Αν ως γονείς προβληματίζεστε για μια συμπεριφορά του παιδιού σας, για μια δική σας συμπεριφορά προς εκείνο, για τη σχέση σας μαζί του, αν αισθάνεστε ότι κάτι δεν πάει καλά με εκείνο αλλά δεν είστε σίγουροι τι είναι αυτό, αν απλά βλέπετε ότι η καθημερινότητά σας στο σπίτι με τα παιδιά χειροτερεύει και θέλετε να ζητήσετε βοήθεια, να σε ποιες ερωτήσεις είναι ανάγκη να απαντήσετε θετικά:

• Είναι για μένα τα παιδιά μου αλλά και η σχέση μου μαζί τους η προτεραιότητά μου;
• Θέλω να είναι τα παιδιά μου πάνω απ’όλα χαρούμενα και υγιή;
• Μπορώ να μοιραστώ δυσάρεστες σκέψεις και συναισθήματα για μένα και την οικογένειά μου;
• Είμαι έτοιμος/η να κάνω αλλαγές;

Αν απαντήσατε και στις  4 ερωτήσεις θετικά, τότε η Συμβουλευτική μπορεί να φέρει θετικές αλλαγές στη ζωή σας. Μην ξεχνάτε! Είναι ανάγκη και οι δύο να απαντήσετε θετικά. Τα θετικά αποτελέσματα έρχονται μόνο αν οι γονείς είναι «στο ίδιο στρατόπεδο».

Αν όχι, αρχικά αναρωτηθείτε:

• Ποια είναι η προτεραιότητα στη ζωή μου αυτή την περίοδο και γιατί;
• Τι θέλω περισσότερο για τα παιδιά μου και γιατί;
• Τι θα κάνω με όλα όσα συμβαίνουν στο κεφάλι μου; Άραγε τι μου συμβαίνει;
• Γιατί φοβάμαι την αλλαγή; Πόσο ασφαλής αισθάνομαι τώρα;

Σκεφτείτε:

Αν στην πραγματικότητα τα παιδιά σας, δεν είναι η προτεραιότητά σας γενικά ή αυτή την περίοδο λόγω προσωπικών σας υποχρεώσεων, με ποιο τρόπο θα βρείτε λύση στο πρόβλημά σας αν δεν συγκεντρωθείτε σε αυτά, τουλάχιστον για αυτή τη δύσκολη περίοδο για εκείνα; Έχετε σκεφτεί μήπως η αιτία του προβλήματός σας αλλά και η λύση του βρίσκεται σε αυτή την πρώτη σας αρνητική απάντηση;

Αν αυτό που θέλετε πρώτα για τα παιδιά σας είναι κάτι άλλο από το να είναι χαρούμενα και υγιή ή εάν προσθέτετε στη χαρά και την υγεία απαραίτητα και κάτι άλλο, πώς θα είναι τα παιδιά σας χωρίς χαρά και υγεία αλλά μόνο με αυτό το κάτι άλλο; Πως θα αισθάνονται και πως θα ζουν; Για σκεφτείτε μήπως αυτό το άλλο επηρεάζει με κάποιο τρόπο το παιδί σας αρνητικά.

Αν συνεχίσετε να μην ασχολείστε με όσα συμβαίνουν στο κεφάλι σας, αν αφήσετε τις δυσάρεστες σκέψεις σας να πολλαπλασιαστούν και  τα δυσάρεστα συναισθήματά σας να γιγαντωθούν, το μόνο που θα καταφέρετε είναι να προσθέσετε ακόμα ένα πρόβλημα σε εσάς και την οικογένειά σας. Μην ξεχνάτε! Η δική μας συναισθηματική κατάσταση επηρεάζει θετικά ή αρνητικά ένα πρόβλημα ή αλλιώς μπορεί να δημιουργήσει ή να λύσει ένα πρόβλημα.

