουν, όταν οι καθημερινές προκλήσεις με τα παιδιά μας επηρεάζουν τόσο που δεν αισθανόμαστε σιγουριά, δεν έχουμε αυτοπεποίθηση ως γονείς, όταν τις προκλήσεις, που μέχρι πρότινος τις θεωρούσαμε αντιμετωπίσιμες, τις βλέπουμε σαν προβλήματα, σαν κάτι τεράστιο, που δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε. Όταν το άγχος γίνεται καθημερινότητα και παίρνει τη θέση του «απολαμβάνω τη ζωή με τα παιδιά μου».  Τι κάνουμε λοιπόν;

> Αναρωτηθείτε. Είμαι ένας άνθρωπος με αυτοπεποίθηση; Για να αισθανθείτε σιγουριά ως γονιός, είναι ανάγκη να είστε και στην υπόλοιπη ζωή σας άνθρωπος με αυτοπεποίθηση και όχι μόνο στην επαφή σας με τα παιδιά. Κάνετε αυτό που θέλετε στη ζωή σας; Λέτε με θάρρος τη γνώμη σας, χωρίς να φοβάστε τις συνέπειες; Υποστηρίζετε την άποψή σας, τις αποφάσεις σας; Επιμένετε; Διεκδικείτε; Ζείτε, όπως πραγματικά είστε ή είστε, όπως ζείτε; Αν δεν κάνετε τίποτα από τα παραπάνω, ήρθε η ώρα να τα κάνετε.

Ξεκινήστε κάνοντας πράγματα, που θέλατε πολύ να κάνετε και δεν τα κάνατε ποτέ. Αγαπήστε τον εαυτό σας, φροντίζοντάς τον. Φροντίστε το σώμα σας, αγαπήστε το σώμα σας. Φροντίστε την εικόνα σας, αγαπήστε την εικόνα σας. Φροντίστε, ώστε οι άλλοι να σας σέβονται. Μιλήστε ελεύθερα, υποστηρίζοντας την άποψή σας με ευγένεια αλλά και θέρμη. Μην αφήνετε τους άλλους να σας πληγώνουν. Φροντίστε να μιλάτε για αυτό που αισθάνεστε, τη στιγμή που το αισθάνεστε. Φροντίστε, ώστε να βγάλετε τους τοξικούς ανθρώπους από τη ζωή σας, αυτούς που σας πληγώνουν, αυτούς που δεν σας σέβονται, αυτούς που δεν σας αποδέχονται. Εναλλακτικά, σταματήστε τους να κάνουν τα παραπάνω υποστηρίζοντας τον εαυτό σας. Φροντίστε να επικοινωνείτε πιο συχνά με ανθρώπους που σας αγαπούν, με ανθρώπους που περνάτε καλά, με όσους κάνοντας παρέα δεν καταλαβαίνετε πώς περνά η ώρα. Φροντίστε τον εαυτό σας και θα βρείτε τη σιγουριά που χρειάζεστε.

> Ενημερωθείτε. Μήπως η ανασφάλεια που έχετε είναι κάτι καλό; Ένα καμπανάκι για να σας κινητοποιήσει; Πολλές φορές αισθανόμαστε ανασφαλείς, όταν δεν γνωρίζουμε. Αισθανόμαστε ανασφαλείς, όταν δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Πολλοί προβληματισμοί γονιών είναι για πράγματα φυσιολογικά και αναμενόμενα για την ηλικία των παιδιών τους, όπως το άγχος αποχωρισμού που βιώνουν τα παιδιά από 8 έως 24 μηνών ή ο φόβος για το σκοτάδι στα 4. Το διάβασμα βιβλίων, που αναφέρονται στη φυσιολογική ανάπτυξη των παιδιών είναι μια καλή λύση, για να ξέρετε τι να αναμένετε αλλά και πως να το αντιμετωπίζετε. Σεμινάρια, ομιλίες, που έχουν να κάνουν με παιδιά είναι μια άλλη λύση. Αναζητήστε τρόπους που σας εκφράζουν, που σας ταιριάζουν για να ενημερωθείτε. Όταν σε κάτι άγνωστο πέφτει φως, μας φοβίζει λιγότερο, έτσι δεν είναι;

> Επικεντρωθείτε σε όσα έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα μαζί με το παιδί σας. Κάντε μια αναδρομή. Θυμηθείτε τα παλιά, αυτά που έχουν περάσει και τώρα τα βλέπετε με μια πιο ώριμη ματιά. Δεν έχετε περάσει αρκετά, αλλά τα έχετε καταφέρει; Θυμηθείτε την κούραση, την αγωνία, τον προβληματισμό σας. Κι όμως όλα αυτά είναι πια παρελθόν. Καταφέρατε να τα αντιμετωπίσετε. Όταν μας κατακλύζουν σκέψεις όπως «κι άλλο πρόβλημα, πάλι πρόβλημα, δεν μπορώ άλλο, δεν αντέχω, δεν θα τα καταφέρω», συνήθως ακινητοποιούμαστε ή τρέχουμε μακριά από το πρόβλημα, γεμίζουμε δυσάρεστα συναισθήματα, τα οποία με τη σειρά τους ανατροφοδοτούν αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μας (δεν θα τα καταφέρω, δεν ξέρω πάλι τι να κάνω, δεν είμαι αρκετά καλός κ.α). Σκεφτείτε λοιπόν εναλλακτικά. Επικεντρωθείτε στα δυνατά σας σημεία αλλά και σε όσα εμπόδια έχετε καταφέρει να ξεπεράσετε μέχρι τώρα σχετικά με τα παιδιά σας. Η ικανότητά σας να ανταπεξέρχεστε τελικά, δεν είναι η απόδειξη ότι αυτό θα συμβεί για μια ακόμη φορά; Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι αυτή τη φορά δεν θα τα καταφέρετε;

> Όλοι κάνουμε λάθη. Καθημερινά, όλοι μας κάνουμε λάθη. Αν ο στόχος σας είναι να μην κάνετε λάθη ως γονέας, δεν θα τα καταφέρετε. Ο στόχος σας δεν είναι ρεαλιστικός. Το λάθος είναι ένας τρόπος για να μαθαίνουμε. Έτσι άλλωστε μαθαίνουν και τα παιδιά, μέσα από τη δοκιμή και το λάθος. Δοκιμάζουν, κάνουν λάθος, μαθαίνουν, ξαναπροσπαθούν με άλλο τρόπο. Στόχος σας λοιπόν θα έπρεπε να είναι, να μαθαίνετε κάθε φορά από τα λάθη σας, όπως και τα παιδιά. Να τα αναγνωρίζετε και να αποφασίζετε με ποιο άλλο τρόπο μπορείτε να λειτουργήσετε την  επόμενη φορά. Δοκιμάστε λοιπόν και ας κάνετε λάθος, αλλιώς δεν θα μάθετε. Απενοχοποιήστε το λάθος! Κάνατε λάθος ή θα κάνετε λάθος. Ε και, τι έγινε;!!

