Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility Είμαι Γονιός Archives - Φύσσα Έφη

Category: Είμαι Γονιός

Εσείς αφήνετε το παιδάκι σας να κλάψει;

«Μα τι έχουν πάθει όλοι; Γιατί δεν την αφήνουν να κλάψει επιτέλους; Πως γίνεται να μην καταλαβαίνουν;». Πολύ συχνά πια κάνω αυτές τις ερωτήσεις και ανησυχώ. Ανησυχώ για ένα κόσμο γύρω μου με ελάχιστη κατανόηση του πόνου, με μικρή ανοχή στην πλήρη έκφραση συναισθημάτων τόσο των ευχάριστων όσο και των δυσάρεστων, με λιγοστή τρυφερότητα, με υπερβολική αυστηρότητα. Ανησυχώ για ένα κόσμο γύρω μου που δεν αφήνει τα παιδιά να εκφράσουν τη λύπη, το θυμό τους, την κούραση τους, την απογοήτευσή τους, την ανησυχία τους, για ένα κόσμο που καθημερινά μαθαίνει στα παιδιά ότι το κλάμα δεν επιτρέπεται γιατί αυτό τα κάνει λιγότερο καλά παιδιά, συνδέοντας παράλογα την μη έκφραση δυσάρεστων συναισθημάτων με την αύξηση της προσωπικής αξίας.

Πόσο ευεργετικό είναι ένα καλό κλάμα…! Ένα κλάμα πλήρες, που αφήνεις το παιδάκι σου να κλάψει και να σταματήσει όταν εκείνο είναι έτοιμο, όταν εκείνο δεν έχει ούτε άλλο κλάμα, ούτε άλλα δάκρυα. Πόσο ευεργετικό είναι ένα κλάμα στην αγκαλιά σας λέγοντάς του όχι μόνο ότι δεν πειράζει να κλαίει αλλά και ότι μπορεί να κλάψει όσο το έχει ανάγκη, ενώ πριν από λίγο φώναζε θυμωμένα ότι δεν θέλει να φύγει ακόμα από το πάρτι και οι περισσότεροι γονείς θα έκαναν ακριβώς το αντίθετο, θα έκλειναν την αγκαλιά τους για το παιδί τους και θα την άνοιγαν για το θυμό τους.  Πόσο ωφέλιμο είναι για το παιδάκι σου να κλάψει όσο το έχει ανάγκη, όταν στην πραγματικότητα δεν έχει τα λόγια να εκφράσει τον πόνο του για οτιδήποτε, τουλάχιστον όσο τα παιδιά σχολικής ηλικίας. Άφησέ το να κλάψει για να πει ότι έχει να πει, να «βγάλει» όλο τον πόνο, την απογοήτευση, τη στενοχώρια, το θυμό του.

Άφησέ το να εκφραστεί πλήρως μέσω του κλάματος και ύστερα θα δεις, θα έρθει η γαλήνη. Το κλάμα έχει τη δύναμη να «καθαρίζει» κάθε δυσάρεστο συναίσθημα μόνο υπό μία προϋπόθεση όμως. Ποια είναι αυτή; Την άδεια του γονέα! Ναι! Χρειάζεται να δώσετε στο παιδάκι σας την άδεια να κλάψει! Αν δώσετε στο παιδί σας το δικαίωμα να διαφωνεί, να πονά (εμβόλιο, χτύπημα), να μην αποδέχεται και γι’αυτό να στενοχωριέται, να θυμώνει, να απογοητεύεται κι έτσι να κλαίει, τότε η στάση σας, όταν εκείνο κλαίει, θα δείχνει πως είστε δίπλα του και όχι απέναντί του. Η γαλήνη μετά το κλάμα έρχεται μόνο όταν συνοδεύετε το παιδάκι σας στο κλάμα του. Το κλάμα φέρνει την κάθαρση και τη γαλήνη μόνο όταν ο γονιός με την αγκαλιά του, το χάδι του, με το «δεν πειράζει να κλαις, κλάψε όσο το έχεις ανάγκη, είμαι εδώ για σένα», δείχνει στο παιδί του ότι κατανοεί τον πόνο του, τη δυσφορία του, ότι καταλαβαίνει πόσο δύσκολα αισθάνεται και πως εκείνος θα είναι το στήριγμά του, όπως πάντα.