Αν αφεθείτε στο φόβο για την αλλαγή και δεν την επιδιώξετε ποτέ, δεν θα έρθει ποτέ η αλλαγή που αναζητάτε, η λύση δηλαδή στο πρόβλημά σας. Αν αισθάνεστε ασφαλείς, όταν το ξανασκέφτεστε και διαπιστώνετε ότι «δεν συμβαίνει και κάτι τεράστιο τελικά», «δεν υπάρχει λόγος να αγχώνομαι», πως αισθάνεστε όταν έρχεστε ξανά αντιμέτωποι με το πρόβλημα λίγες μέρες μετά; Ανασφάλεια; Άγχος; Μήπως τελικά δεν σας συμφέρει αυτή η αίσθηση ασφάλειας, γιατί είναι στην πραγματικότητα παροδική;

Η Συμβουλευτική γονέων είναι ένας τρόπος 1) για να μειώσετε το άγχος που έχετε στην καθημερινότητά σας με τα παιδιά που έχουν ή και όχι κάποιο πρόβλημα σε επίπεδο συναισθήματος και συμπεριφοράς αλλά και  2) για να αυξήσετε την αίσθηση σιγουριάς που έχετε όταν έρχεστε σε επαφή με αυτά. Παράλληλα:

• Θα μάθετε να αναγνωρίζετε και να επεξεργάζεστε δικά σας συναισθήματα και σκέψεις που έχουν να κάνουν με τα παιδιά και μπορεί να παρεμβαίνουν αρνητικά στο μεγάλωμά τους δημιουργώντας τους δυσκολίες.
• Θα μάθετε νέους δημιουργικούς τρόπους που μπορείτε να έρχεστε σε επαφή με τα παιδιά σας με πολλαπλά θετικά αποτελέσματα για τη σχέση σας μαζί τους.
• Θα αποκτήσετε νέες δεξιότητες που αφορούν τη διαχείριση δύσκολων καταστάσεων με τα παιδιά.
• Θα μάθετε να αντιμετωπίζετε στρεσογόνες καταστάσεις που δεν έχουν να κάνουν με την οικογένεια αλλά μπορούν να την επηρεάσουν άμεσα.
• Θα μάθετε ότι έχει να κάνει με τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού σας, κατανοώντας έτσι καλύτερα τις συμπεριφορές που σας προβληματίζουν σε αυτό. Παράλληλα θα είστε προετοιμασμένοι για επερχόμενες αλλαγές στη συμπεριφορά του αποφεύγοντας τα λάθη.

Η οικογένεια δεν είστε απλά εσείς και τα παιδιά σας. Δεν είναι απλά το άθροισμα των μελών της. Είναι ένα σύστημα που το διέπουν κανόνες,  του οποίου τα μέλη  έχουν συγκεκριμένους ρόλους και συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους με πανίσχυρους συναισθηματικούς δεσμούς και όχι μόνο. Αν ένα μέλος της «νοσεί» ή πιο απλά περνά μια δύσκολη περίοδο για οποιοδήποτε λόγο, τότε όλη η οικογένεια «νοσεί». Η Συμβουλευτική Οικογένειας εστιάζει σε αυτούς ακριβώς τους δεσμούς μεταξύ των μελών της. Οι δεσμοί (σχέσεις) διαταράσσονται όταν κάποιος από την οικογένεια νοσήσει, μπορούν να δημιουργήσουν νέα προβλήματα στην οικογένεια αλλά και να «γιατρέψουν» αυτή και όποιο μέλος της «νοσεί» αν ομαλοποιηθούν και ισχυροποιηθούν. Το «φάρμακο» λοιπόν για την οικογένεια και τα μέλη της είναι η ίδια η οικογένεια.

Κάνοντας συνεδρίες Συμβουλευτικής Οικογένειας θα μάθετε:

• Νέους πιο υγιείς τρόπους να επικοινωνείτε μεταξύ σας, αφού πρώτα αναγνωρίσετε ποιοι ήταν οι δυσλειτουργικοί τρόποι επικοινωνίας.
• Πώς θα ενισχύσετε τις μεταξύ σας σχέσεις.
• Πώς οι σχέσεις που είχατε ως παιδί στις δικές σας οικογένειες επηρεάζουν την τωρινή σας οικογένεια.
• Πώς οι σχέσεις που έχετε με την «διευρυμένη» σας οικογένεια επηρεάζουν την τωρινή σας οικογένεια.
• Να ενισχύετε να κράτα κάθε μέλος της οικογένειά σας την απόσταση που χρειάζεται για να αναπτυχθεί σωστά, χωρίς να επηρεάζεται καθόλου η αίσθηση εγγύτητας που όλοι σας έχετε ανάγκη για κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά.