> Επικεντρωθείτε στον εαυτό σας και σε αυτό που ήδη ξέρετε για τα παιδιά σας. Ότι κι αν ακούτε, ότι κι αν διαβάζετε, εσείς είστε τελικά ο «ειδικός». Εσείς ξέρετε τα παιδιά σας καλύτερα από τον καθένα. Μην αφήνετε οποιονδήποτε να σας αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεστε για αυτά, τον τρόπο που έχετε αποφασίσει να τα μεγαλώσετε. Μην αμφισβητείτε τον εαυτό σας με το παραμικρό. Επικεντρωθείτε στον εαυτό σας και σε αυτά που πιστεύετε. Η ζωή με τα παιδιά σας σίγουρα σας έχει δώσει πολλά μαθήματα. Εκμεταλλευτείτε τα!

Είστε γονιός και αυτό από μόνο του σημαίνει ότι έχετε περάσει και έχετε καταφέρει πολλά με τα παιδιά σας. Φροντίστε τον εαυτό σας, ενημερωθείτε, διαβάστε για καθετί που σας προβληματίζει σχετικά με τα παιδιά σας, ακούστε το ένστικτο, εμπιστευθείτε την εμπειρία σας με αυτά, δοκιμάστε κι ας κάνετε λάθος!

Αν παρ’ όλα αυτά συμβαίνει κάτι στην οικογένειά σας, που συνεχίζει να σας αποδυναμώνει, αν για κάποιο λόγο συνεχίζετε να μην έχετε σιγουριά για τον τρόπο που έχετε επιλέξει να αντιμετωπίσετε ένα πρόβλημα σχετικά με ένα μέλος της, αναζητήστε βοήθεια από κάποιον ειδικό. Αν πιστεύετε ότι το άγχος σας δεν είναι μόνο εσωτερικό (δεν έχει να κάνει μόνο με το πώς βλέπετε τα πράγματα), αλλά επηρεάζεται από κάποιον επίμονο εξωτερικό παράγοντα (επηρεάζεται από τα ίδια τα πράγματα), για παράδειγμα ένα συναισθηματικό πρόβλημα ενός παιδιού, είναι ανάγκη να απευθυνθείτε σε ψυχολόγο.

Τι να κάνω, όταν το παιδί μου λέει ψέματα;

Για τα παιδιά δεν είναι όλα τα ψέματα ίδια και τελικά δεν είναι όλα ψέματα, γιατί η αξιολόγηση του ψέματος εξαρτάται από το αναπτυξιακό στάδιο, στο οποίο βρίσκεται ένα παιδί. Αλλιώς αντιμετωπίζουμε ένα ψέμα ενός παιδιού 4 ετών που δεν έχει διαχωρίσει το φανταστικό από το πραγματικό ακόμα και αλλιώς ένα παιδί Γυμνασίου, που σας λέει ψέματα για γεγονότα, που συνέβησαν στο σχολείο σε σχέση με αυτό.

Είναι δική σας δουλειά, όπως πάντα άλλωστε, να δείξετε στο παιδί σας με όλους τους τρόπους την αξία της ειλικρίνειας, να το βοηθήσετε να καταλάβει, πως όλες οι σχέσεις μας πρέπει να χτίζονται βασισμένες στην ειλικρίνεια, για να είναι σταθερές και να κρατήσουν στο χρόνο. Δεν μπορείτε εσείς ως γονείς του να έχετε καλή σχέση με το παιδί σας, αν δεν του έχετε εμπιστοσύνη και δεν σας έχει και εκείνο. Δεν θα μπορέσει να έχει φίλους πραγματικούς και αργότερα σταθερές σχέσεις με το αντίθετο φύλο, αν δεν υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Αποτελέστε ένα πρότυπο ειλικρίνειας για τα παιδιά σας. Η «δουλειά» είναι δύσκολη. Είναι ανάγκη να είστε  σε εγρήγορση, γιατί με κάθε σας συμπεριφορά, με κάθε σας αντίδραση, με κάθε σας λόγο αποτελείτε πρότυπο για τα παιδιά σας. Δεν μπορείτε να αποφεύγετε τις καθημερινές σας ευθύνες, να ξεγλιστράτε και να μην κάνετε κάτι που έπρεπε να κάνετε. Δεν μπορείτε να μην τηρείτε τις υποσχέσεις σας. Υποσχέσεις που δώσατε στα παιδιά σας, στον σύντροφο ή την σύντροφό σας ή σε κάποιον άλλο, που λανθασμένα πιστεύετε, ότι τα παιδιά σας δεν θα το μάθουν. Τα παιδιά ακούνε ακόμα και όταν δεν είναι μπροστά, ακόμα και όταν προσπαθείτε να τα μπερδέψετε. Μπορεί να μην κατανοήσουν πλήρως τι συνέβη, θα καταλάβουν όμως τη δική σας προσπάθεια να τα μπερδέψετε και αυτό ισοδυναμεί αυτόματα με έναν μπαμπά ή μία μαμά που πιάστηκε να λέει ψέματα.

Κάντε ένα διάλειμμα, αν είστε θυμωμένη/ος. Αν μόλις πιάσατε το παιδί σας να λέει ψέματα και αυτό σας γεμίζει οργή, μην αντιδράτε άμεσα. Ο θυμός θολώνει την  κρίση μας. Δεν είναι ποτέ καλός σύμβουλος. Δεν θα μπορέσετε να αντιμετωπίσετε το ψέμα όσο αποτελεσματικά θα το κάνατε, αν ήσασταν ήρεμη/ος. Πάρτε το χρόνο σας και ηρεμήστε. Ελάτε ξανά σε επαφή με το παιδί, όταν θα είστε έτοιμη/ος. Άλλωστε είστε για κάποιο λόγο σίγουρη/ος ότι σας λέει ψέματα;

Αξιολογήστε με βάση την ηλικία. Μην παίρνετε φόρα. Αν το παιδάκι σας δεν έχει πάει ακόμα σχολείο, μπορεί το ψέμα του να οφείλεται στο γεγονός, ότι ακόμα δεν έχει ξεχωρίσει το φανταστικό από το πραγματικό. Δεν μπορεί να διαχωρίσει αυτό που έγινε από αυτό που θα ήθελε να γίνει. Πείτε στο παιδί σας: Όλοι μας θα θέλαμε τα πράγματα να γίνονται όπως εμείς ευχόμαστε να γίνουν και  μερικές φορές υποκρινόμαστε πως έχουν γίνει έτσι, για να αισθανθούμε καλύτερα. Έχει πλάκα να παίζουμε θέατρο! Έτσι δεν εμποδίζετε τη δημιουργικότητα του παιδιού σας, του δίνετε όμως να καταλάβει, ότι αυτό που σας λέει είναι απλά ένα παραμύθι.

