Για ένα βρέφος ή για ένα νήπιο (8 έως 24 μηνών), το άγχος αποχωρισμού βρίσκεται στα πλαίσια της φυσιολογικής του ανάπτυξης. Το παιδί σας σε αυτή τη φάση αναπτύσσει άγχος, όταν απομακρύνεται από την/τον τροφό του (κυρίως από τη μαμά/ από τους ανθρώπους που το φροντίζουν). Το άγχος του γίνεται πιο έντονο, όταν η απομάκρυνσή του από τη μαμά ή τον μπαμπά γίνεται εκτός σπιτιού. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Πριν τους 8 μήνες της ηλικίας του ένα βρέφος γνωρίζει πολύ λίγα για τον κόσμο. Δεν ξέρει τι θεωρείται κανονικό, συνηθισμένο ή επικίνδυνο. Μετά τους 8 μήνες έχει έρθει πια ο καιρός που ξέρει τι να περιμένει από τους ανθρώπους τόσο καλά, που η γνώση αυτή μπορεί να του δημιουργήσει τον πρώτο του μεγάλο φόβο, «αν με πάρει κάποιος από τη μαμά και τον μπαμπά, δεν θα υπάρχω».
Λίγο πριν ή λίγο μετά τους 8 μήνες, ανάλογα με το ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού σας, έρχεται η συνειδητοποίηση από τη μεριά του, ότι δεν αποτελεί μέρος του σώματος της μαμάς του. Το βρέφος καταλαβαίνει για πρώτη φορά, ότι είναι αυτόνομο, ότι έχει δικό του σώμα, ανεξάρτητο από της μαμάς. Αυτή η κατανόηση γεννά αμέσως μια νέα, ότι εφόσον είμαι ανεξάρτητος/η από τη μαμά μου, αυτό σημαίνει πως υπάρχει περίπτωση η μαμά μου να φύγει κι αν φύγει να μην την ξαναδώ. Αυτή η συνειδητοποίηση γεννά στο παιδί έντονο άγχος, το άγχος αποχωρισμού.
Παράλληλα την ίδια περίοδο, το παιδί σας έχει πια καταλάβει βασικά πράγματα για τη ζωή του. Ποιος είναι αυτός που του δίνει την τροφή, ποιος είναι αυτός που το αλλάζει και το κάνει μπάνιο, ποιος είναι αυτός που το κοιμίζει, ποιος είναι αυτός που το ηρεμεί ή του κάνει παιχνίδια ή του τραγουδάει. Έχει καταλάβει δηλαδή ποιος είναι αυτός που σταθερά και με συνέπεια το φροντίζει, το μεγαλώνει. Πριν από αυτή τη συνειδητοποίηση, μπορούσε να πηγαίνει από αγκαλιά σε αγκαλιά χωρίς δισταγμό. Χαμογελούσε σε όλους, τέντωνε τα χέρια στους περισσότερους. Απομακρυνόταν από το σπίτι και τους γονείς του, χωρίς να αλλάξει η διάθεσή του. Μετά τους 8 μήνες όμως, τα πράγματα αλλάζουν, γιατί το παιδί ξέρει πολύ καλά ποιοι είναι οι άνθρωποι που το φροντίζουν και μόνο αυτούς εμπιστεύεται γιατί μόνο αυτοί γνωρίζει ότι θα το φροντίζουν σταθερά. Συνειδητοποιεί ότι μόνο αυτοί είναι που μπορούν να του δώσουν την ασφάλεια που χρειάζεται για να συνεχίσει να ζει. Τους άλλους δεν τους ξέρει, άρα δεν μπορεί να τους εμπιστευτεί.
Όταν λοιπόν η μαμά απομακρύνεται από το οπτικό του πεδίο ή φεύγει από το σπίτι ή το παίρνει κάποιος άγνωστος αγκαλιά, κάνει την εμφάνισή του το άγχος αποχωρισμού και με έντονη δυσφορία αλλά και γοερό κλάμα το παιδί εκφράζει την ανησυχία του, ότι η μαμά δεν θα ξαναγυρίσει κι εκείνο ποιος θα το φροντίζει, έτσι ώστε να συνεχίσει να ζει; Η θέα και μόνο ανθρώπων που δεν γνωρίζει ή δεν γνωρίζει αρκετά καλά είναι ικανή να του θυμίσει αυτή την ανησυχία με αποτέλεσμα να κλαίει και να μην θέλει να φύγει από την αγκαλιά της μαμάς ή του μπαμπά.