Τα περισσότερα παιδιά αυτό που ξέρουν να κάνουν πολύ καλά είναι να παίζουν. Στις μικρές ηλικίες καταφέρνουν καλύτερα να εκφράσουν δυσάρεστα συναισθήματα και σκέψεις παίζοντας παρά μιλώντας. Μέσω του ίδιου του παιχνιδιού επεξεργάζονται τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους  αναβιώνοντας ξανά και ξανά δύσκολες καταστάσεις σε ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον αυτή τη φορά, μέχρι να τα κατανοήσουν και  να βρουν τη λύση. Πολλές φορές μάλιστα απλά και μόνο η έκφραση των δυσάρεστων και μπλοκαρισμένων συναισθημάτων μέσω του ελεύθερου παιχνιδιού αρκεί για να τα ανακουφίσει.

Κατά τη διάρκεια των συνεδριών το παιδί:

• Αναπτύσσει μια θεραπευτική σχέση (υγιή σχέση) με τον θεραπευτή και μέσω αυτής ενισχύεται η υγιής ανάπτυξη του παιδιού, η αυτοεκτίμησή του, μαθαίνει να εκφράζεται συναισθηματικά και λεκτικά χωρίς φόβο, αναπτύσσεται ο αυτοέλεγχος, η αναγνώριση και η επίλυση προβλημάτων.
• Αρχίζει να αυτοπαρατηρείται. Να συνειδητοποιεί δηλαδή τις σκέψεις που κάνει και τα συναισθήματα που έχει όταν συμβαίνει κάτι ή όταν κάνει κάτι στο παιχνίδι.
• Αρχίζει να αναπτύσσει ενσυναίσθηση, δηλαδή να καταλαβαίνει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων, αλλά και να τα σέβεται.
• Μαθαίνει να υιοθετεί πιο υγιείς τρόπους να σχετίζεται με άλλους.
• Μαθαίνει να ελέγχει τον εαυτό του και να παίρνει αποφάσεις που το ωφελούν.

Η Εικαστική θεραπεία περιλαμβάνει τη θεραπεία μέσω της ζωγραφικής αλλά και εκείνη μέσω του παραμυθιού. Η ζωγραφική για τα παιδιά είναι ένας τρόπος για να εκφραστούν δημιουργικά. Χρησιμοποιώντας το χρώμα σε όποια μορφή επιθυμούν αλλά και ποικίλα υλικά, μπορούν σε ασφαλές περιβάλλον να επικοινωνήσουν δυσάρεστα συναισθήματα, να τα επεξεργαστούν αλλά και να τα ελέγξουν, απλά ζωγραφίζοντάς τα.
Από την άλλη μέσω της ανάγνωσης παραμυθιών που σχετίζονται θεματικά με ό τι απασχολεί το παιδί, εκείνο καταφέρνει να ταυτιστεί με τον ήρωα, να τον ακολουθήσει στην περιπέτεια, να παρατηρήσει αλλά και να βιώσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του και τέλος να βρει μαζί του τη λύση. Μια σειρά παραμυθιών κατάλληλα για το δικό σας παιδί είναι ικανή να του προσφέρει όχι μόνο ανακούφιση, αλλά και ένα διαφορετικό τρόπο για να σκέφτεται και να αντιμετωπίζει δυσάρεστες καταστάσεις.

Η παιγνιοθεραπεία «Συμφιλίωσης» είναι εκείνη η παιγνιθεραπεία που το παιδί παίζει μαζί με το γονέα και όχι με το θεραπευτή. Αρχικά γίνονται κάποιες συνεδρίες «εκπαίδευσης» του γονέα στο παιχνίδι. Αποκτάτε δηλαδή δεξιότητες που αφορούν την παιγνιοθεραπεία ωστε να μπορέσετε να συμμετέχετε σε αυτή με αποτελεσματικό τρόπο.  Πιο απλά μαθαίνετε πώς να παίζετε με το παιδί σας αλλά το παιχνίδι να είναι θεραπευτικό τόσο για εκείνο όσο και για τη σχέση σας. Αφού είστε έτοιμοι η συνεδρίες παιγνιοθεραπείας ξεκινούν με εσάς και το παιδί σας, με το θεραπευτή να παρεμβαίνει όταν χρειάζεται. Την συνεδρία ακολουθεί συζήτηση με το γονέα για το «πώς πήγε» η θεραπεία, τι «πήγε καλά» και τι όχι, τι άλλο θα μπορούσατε να είχατε κάνει κ.α.