Συζητήστε μαζί το γεγονός. Τα θέματα ηθικής είναι δύσκολα για τα παιδιά (για εμάς δεν είναι, άλλωστε;). Να αποφασίσω αυτό ή εκείνο και γιατί; Ακόμα κι αν σας είπε ψέματα, δώστε την ευκαιρία στο παιδί σας να επανορθώσει. Συζητήστε μαζί τι ακριβώς συνέβη και για ποιο λόγο. Τι το ώθησε να πει ψέματα; Πώς το σκέφτηκε; Ψάξτε δηλαδή να βρείτε τι κρύβεται πίσω από το ψέμα. Τι άλλο θα μπορούσε να είχε κάνει, αντί να πει ψέματα. Συζητήστε μαζί τις εναλλακτικές, κάντε του προτάσεις. Αν το ψέμα οφείλεται στο φόβο για τις δικές σας αντιδράσεις, φαίνεται πως ήρθε η ώρα να αναθεωρήσετε τον τρόπο που οριοθετείτε το παιδί σας, τον τρόπο που επικοινωνείτε μαζί του, να σκεφτείτε τι μηνύματα στέλνετε με τη συμπεριφορά σας (σχετικά με την αγάπη, την αποδοχή και το σεβασμό που του δείχνετε). Τα παιδιά μας φοβούνται μήπως χάσουν την αγάπη και την αποδοχή μας, φοβούνται μήπως αλλάξει η γνώμη μας γι’ αυτά. Γι’ αυτό, ποτέ όσο θυμωμένοι κι αν είστε, μην τα χαρακτηρίζετε ( είσαι άχρηστος, τεμπέλης, αργός κ.α) και μην υπονοείτε με τα λόγια σας τέτοιους χαρακτηρισμούς (δεν το κάνεις καλά, πάλι τέτοιο βαθμό πήρες;).

Αν πιάσατε πράγματι το παιδί σας να σας λέει ψέματα (σχολικές ηλικίες), μην κάνετε τους ανακριτές με σκοπό να ομολογήσει το ψέμα του. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι να το φοβίσετε. Ο φόβος μας κάνει να κλεινόμαστε περισσότερο και να φοράμε πανοπλίες. Δεν θέλετε να μην σας λέει ψέματα επειδή σας φοβάται. Αυτή δεν θα ήταν μια αυθεντική ειλικρίνεια. Θα ήταν μια ειλικρίνεια από φόβο και όχι μια ειλικρίνεια που πηγάζει από την εσωτερική ανάγκη του παιδιού να λέει την αλήθεια και την αίσθηση του πως ότι και να γίνει, ότι κι αν έκανα η μαμά και ο μπαμπάς θα με ακούσουν, δεν θα με κατακρίνουν, θα συνεχίσουν να είναι δίπλα μου και να με αγαπάνε. Μείνετε ψύχραιμοι. Πείτε στο παιδί σας, πως μόλις έκανε ένα λάθος, σας είπε ψέματα. Εξηγήστε του πως δεν υπάρχει κανένας λόγος να σας λέει ψέματα. Η μαμά και ο μπαμπάς είναι εδώ και σε αγαπάνε. Αναγνωρίστε ότι βρίσκεται σε δύσκολη θέση, ότι έχει δίκιο να αισθάνεται άσχημα, δείξτε δηλαδή κατανόηση των συναισθημάτων που το ώθησαν να σας πει ψέματα. Αν συνεχίζει να υποστηρίζει την ιστορία του δείξτε του με ποιο τρόπο «το καταλάβατε». Δείξτε του με τα δικά σας επιχειρήματα ότι αυτό που σας λέει είναι ψέμα και επισημάνετε τις άμεσες συνέπειες που έχει το ψέμα του σε εσάς, το ίδιο το παιδί και σε όσους εμπλέκονται στο ψέμα του (πχ. σε επίπεδο συναισθημάτων). Όσο πιο ήρεμοι και είστε, τόσο πιο εύκολα θα σας πει την αλήθεια την επόμενη φορά που θα έρθει αντιμέτωπο με μια δύσκολη κατάσταση.

Μην βάζετε ταμπέλες στα παιδιά! Τις περισσότερες φορές, τα παιδιά ταυτίζονται με τις ταμπέλες που τους βάζουν και ορίζουν τη συμπεριφορά τους με βάση αυτές. Ακόμα χειρότερα, ορίζουν τον εαυτό τους με βάση αυτές. Σε αυτό έρχεται να προστεθεί το γεγονός ότι οι γονείς συνηθίζουν να δίνουν συνεχώς προσοχή σε συμπεριφορές που σχετίζονται με τις ταμπέλες που έχουν βάλει στα παιδιά τους και έτσι ενισχύουν, τροφοδοτούν και τις ταμπέλες και τις συμπεριφορές. Το παιδί συνεχίζει να συμπεριφέρεται με τον τρόπο που ορίζει η ταμπέλα που του έχει δοθεί. Άλλωστε ποιο παιδί θα σταματούσε να λέει ψέματα, αν η περισσότερη προσοχή που έπαιρνε ήταν όταν έλεγε ψέματα;

Ένα ψέμα μπορεί να είναι αθώο. Μπορεί και μάλλον πρέπει να μην του δώσουμε καμία σημασία, ειδικά αν προέρχεται από παιδί μικρής ηλικίας. Μπορεί να μας κάνει να χαμογελάσουμε. Αν όμως προέρχεται από έναν έφηβο ή αν το ψέμα είναι συστηματικό, τότε πρέπει να προβληματιστούμε. Ποιο είναι το πρόβλημα; Το ίδιο ψέμα; Σχεδόν ποτέ. Τι πήγε στραβά; Γιατί το παιδί μου επιλέγει να μου πει ψέματα, ενώ θα μπορούσε να μου πει την αλήθεια; Θα μπορούσε;Αναρωτηθείτε πόσο ανοιχτοί και δεκτικοί είστε. Αναρωτηθείτε για τις αντιδράσεις σας, όταν κάτι πάει στραβά. Μήπως ο φόβος για αυτές κάνουν το παιδί σας να αντιδρά με ψέματα; Μήπως συμβαίνει κάτι στο παιδί που δεν το έχετε υπόψη σας; Οι φίλοι; Το σχολείο; Σε κάθε περίπτωση το συστηματικό ψέμα είναι ένα καμπανάκι για τους γονείς. Ακούστε το και δράστε ανάλογα.