Το άγχος αποχωρισμού αρχίζει να μειώνεται, όταν το παιδί καταλάβει πως η μαμά ξαναγυρνά τελικά στο σπίτι. Αυτή η κατανόηση δεν θα έρθει με δύο ή τρεις φορές που θα ξαναγυρίσετε σπίτι από τη δουλειά σας. Θα χρειαστεί υπομονή από τη μεριά σας, γιατί συνήθως το άγχος αποχωρισμού, όταν εκδηλώνεται στα πλαίσια της φυσιολογικής ανάπτυξης, σταματά λίγο μετά τους 24 μήνες της ζωής του παιδιού σας.
Αναρωτιέστε με ποιο τρόπο θα ξεπεράσουν πιο εύκολα το άγχος αυτό τα παιδιά σας; Αυτό που πρέπει να έχετε πάντα στο μυαλό σας είναι, πως είναι ανάγκη να προσφέρετε στα παιδιά σας ένα ασφαλές σπιτικό, ότι κι αν σημαίνει αυτό. Είναι ανάγκη από τη μια τα παιδιά να μεγαλώνουν σε ένα ασφαλές σπίτι και από την άλλη να τα μεγαλώνουν δύο γονείς που είναι ικανοί να τους προσφέρουν και συναισθηματική ασφάλεια. Δύο γονείς που μπορούν να προσφέρουν σταθερό περιβάλλον. Η σταθερότητα στο περιβάλλον κερδίζεται όταν τα πρόσωπα είναι σταθερά, όταν η φροντίδα είναι σταθερή, όταν ο τρόπος που φροντίζεις είναι σταθερός. Τότε είναι που τα παιδιά ξέρουν τι να περιμένουν από το περιβάλλον τους, από τους γονείς τους. Τότε είναι που συνειδητοποιούν ότι αυτό μπορούν να το έχουν πάντα, γιατί οι γονείς τους αυτό τους έχουν δείξει. Άρα δεν έχουν λόγο να αγχώνονται.
Τι άλλο μπορείτε να κάνετε για τα παιδιά σας; Να τα βοηθήσετε να εμπιστευτούν και άλλους ανθρώπους πέρα από εσάς. Επιλέξτε ανθρώπους που και εσείς εμπιστεύεστε. Επιλέξτε δηλαδή ανθρώπους, που γνωρίζετε πως η συμπεριφορά τους είναι τέτοια, που και εκείνοι μπορούν να προσφέρουν την ασφάλεια, που τόσο έχει ανάγκη το παιδί σας. Εισάγετέ τους στο περιβάλλον σας και δώστε χρόνο στο παιδί σας να τους εμπιστευτεί κι εκείνο. Πότε θα τους εμπιστευτεί; Όταν καταλάβει ότι κι εκείνοι είναι τόσο σταθεροί στη φροντίδα και στις αντιδράσεις τους όσο εσείς. Όταν δηλαδή καταλάβει, ότι θα το ταίσουν κοιτάζοντας το στα μάτια και χαμογελώντας του, όπως ακριβώς κάνετε κι εσείς, ότι θα του κάνουν αγκαλιές, όπως ακριβώς τις κάνετε κι εσείς, ότι θα το αλλάζουν με φροντίδα και λόγια καθησυχαστικά, όταν δυσφορεί, όπως ακριβώς κάνετε κι εσείς.
Μην αγχώνεστε μπροστά στο άγχος αποχωρισμού που βιώνει το παιδί σας. Αυτό είναι ένα μεταβατικό στάδιο, κατά το οποίο είστε ως γονείς υπεύθυνοι να δείξετε στο παιδί σας, ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να φοβάται, ότι δεν θα σας ξαναδεί. Παρέχοντάς του ένα σταθερό περιβάλλον, ένα σταθερό τρόπο για να μεγαλώνει αλλά και συχνή επαφή με ανθρώπους που εμπιστεύεστε τόσο εσείς όσο και εκείνο, το παιδάκι σας θα μεγαλώσει σε ένα ασφαλές περιβάλλον, σε ένα περιβάλλον που θα του λέει: «Μη φοβάσαι, εγώ θα είμαι πάντα εδώ».