Κατά τη διάρκεια των συνεδριών:

• Θα μάθετε περισσότερο το παιδί σας.
• Θα ενισχυθεί ο δεσμός σας.
• Οι συμπεριφορές του παιδιού σας που σας προβλημάτιζαν θα μειωθούν αρχικά και αργότερα θα εξαλειφθούν.
• Θα αισθανθείτε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση σχετικά με το παιδί σας, θα μειωθεί το άγχος που έχετε στην καθημερινότητά σας μαζί του.
• Θα μάθετε να παίζετε μαζί του και αυτό να αποτελεί θεραπεία όταν το παιδί σας προβληματίζεται για κάτι.
• Θα μάθετε να παίζετε με το παιδί σας και να διασκεδάζετε και οι δύο.

Συμβουλευτική Γονέων, ατομική ψυχοθεραπεία, ομάδες γονέων, εικαστική θεραπεία και θεραπεία μέσω του παιχνιδιού , όμως ποια θεραπεία απ’όλες; Πολλές οι θεραπείες, ακόμα όμως περισσότερες οι θεραπευτικές λύσεις. Αυτό σημαίνει ότι για να έχουμε ένα πιο καλό αποτέλεσμα είναι πιθανό να γίνει ένας συνδυασμός θεραπειών ή και όχι. Ποιος όμως θα το αποφασίσει αυτό, με ποιο τρόπο και πότε;

Αρχικά κάνουμε μαζί (ο ένας ή ακόμα καλύτερα και οι δύο γονείς) μια συνεδρία χωρίς το παιδί στο χώρο, κατά την οποία μελετούμε το ιστορικό του παιδιού αλλά και του προβλήματος.  Έπεται, αν χρειαστεί, μια συνεδρία με το παιδί. Αφού αποκτηθεί καλή γνώση του προβλήματος και των πηγών του αποφασίζουμε μαζί το είδος της θεραπείας ή της θεραπευτικής λύσης (συνδυασμός θεραπειών), έχοντας πάντα στο νου μας την ηλικία, το γνωστικό επίπεδο του παιδιού, τις ανάγκες του αλλά και της οικογένειας, την ίδια τη φύση του προβλήματος και των πηγών του.

Σκεφτείτε, σας θυμίζουν κάτι τα παρακάτω;

• Το παιδί σας δεν ασχολείται με δραστηριότητες που του άρεσαν πολύ ή αρνείται να ασχοληθεί.
• Δεν θέλει να βλέπει τους φίλους του ή άλλα παιδιά που πέρναγαν ώρες μαζί.
• Δεν κοιμάται καλά ή έχουν «αλλάξει» οι νύχτες του (δεν μπορεί να κοιμηθεί πια μόνο του, παρά μόνο μαζί σας, δεν μπορεί γενικά να κοιμηθεί, βλέπει εφιάλτες που επηρεάζουν την υπόλοιπη μέρα του).
• Βρέχει το κρεβάτι του, ενώ έχετε «βγάλει την πάνα».
• Δεν θέλει να φάει, έχει μειωθεί δραματικά η όρεξή του και αυτό δεν οφείλεται σε ασθένεια.
• Έχει μειωθεί δραματικά η απόδοσή του στο σχολείο και σε άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες ή αρνείται να πάει σχολείο.
• Είναι έντονα επιθετικό ξαφνικά (σωματικά και λεκτικά).
• Εκφράζει καθημερινά έντονη ανησυχία για κάτι (σας λέει ότι φοβάται κάτι ή ότι θα συμβεί κάτι) και αυτή η ανησυχία επηρεάζει την καθημερινότητά του.
• Είναι λυπημένο και δεν έχει διάθεση για παιχνίδι.
• Επηρεάζεται η λειτουργία του σπιτιού από την αλλαγή στη συμπεριφορά του.
• Τα αδέλφια του επηρεάζονται αρνητικά από τη συμπεριφορά του.
• Εσείς, ως γονείς, δεν ξέρετε τι άλλο να κάνετε, για να βοηθήσετε το παιδί σας.
• Δεν αισθάνεστε πια σιγουριά, δεν έχετε αυτοπεποίθηση όταν αντιμετωπίζετε το παιδί ή τα παιδιά σας.