Γιατί το παιδί μου λέει ψέματα;

Ανησυχούμε, όταν τα παιδιά μας λένε ψέματα. Ανησυχούμε περισσότερο, όταν το κάνουν συστηματικά. Θέλουμε να μεγαλώσουμε παιδιά ειλικρινή και ειδικά με εμάς. Γι’ αυτό πρέπει να δούμε τι κρύβεται πίσω από το ψέμα. Άλλωστε δεν είναι όλα τα ψέματα ίδια, ούτε είναι όλα ψέματα.

Το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται το παιδί σας είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες, που οφείλετε να λάβετε υπόψη σας, όταν θέλετε να αξιολογήσετε ένα ψέμα. Τα παιδιά δεν γεννιούνται ξέροντας ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος. Δεν γεννιούνται με δικό τους ηθικό κώδικα. Ο ηθικός κώδικας είναι κάτι που κατακτιέται χρόνο με το χρόνο. Θα τον αποκτήσουν έχοντας ως πρότυπο εσάς, θα τον αποκτήσουν βιωματικά μέσα από την καθημερινή τους περιπέτεια μαζί σας και με όσους έρχονται καθημερινά σε επαφή. Αυτό σημαίνει, πως η εσωτερική τους ανάγκη να είναι ειλικρινή αλλά και η κατανόηση του τι είναι ψέμα αναπτύσσεται σταδιακά.

> Από τη γέννηση μέχρι τα 3 τους χρόνια, ζουν σε ένα κόσμο, στον οποίο η επιβίωσή τους εξαρτάται αποκλειστικά από τους μεγάλους. Γι’ αυτό, όταν λένε ψέματα, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα απλό λαθάκι, μια προσπάθεια να προστατέψουν τον εαυτό τους ή να ηρεμήσουν τους «μεγάλους». Γιατί με τα δικά τους μάτια, ποιος θα μπορούσε να τα βάλει με αυτούς από τους οποίους εξαρτάται; Τι θα κάνω, αν η μαμά και ο μπαμπάς πάψουν να με αγαπάνε; Γι’ αυτό είναι προτιμότερο να μην τους πω, ότι εγώ ήμουν αυτός που έσπασε εκείνο το μεγάλο βάζο.

> Από τα 3 έως τα 7 τους χρόνια, προσπαθούν να ξεχωρίσουν το πραγματικό από το φανταστικό. Σε αυτή τη φάση τα παιδιά είναι ιδιαίτερα δημιουργικά και η φαντασία τους πραγματικά οργιάζει. Δημιουργούν δηλαδή στο παιχνίδι και όχι μόνο, κόσμους φανταστικούς με τρομερές λεπτομέρειες, στους οποίους καμιά φορά συμμετέχετε κι εσείς. Εκεί είναι που μπερδεύουν το ψέμα με την αλήθεια, το φανταστικό με το πραγματικό. Και τώρα είναι η ώρα, που εσείς είναι ανάγκη να τους εξηγήσετε, πότε μπορούμε να φτιάχνουμε ιστορίες και αυτό να είναι υπέροχο και πότε όχι.

> Από τα 5 περίπου μέχρι τα 10 τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν τι είναι το ψέμα. Αν έχουν μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον στο οποίο οι κανόνες ήταν απλοί και ξεκάθαροι, τότε θα δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό για να κάνουν το σωστό.

> Πάνω από 10 τα παιδιά ξέρουν πολύ καλά τι είναι αλήθεια και τι ψέμα, πότε ψεύδονται και πότε λένε τη μισή αλήθεια.

Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που τα παιδιά λένε ψέματα και δεν έχουν σχέση με την ανάπτυξη:

> Ο φόβος. Πολύ συχνά τα παιδιά λένε ψέματα, γιατί φοβούνται τις αντιδράσεις των μεγάλων (κι εμείς δεν το κάνουμε άλλωστε, όταν ο φόβος μας για την αντίδραση κάποιου είναι μεγαλύτερος από την πίστη στον εαυτό μας;). Όταν αυτός ο «μεγάλος» είναι αυταρχικός, επιθετικός, πιεστικός, κακοποιητικός, τότε το φοβισμένο παιδί δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο από το να πει ψέματα.

> Για να ξεφύγουν από κάτι που δεν θέλουν να κάνουν. Τελείωσες τις ασκήσεις σου στα Μαθηματικά; Ναι, τελείωσα. Δεν έχει κάνει τίποτα, φυσικά. Σκέφτεται πως είναι προτιμότερο να πει ψέματα από το να αντιμετωπίσει για άλλη μια φορά την άγνοιά του στα μαθηματικά, από το να αντιμετωπίσει δηλαδή τον «όχι και τόσο καλό εαυτό του»(όπως το ίδιο το παιδί πιστεύει και όχι μόνο το παιδί τις περισσότερες φορές).

> Δεν μπορούν να κατανοήσουν, πότε είναι κοινωνικά αποδεκτό ή απαραίτητο να πουν ψέματα. Για παράδειγμα, όταν κάποιος μας ρωτά, αν είμαστε καλά, το αναμενόμενο είναι να απαντήσουμε πως είμαστε. Τι γίνεται όμως αν στην πραγματικότητα δεν είμαστε καλά; Τι γίνεται, αν αυτός που μας ρωτάει το κάνει για τυπικούς λόγους; Είναι ψέμα να πούμε πως είμαστε καλά, ενώ συμβαίνει το αντίθετο; Τι κάνουμε, δηλαδή, αν κάποιος μας ρωτάει κάτι αλλά δεν περιμένει ειλικρινή απάντηση; Όλο αυτό είναι δύσκολο να το επεξεργαστούν και να το κατανοήσουν τα παιδιά.

> Για να γίνουν αποδεκτά στην ομάδα. Αυτό είναι κάτι που συνήθως συμβαίνει στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Έφηβοι οι οποίοι δεν είναι ευρέως αποδεκτοί από τους συνομηλίκους τους, προσπαθούν με όλους τους τρόπους να μπουν σε μια ομάδα (αυτή η συμπεριφορά δεν υπάρχει αποκλειστικά σε τέτοιους εφήβους, ούτε όλοι οι έφηβοι που δεν γίνονται αποδεκτοί από τις διαφορές ομάδες καταφεύγουν σε τέτοιες συμπεριφορές). Ένας από τους τρόπους για να μπεις στην ομάδα είναι το ψέμα, γιατί αυτό- το να ψεύδεσαι- σε κάνει πιο «κουλ», μεταξύ των εφήβων, σε κάνει πιο φυσιολογικό και όχι το αντίστροφο.

> Οι γονείς είναι αυταρχικοί και οι κανόνες στο σπίτι ανάλογοι του τρόπου διαπαιδαγώγησης που επέλεξαν. Όταν οι γονείς πιστεύουν πως τα παιδιά τους δεν είναι ικανά να επιλέγουν, να έχουν άποψη, να παίρνουν πρωτοβουλίες, όταν απαιτούν το άριστα γιατί αυτό είναι υποχρεωμένα να κάνουν τα παιδιά, αλλιώς δεν θα βγεις το σαββατοκύριακο, όταν δεν αφήνουν προσωπικό χώρο και χρόνο στα παιδιά τους εκείνα θα το κάνουν με το δικό τους τρόπο (μήπως τελικά αυτό είναι το φυσιολογικό;). Θα πουν ψέματα για να μπορέσουν να κάνουν πράγματα που έτσι κι αλλιώς κάνουν όλα τα παιδιά ή όλοι οι έφηβοι ή θα το κάνουν από αντίδραση στην αφόρητη πίεση (άκαμπτα, απόλυτα και όχι αναμενόμενα για την ηλικία των παιδιών όρια) που ασκείται από τους γονείς τους και δεν τα αφήνει να αναπτυχθούν φυσιολογικά και ομαλά.

Έτσι, κάθε φορά που θα «πιάνετε» ένα ψεματάκι, σκεφτείτε πριν δράσετε. Σε ποια φάση της ανάπτυξης βρίσκεται το παιδί μου; Για ποιο πράγμα μου είπε ψέματα; Γιατί μου είπε γι’ αυτό και όχι για κάτι άλλο; Μήπως δεν έχω καταλάβει κάτι καλά; Μήπως έμμεσα μου ζητάει κάτι; Μήπως μου ζητά να καλύψω κάποια συναισθηματική του ανάγκη (άνευ όρων αγάπη, πλήρη αποδοχή, φροντίδα, προσοχή, σεβασμός επιλογών, όρια βασισμένα στις δικές του ανάγκες); Μήπως χρειάζεται να αναθεωρήσω τον τρόπο που σκέφτομαι γι’ αυτό ….; Μήπως τα όρια που του έχω θέσει χρειάζονται αναπροσαρμογή; Μήπως ξεχάστηκα και έχει μεγαλώσει;

Γιατί να διαβάσω μαμά; Μέρος 2ο

Τι μπορείτε να κάνετε για να αυξήσετε το κίνητρο για μάθηση στο παιδί σας ή για να το διατηρήσετε κατά τη διάρκεια μιας δύσκολης και κουραστικής σχολικής χρονιάς;

> Αναρωτηθείτε αν του δείχνετε ότι το αγαπάτε, ότι κι αν γίνει. Άραγε τι πιστεύουν τα παιδιά σας ότι θα συμβεί, αν κάτι πάει στραβά, αν κάνουν κάποιο λάθος, αν δεν συμπεριφερθούν σωστά; Μήπως ότι δεν θα τα αγαπάτε, γιατί δεν είναι «καλά παιδιά»; Θυμάστε, αν ποτέ έχετε πει στο παιδί σας, είσαι φρόνιμος, γι’ αυτό σ’ αγαπάω, φάε το φαγητό σου, γιατί αλλιώς δεν θα σε αγαπάω, τι χαρούμενο παιδί που είσαι, τι καλό παιδί είσαι, γι’ αυτό σ’ αγαπάω και άλλα τέτοια; Ποιο μήνυμα παίρνουν τα παιδιά; Με αγαπάει γιατί είμαι φρόνιμος, με αγαπάει γιατί τρώω όλο το φαγητό μου, χαίρομαι, άρα είμαι καλό παιδί και γι’ αυτό με αγαπάνε. Από την άλλη, όταν οριοθετείτε τα παιδιά σας και εκείνα κάποιες φορές έχουν δυσάρεστα συναισθήματα, ξέρουν ότι εσείς συνεχίζετε να τα αγαπάτε, τους το έχετε πει ποτέ; Αν το παιδί σας γυρίσει στο σπίτι με έναν κακό βαθμό, ξέρει ότι εσείς παρ’ όλα αυτά το αγαπάτε ότι κι αν έγινε, ότι κι αν σας πει; Ελέγξτε το.

Η αγάπη που συνδέεται με τις πράξεις, με τη συμπεριφορά του παιδιού, με αυτό που επιλέγει κάθε φορά να κάνει αλλά και με τα αποτελέσματά της ( αν είναι θετικά ή αρνητικά), δεν είναι αγάπη αυθεντική. Αυθεντική αγάπη είναι η αγάπη άνευ όρων, η ανεμπόδιστη αγάπη (θα σ’αγαπώ ότι κι αν γίνει). Τέτοια αγάπη έχει ανάγκη ένα παιδί από τους γονείς του, για να θεωρεί τον εαυτό του άξιο να αγαπηθεί, άρα άξιο γενικότερα. Αν εσείς το αγαπάτε αυθεντικά, θα αφήσει ελεύθερη τη φυσική ανάγκη που έχει για μάθηση, γιατί θα ξέρει ότι είναι άξιο, ότι  μπορεί. Θα ξέρει όμως και ότι αν πάει κάτι στραβά (κουραστεί ή πάρει ένα κακό βαθμό), αυτό δεν σημαίνει, ότι δεν αξίζει, γιατί εσείς συνεχίζετε να το αγαπάτε ότι κι αν έγινε, ότι κι αν γίνει. Αγαπιέμαι, άρα αξίζω. Πήρα κακό βαθμό, όμως δεν τα παρατάω, γιατί αξίζω. Συνεχίζω. Αλλά και: Έκανα λάθος. Και τι έγινε; Εγώ ξέρω ότι αξίζω. Δεν θα τα βάψω μαύρα. Συνεχίζω. Φανταστείτε την αυθεντική αγάπη, την ανεμπόδιστη, την άνευ όρων αγάπη σαν την πιο γερή βάση για να εκφραστεί ελεύθερα η φυσική ανάγκη του ανθρώπου για μάθηση αλλά και σαν κάτι πολύ παραπάνω από ένα μπαστούνι που σε βοηθά να ξεπεράσεις τα εμπόδια, που σε καλούν να σταματήσεις να προσπαθείς, όταν αυτά έρθουν.