Αν έστω και ένα από τα παραπάνω σας ανησυχεί και σας προβληματίζει, αν το «παίρνετε» μαζί σας όλη τη μέρα σκεπτόμενοι τι θα κάνετε και δεν βρίσκετε λύση, είναι ανάγκη να ζητήσετε βοήθεια. Αν δύο από τα παραπάνω σας θυμίζουν το παιδί σας ή την οικογένειά σας τότε είναι απόλυτη ανάγκη να αναζητήσετε βοήθεια.

Θα του πείτε την αλήθεια! Πολλοί γονείς κάνουν το λάθος να κρύβουν από τα  παιδιά τους ότι κάνουν οι ίδιοι συνεδρίες με ψυχολόγο ή λένε ψέματα για την ιδιότητα, το ρόλο ή ακόμα και την ταυτότητα του ανθρώπου που θα συναντήσει το παιδί τους. Κρύβουν το λόγο της συνάντησης και δεν εξηγούν ποτέ τι θα συμβεί στο μέρος που θα πάνε. Ακόμα χειρότερα δεν προειδοποιούν με κανένα τρόπο τα παιδιά τους, παρά τους ανακοινώνουν στο δρόμο για τον ψυχολόγο τον προορισμό τους.

Σκεφτείτε. Τι μηνύματα δίνετε στο παιδί σας και τι παρανοήσεις μπορούν να δημιουργηθούν;

• Αν κρύβετε κάτι, « λέτε» στο  παιδί  ότι κάνετε κάτι που πρέπει να κρυφτεί. Τι πράγματα κρύβουμε συνήθως; Αυτά για τα οποία ντρεπόμαστε. Θα έπρεπε να ντρεπόμαστε για αυτό που μας συμβαίνει, θα έπρεπε να ντρέπεσαι  γι’αυτό που σου συμβαίνει. Είσαι υπεύθυνος! Τι αισθανόμαστε όταν είμαστε υπεύθυνοι για κάτι ντροπιαστικό; Ενοχές. Ντροπή και ενοχές δημιουργούμε στα παιδιά, όταν τους κρύβουμε κάτι. Δύο συναισθήματα που μόνο κακό μπορούν να κάνουν τόσο στη δική σας προσπάθεια για αναζήτηση βοήθειας, όσο και σε αυτή του παιδιού σας. Για την ακρίβεια, το μόνο που θα κάνουν είναι να την υπονομεύσουν.
• Αν λέτε ψέματα για τον άνθρωπο που συναντάτε ή για εκείνον που θα συναντήσει το παιδί σας, το σίγουρο είναι πως το παιδί θα το καταλάβει. Το παιδί σας ξέρει καλά ότι υπάρχει πρόβλημα. Μπορεί να μην ξέρει ποιο είναι αυτό, ούτε φυσικά πώς θα λυθεί, γνωρίζει όμως πάντα την ύπαρξή του. Όταν λοιπόν καταλάβει ότι του λέτε ψέματα, ότι δηλαδή προσπαθείτε να το κοροϊδέψετε, θα αισθανθεί προδομένο και προφανώς αντάξιο του ψέματός σας. Η πράξη σας , λοιπόν, θα είναι ένα πλήγμα για την αυτοεκτίμησή του. Σκεφτείτε. Πως θα νιώθατε εσείς αν γνωρίζατε, όχι μόνο, ότι κάποιος, που πραγματικά εμπιστεύεστε, σας λέει ψέματα, αλλά και ότι νομίζει, πως εσείς δεν καταλαβαίνετε, ότι σας λέει ψέματα;
• Αν δεν εξηγήσετε στο παιδί σας τι σημαίνει ψυχολόγος (ιδιαίτερα αν είναι μικρό σε ηλικία), είναι πολύ πιθανό στην προσπάθειά του να κατανοήσει αυτό που μόλις του είπατε να χρησιμοποιήσει αυτό που ήδη ξέρει για τους ανθρώπους που έχουν γραφεία και οι γονείς πηγαίνουν εκεί τα παιδιά τους, τους γιατρούς δηλαδή. Αν λοιπόν γίνει αυτή η παρανόηση είναι πολύ πιθανό το παιδί σας να φοβηθεί προτού καν πατήσει το πόδι του στο γραφείο του ψυχολόγου. Γιατί «αυτός ο άνθρωπος που οι γονείς μου με πάνε, δεν μου είναι απλά παντελώς άγνωστος, θα μου κάνει και ένεση και μπορεί να μου κάνει και κάτι άλλο που δεν θα μου αρέσει καθόλου, όπως ο γιατρός που πηγαίνουμε κάθε τόσο!».
• Αν δεν εξηγήσετε στο παιδί σας πράγματα που έχουν να κάνουν με την ίδια την διαδικασία της θεραπείας (ιδιαίτερα αν πρόκειται για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας ή εφήβους), για παράδειγμα το απόρρητο μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου ακόμα κι αν αυτός δεν έχει ενηλικιωθεί, είναι πολύ πιθανό να εναντιωθεί και να μην θέλει να σας ακολουθήσει.

Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν;

• Επιλέξτε μια στιγμή που το παιδί σας είναι ήρεμο. Μην του μιλήσετε για την απόφασή σας σε φάση τσακωμού, όπου υπάρχει θυμός και ένταση. Επιπλέον μην χρησιμοποιήσετε την επικείμενη επίσκεψή σας σε ψυχολόγο σαν απειλή για να σταματήσει μια ενοχλητική για εσάς συμπεριφορά του (σταμάτα γιατί θα σε πάω στην κυρία Έφη)*.
• Αναγνωρίστε- επιβεβαιώστε το «πρόβλημα». «Αγάπη μου τελευταία βλέπω ότι δεν θέλεις να κάνεις πράγματα που αγαπάς πολύ. Δεν πηγαίνεις για ποδόσφαιρο, δεν καλείς τους φίλους σου στο σπίτι, ούτε κι εσύ πηγαίνεις στα δικά τους σπίτια».
• Αναγνωρίστε-επιβεβαιώστε τα συναισθήματά σου. « Αισθάνεσαι λυπημένος, όταν έρχεται η ώρα να δεις τους φίλους σου», «μερικές φορές οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε με τους φίλους μας μπορεί να μας κάνουν να αισθανόμαστε πολύ άσχημα».
• Μιλήστε του για τη θεραπεία. «Πολλές φορές όταν τα παιδιά αισθάνονται άσχημα, είναι λυπημένα, φοβούνται ή έχουν άγχος αισθάνονται πολύ καλύτερα όταν μιλούν ή παίζουν με έναν ψυχολόγο, με έναν άνθρωπο δηλαδή που η δουλειά του είναι να καταλαβαίνει πολύ καλά τα συναισθήματα και τις ανησυχίες των παιδιών. Μιλάει και παίζει με τα παιδιά αλλά και  τους γονείς τους και προσπαθούν μαζί να βρουν λύση σε ότι τους προβληματίζει. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι η κυρία Έφη».
• Μοιραστείτε τη δική σας εμπειρία. « Ο μπαμπάς κι εγώ πήγαμε την προηγούμενη εβδομάδα στην κυρία Έφη και μας φάνηκε πολύ καλή. Μας είπε πολλά χρήσιμα πράγματα και μας έκανε να αισθανθούμε άνετα. Περάσαμε πολύ καλά και πιστεύουμε ότι κι εσύ θα περάσεις το ίδιο καλά, όταν θα πάμε στο γραφείο της να παίξετε».

Μιλήστε ειλικρινά και απλά στα παιδιά σας. Να είστε έτοιμοι και ανοιχτοί για να λύσετε απορίες των παιδιών σχετικά με τον ψυχολόγο και τη θεραπεία. Ενθαρρύνετέ τα να σας μιλήσουν για αυτά που σκέφτονται για όσα τους είπατε (μπορείς να μου πεις ή να με ρωτήσεις ότι κι αν θέλεις, είμαστε και οι δύο εδώ). Αν φοβάστε ή αγχώνεστε, πάρτε το χρόνο σας και σκεφτείτε το γιατί. Όταν καταλάβετε πια είναι η σκέψη που σας έρχεται στο νου και σας δημιουργεί δυσάρεστα συναισθήματα, μην την αφήσετε να σας επηρεάσει, μην την αφήσετε να σας κάνει να κρύψετε την αλήθεια. Δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο θα έπρεπε να ντρέπεστε. Μην αφήσετε τα δικά σας συναισθήματα και τις δικές σας σκέψεις να επηρεάσουν το τι σκέφτεται ή αισθάνεται το παιδί σας. Παραμείνετε αυθεντικοί!