> Αναρωτηθείτε αν δείχνετε στο παιδί σας ότι το αποδέχεστε πλήρως. Σε αποδέχομαι όπως είσαι και όχι μόνο ένα κομμάτι σου, αυτό που μου αρέσει. Αποδέχομαι σε εσένα, ότι με κάνει χαρούμενο, με συγκινεί, με ενθουσιάζει αλλά και ότι με εκνευρίζει, με θυμώνει, με βγάζει από τα ρούχα μου, γιατί είναι δικά σου, γιατί είσαι εσύ, γιατί σε αγαπάω. Πώς είναι αυτή η αίσθηση της πλήρους αποδοχής; Τα αρνητικά συναισθήματα καταφέρνω να τα μετριάσω, να τα κάνω να καταλαγιάσουν μέσα μου, γιατί σε αγαπάω. Μπορεί να μην μπορώ να καταλάβω τη συμπεριφορά σου κάποιες φορές, να μην την αποδέχομαι κάποιες φορές, όμως εσένα σε αποδέχομαι πλήρως, σε αποδέχομαι πάντα. Διαχωρίστε λοιπόν τη συμπεριφορά του παιδιού σας από το ίδιο το παιδί σας και αποδεχτείτε το. Επιπλέον, αναρωτηθείτε; Αυτές τις φορές, που δεν αποδέχεστε τη συμπεριφορά του, που θα θέλατε να κάνει κάτι διαφορετικό, είναι σίγουρο ότι πρόκειται για μια μη αποδεκτή συμπεριφορά γενικά ή για μία μη αποδεκτή συμπεριφορά για εσάς; Και με αυτό τον τρόπο περνάμε στο σεβασμό των επιλογών του παιδιού μας.

> Αναρωτηθείτε αν σέβεστε τις επιλογές του παιδιού σας. Βέβαια ο σεβασμός των επιλογών δεν έχει καμία ουσία, αν δεν αφήνετε το παιδί σας να κάνει επιλογές από πολύ μικρή ηλικία. Αφήστε το παιδί σας να επιλέξει, αφήστε το να κάνει λάθη, αφήστε το να υποστεί τις συνέπειες, με εσάς φυσικά στο πλευρό και και με καμιά διάθεση εκδίκησης (αξεπέραστο όριο είναι φυσικά η ασφάλεια του παιδιού, συναισθηματική και σωματική). Γιατί όλα αυτά; Γιατί κάθε φορά που το παιδί επιλέγει και εσείς το σέβεστε δεν εκπαιδεύεται μόνο στο πώς θα κάνει ιδανικότερες για το ίδιο επιλογές (αφού το αφήσετε να υποστεί και τις όποιες συνέπειες) αλλά και αθροίζεται μέσα του η πεποίθηση της ικανότητας, της ανεξαρτησίας, η πεποίθηση ότι μπορώ να σταθώ στα πόδια μου, μπορώ να τα καταφέρω. Είμαι ικανός! Φανταστείτε πόσο πολύ μπορεί να βοηθήσει αυτό στη μάθηση!

> Αναρωτηθείτε αν του δείχνετε τη φροντίδα και την προσοχή που έχει ανάγκη. Κάθε παιδί, σε κάθε ηλικία για να αισθάνεται καλά έχει ανάγκη από μαμά και μπαμπά. Έχει ανάγκη να το φροντίζετε και να το προσέχετε. Φυσικά, σε κάθε ηλικία οι ανάγκες αυτές αλλάζουν και μετασχηματίζονται. Δεν θα φροντίσετε με τον ίδιο τρόπο, δεν θα προσέξετε με τον ίδιο τρόπο, δεν θα περάσετε χρόνο μαζί με τον ίδιο τρόπο, όταν έχετε ένα παιδί 6 ετών και έναν έφηβο. Και τα δύο παιδιά όμως το έχουν ανάγκη. Αν από την άλλη αντιστέκονται στις φροντίδες σας, αναρωτηθείτε για το είδος και τον τρόπο που τις δείχνετε. Γιατί όλα αυτά; Γιατί τα παιδιά έτσι αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους. Τους δείχνετε απλόχερα την αγάπη σας για ακόμα μία φορά. Πιστεύουν ότι την αξίζουν. Αξίζω, άρα μπορώ. Και πάλι η ανάγκη τους να μαθαίνουν εκφράζεται ανεμπόδιστα και επειδή αισθάνονται άξια και ικανά δεν τα παρατούν, συνεχίζουν να θέλουν να μαθαίνουν.

> Αναρωτηθείτε για το είδος των ορίων που θέτετε στα παιδιά σας. Όλα τα παιδιά έχουν ανάγκη από όρια, αυτά είναι που τους παρέχουν την αίσθηση ασφάλειας που χρειάζονται. Αυτά είναι που τα οδηγούν, τους δείχνουν το δρόμο. Σκεφτείτε όμως. Πώς θα είστε σίγουροι ότι τους δείχνετε το σωστό δρόμο; Τα όρια αλλάζουν με την ηλικία και την ωριμότητα του κάθε παιδιού. Βασίζονται στις ιδιαίτερες κάθε φορά ανάγκες τους, που εξαρτώνται είτε από εσωτερικούς παράγοντες (συναισθηματική, γνωστική, σωματική ωριμότητα) είτε από εξωτερικούς παράγοντες (γεγονότα στη ζωή του παιδιού). Δεν βασίζονται σε καμία περίπτωση στις δικές μας ανάγκες, επιθυμίες και αντιλήψεις. Η ασφάλεια του παιδιού και η ανεμπόδιστη προσωπική του ανάπτυξη (σωματική, γνωστική, συναισθηματική, κοινωνική) είναι ο δικός σας οδηγός, όταν προσπαθείτε να οριοθετήσετε.Τα σταθερά και συνεπή όρια σε κάθε ηλικία αποτελούν το τελευταίο κομμάτι του παζλ που λέγεται «καλύπτω τις βασικές συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού μου», ώστε να θέλει και να μπορεί να μαθαίνει και να συνεχίζει να μαθαίνει ακόμα και όταν έρχονται δυσκολίες, κούραση, μη αναμενόμενος βαθμός, όχι ενθαρρυντικά σχόλια από το δάσκαλο κ.α. Αγαπήστε, αποδεχτείτε, φροντίστε, δώστε προσοχή, σεβαστείτε, οριοθετήστε πάντα με συνέπεια και σταθερότητα, για να έχετε παιδιά χαρούμενα, παιδιά ευχαριστημένα, παιδιά που θα πιστεύουν στον εαυτό τους και στις δυνατότητές τους.

Επιπλέον αναρωτηθείτε για τα παρακάτω:

> Λέω στα παιδιά μου μπράβο τα κατάφερες, μπράβο ήταν πολύ σκληρή η δουλειά, μπράβο για την υπομονή και την επιμονή;

> «Χτίζω» στα δυνατά σημεία του παιδιού μου ή στα αδύναμα; Τονίζω τα αρνητικά ή τα θετικά; Πού δίνω περισσότερη προσοχή;

> Έχω δείξει στο παιδί μου τη σχέση που μπορεί να έχουν τα εξωσχολικά ενδιαφέροντά του με τη μελέτη του για το σχολείο;

> Είμαι πρότυπο δουλειάς με υπομονή, επιμονή και οργάνωση για το παιδί μου; Του το έχω δείξει;

> Μήπως μπαίνω στη διαδικασία της σύγκρισης του παιδιού με άλλα παιδιά; Τι μηνύματα του στέλνω; Μήπως το κάνω να μην συγκεντρώνεται στις δικές του δυνάμεις και δυνατότητες;

Διατηρείστε λοιπόν στο σπίτι ένα ζεστό οικογενειακό περιβάλλον. Ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί σας θα αγαπιέται ανεμπόδιστα, άνευ όρων, θα είναι πλήρως αποδεκτό, θα παίρνει τη φροντίδα και την προσοχή που έχει ανάγκη, θα γίνονται σεβαστές οι επιλογές του, θα οριοθετείται με βάση τις ανάγκες της ηλικίας του και της ωριμότητάς του και όλα αυτά σταθερά και με συνέπεια, από δυο γονείς δυνατούς αλλά και ευχαριστημένους από τη ζωή τους. Αυτές είναι οι πραγματικές ανάγκες ενός παιδιού (βασικές συναισθηματικές ανάγκες), οι οποίες αν καλύπτονται από τους γονείς του, όπως αυτοί περιγράφηκαν παραπάνω, εκείνο θα έχει την φυσική ανάγκη να μάθει, γιατί θα αισθάνεται αρκετά ασφαλές, αρκετά σίγουρο για τον εαυτό του, για να θέλει και να ξέρει ότι μπορεί να ερευνήσει και να εξερευνήσει τον κόσμο. Θα θέλει να δει, να ακούσει, να γευτεί, να μυρίσει, να ταξιδέψει, να παίξει, να κάνει φίλους, να επικοινωνήσει, να διαβάσει, να δοκιμάσει, να ρισκάρει, να ανακαλύψει, να αγαπήσει, να αγωνιστεί, να ζήσει, άρα να μάθει.

Γιατί να διαβάσω μαμά; Μέρος 1ο

«Που πήγε η όρεξή σου παιδί μου;», λένε πολλοί γονείς στα παιδιά τους και οι αντίστοιχοι δάσκαλοι στους μαθητές τους. «Θυμάσαι πώς ξεκίνησες το Σεπτέμβρη;», συνεχίζουν και απορούν, πώς είναι δυνατό να χάνεται τόσο εύκολα το κίνητρο ενός παιδιού για μάθηση. «Χαιρόσουν με όλα τότε! Με την καινούργια σου τσάντα, τα καινούργια σου τετράδια… Περίμενες πότε θα έρθει η ώρα να τα χρησιμοποιήσεις! Κι όταν αρχίσατε, θυμάσαι πόσο σωστός με το πρόγραμμα ήθελες να είσαι; Γύρναγες απ’ το σχολείο, έτρωγες και πήγαινες κατευθείαν για διάβασμα, για να μπορείς να παίξεις μετά. Πού πήγαν όλα αυτά;».

Οι γονείς αναρωτιούνται πού πήγε το χαμένο κίνητρο των παιδιών τους, κάπου στη μέση της χρονιάς και αρχίζουν να «τάζουν» πράγματα για να τα κινητοποιήσουν ή ακόμα χειρότερα να τα φωνάζουν και να τα απειλούν. Οι δάσκαλοι όμως ξέρουν ότι το εσωτερικό κίνητρο των παιδιών είναι το πιο αποτελεσματικό. Η χαρά που μου δίνει, το να μαθαίνω, είναι πιο αποδοτικό και με μεγαλύτερη διάρκεια κίνητρο. Η χαρά της μάθησης, να χαίρομαι που μαθαίνω είναι ένα κίνητρο, που είναι πιο σίγουρο ότι θα βοηθήσει το παιδί να συνεχίσει ακόμα κι αν κουράστηκε, από την υπόσχεση για ένα καινούργιο ποδήλατο (εξωτερικό κίνητρο).

Το να βοηθήσεις ένα παιδί να βρει τη χαρά της μάθησης είναι πράγμα πολύ πιο δύσκολο, από το να τάξεις στο παιδί ένα παιχνίδι ή να αφαιρέσεις ένα παιχνίδι ή να κόψεις την τηλεόραση τα σαββατοκύριακα. Ή μήπως όχι;

Ποιες είναι οι δυσκολίες;

> Ο φόβος της αποτυχίας. «Άραγε, αν κάνω λάθος, θα έχω αποτύχει; Αν δεν γράψω καλά στο διαγώνισμα, θα έχω αποτύχει; Αν δεν πάρω τους βαθμούς, που περίμενα; Αν δεν κάνω τους γονείς μου χαρούμενους; Ναι, θα έχω αποτύχει. Θα είμαι ένας αποτυχημένος χαζός!  Και οι γονείς βάζουν το χέρι τους στην ανατροφοδότηση των παραπάνω δυσλειτουργικών σκέψεων: Διάβασε παραπάνω, λοιπόν! Πρέπει να είσαι καλός, πρέπει να είσαι διαβασμένος, πρέπει να είσαι σωστός, δεν πρέπει να κάνεις λάθη και ένα να κάνεις, αυτό σημαίνει πως θα μπορούσες να διαβάσεις περισσότερο, πάντα υπάρχει λόγος για λίγο περισσότερο διάβασμα, δεν βλάπτει το περισσότερο αλλά το λιγότερο, διάβασες τα μαθήματά σου τέλεια;». Και, όταν έρθουν οι καλοί βαθμοί, « μπράβο σου, τώρα είσαι σωστός, τώρα είσαι καλός»  ή ακόμα χειρότερα, «ωραία, αυτό άλλωστε θα έπρεπε να κάνεις, να διαβάζεις, για να παίρνεις καλούς βαθμούς», » η δουλειά των παιδιών αυτή ακριβώς είναι, να πηγαίνουν σχολείο και να είναι τυπικά στις υποχρεώσεις τους και οι μεγάλοι να πηγαίνουν στη δική τους δουλειά, για να φέρνουν λεφτά στο σπίτι για την οικογένεια». Επιπλέον άσχετα από το σχολείο τροφοδοτούν τη δημιουργία δυσλειτουργικών σκέψεων λέγοντας για παράδειγμα: «Τι κάνεις εκεί; Δεν το κάνεις καλά! Δώσε το σε μένα! Έλα, δεν είναι δύσκολο, θα το κάνω εγώ. Πρόσεχε, πρόσεχε, πρόσεχε παιδί μου. Κοίτα πως έγινες! Καλά δεν προσέχεις καθόλου; Τι σου είχα πει; Όχι, όχι, όχι μην το αγγίζεις αυτό, θα το χαλάσεις! Γιατί δεν προσπαθείς; Δεν είσαι καθόλου υπομονετικός! Άχρηστος είσαι, δεν πιάνουν καθόλου τα χέρια σου! Αυτό γίνεται έτσι… Καλά πώς σου είπα εγώ να το κάνεις; Άλλαξέ το! Πώς αισθάνεστε; Μήπως αγχωθήκατε;

> Η έλλειψη προκλήσεων βασισμένων στις ανάγκες του παιδιού. Το διάβασμα στο σπίτι αλλά και η ίδια η μαθησιακή διαδικασία στο σχολείο μπορεί να κάνει το παιδί να βαρεθεί. Ένα παιδί χαρισματικό θα βαρεθεί, γιατί ότι διδάσκεται το γνωρίζει ήδη ή του φαίνεται πολύ απλό ή αυτονόητο, ενώ ένα παιδί που έχει μείνει πίσω σε σχέση με τους συμμαθητές του, θα βαρεθεί γιατί δεν μπορεί να παρακολουθήσει την πορεία του μαθήματος.

> Η έλλειψη νοήματος. Πολλές είναι οι φορές που οι μαθητές δεν βρίσκουν κανένα νόημα σε αυτό που είναι υποχρεωμένοι να κάνουν. Δίνουν νόημα στο διάλειμμα και το παιχνίδι ή την παρέα με τους φίλους τους, αλλά όχι στο ίδιο το μάθημα. Αυτό συμβαίνει γιατί το παιχνίδι και οι φίλοι τους καλύπτουν την ανάγκη για χαρά και μάθηση, ενώ το μάθημα ή το διάβασμα όχι.  Η μάθηση και η χαρά πρέπει να πηγαίνουν μαζί. Δεν μπορούν να καταλάβουν για ποιο λόγο να διαβάζουν, να γράφουν, να υπολογίζουν, αφού δεν περνάνε καλά. Τα παιδιά μαθαίνουν «εύκολα», μαθαίνουν γιατί έχουν την ανάγκη να μάθουν, μέσα από το βίωμα, μαθαίνουν ζώντας, μαθαίνουν παίζοντας, μαθαίνουν, όταν βρίσκουν αυτό, που κάποιος προσπαθεί να τους μάθει, μέσα στην ζωή τους, μαθαίνουν όταν αυτό που κάνουν τους δίνει για κάποιο λόγο χαρά ( μου αρέσει να ακούω και να συνεργάζομαι με το δάσκαλό μου, μου αρέσει που κάνουμε ομάδες στην τάξη και προσπαθούμε συνεργαζόμενοι να νικήσουμε την άλλη ομάδα, μου αρέσει να μελετάμε γεωγραφία γιατί με κάνει να ταξιδεύω σε άλλους τόπους που θα ήθελα να γνωρίσω κ.α).

> Τα προβλήματα σε επίπεδο συναισθήματος. Παιδιά με συναισθηματικά προβλήματα, παιδιά με άγχος ή κατάθλιψη, παιδιά που δεν καλύπτονται οι βασικές συναισθηματικές τους ανάγκες, αντιμετωπίζουν προβλήματα στην παρακολούθηση του μαθήματος αλλά και στο διάβασμα στο σπίτι. Παιδιά με συναισθηματικά προβλήματα χάνουν εύκολα την προσοχή τους ή δεν μπορούν να συγκεντρωθούν εύκολα. Το αποτέλεσμα είναι να χάνουν από το μάθημα, να μην μπορούν να παρακολουθήσουν και να συμμετέχουν ενεργά ή έστω παθητικά, όπως οι συμμαθητές τους χωρίς τέτοια προβλήματα. Οι συνέπειες της διάσπασης προσοχής κατά τη διάρκεια του μαθήματος, φαίνονται και στο σπίτι όταν τα παιδιά προσπαθούν να διαβάσουν ή να κάνουν τις εργασίες τους και τους φαίνονται όλα καινούργια. Το πρόβλημα στο σπίτι εντείνεται και από τη δυσκολία συγκέντρωσης που έτσι κι αλλιώς θα εμφανιστεί.

> Η επιθυμία για προσοχή. Ένα ήσυχο και υπάκουο παιδί μπορεί να μην παίρνει τόση προσοχή όση ένα παιδί «ταραξίας». Ένα εσωστρεφές παιδί απασχολεί πολύ λιγότερο τους γονείς από το εξωστρεφές αδελφάκι του. Οι γονείς συνήθως προσέχουν περισσότερο τη φασαρία από την ησυχία. Ένα ήσυχο παιδί λοιπόν μπορεί να τραβήξει την προσοχή των γονιών του με τη σχολική του επίδοση (όχι ότι δεν θα το κάνει ένα εξωστρεφές παιδί). Κι αυτό μπορεί να μην είναι μόνο κακό τελικά ( όπως και όλα τα συμπτώματα), γιατί θα αποτελέσει ένα καμπανάκι για τους γονείς, « κάτι κακό συμβαίνει εδώ, κάτι μου συμβαίνει, ασχοληθείτε μαζί μου, το  έχω ανάγκη, σας έχω ανάγκη.

Συνεχίζεται στο Μέρος 2ο…Τι πρέπει να κάνετε;

 

Σελίδα 2 από 41234