Αντίθετα, αν ο γονιός θυμώνει όταν το παιδί του κλαίει ή αισθάνεται άβολα και του δημιουργεί ενοχές ή με το τρόπο του αποθαρρύνει το παιδάκι του από το να εκφραστεί μέσω του κλάματος, τότε εκείνο θα σταματήσει να κλαίει είτε από ντροπή είτε μετά από αρκετή ώρα λόγω της κούρασής του (σωματικής, συναισθηματικής). Ο γονιός βέβαια ανακουφίζεται γιατί το κλάμα έχει σταματήσει αλλά και γιατί πιστεύει ότι όσα έμαθε στο παιδί του θα του χρησιμεύσουν την επόμενη φορά που θα θελήσει να κλάψει. Θα το αποτρέψουν δηλαδή.  Τι μαθαίνει λοιπόν το παιδί; Τι κερδίζει από την αντίδραση του μπαμπά ή της μαμάς;

Για να δούμε μερικά από τα «επιχειρήματα» στα οποία στηρίζουν οι γονείς  την άποψή τους κατά του κλάματος:

–«Έλα τώρα, πάει πέρασε (πόνος)! Τι κάνεις έτσι;». Το παιδάκι πονά ακόμα σωματικά αλλά και συναισθηματικά. Οι γονείς του υποτιμούν τον σωματικό του πόνο και παραβλέπουν τον συναισθηματικό. Θεωρούν ή κάνουν πως δεν υπάρχει. Το παιδί μαθαίνει να μην εμπιστεύεται τις αισθήσεις και τα συναισθήματά του. Παράλληλα διαπιστώνει πως όταν κάποιος αισθάνεται άσχημα δεν βρίσκει κατανόηση ή μήπως έτσι πρέπει να είναι, αναρωτιέται. Η σχέση γονιού παιδιού πληγώνεται ελλείψει κατανόησης ενώ παράλληλα χάνεται μια πολύ καλή ευκαιρία το παιδί να «εκπαιδευτεί» στην ενσυναίσθηση, αφού κανείς δεν την έδειξε σε εκείνο.

–«Ποιος κλαίει…;!!! ή Ποιος κλαίει πάλι;», με έντονη χροιά ψέγους και απογοήτευσης.  Το παιδί μαθαίνει ότι το να κλαις σε κάνει «ελαττωματικό», λιγότερο καλό, μαθαίνει πως δεν επιτρέπεται να κλαίμε. Μαθαίνει πως όταν κλαίμε ευθυνόμαστε εμείς για την απογοήτευση, τη δυσφορία, ,το θυμό, τη στενοχώρια της μαμάς ή του μπαμπά που μας λέει «πάλι κλαις;». Το παιδί φορτώνεται με βάρη που ούτε είναι δικά του ούτε μπορεί να τα σηκώσει χωρίς δυσάρεστες συνέπειες.

–«Μην κλαις εσύ είσαι γενναία/ος!». Τα παιδιά μαθαίνουν ότι οι γενναίοι δεν κλαίνε, ότι όποιος κλαίει δεν είναι γενναίος, ότι εφόσον κλαίνε μάλλον δεν είναι γενναία. Από τον τόνο του γονιού μαθαίνουν πως μάλλον θα έπρεπε να είναι γενναία (τα περισσότερα παιδιά μικρής ηλικίας δεν κατανοούν την έννοια παρά μόνο το πρόσημο της λέξης) αλλά εκείνα δεν είναι, αφού συνεχίζουν ή είναι πια και σταματούν το κλάμα.

–Μην κλαις!!! Σκέτο αυτή τη φορά, χωρίς επιχείρημα. Μαθαίνει στα παιδιά πως δεν επιτρέπεται το κλάμα και τίποτε άλλο. δυστυχώς!

Τι θα έπρεπε να μαθαίνει το παιδί κάθε φορά που κλαίει; Το πιο σημαντικό μάθημα είναι α) ότι το κλάμα δεν είναι μόνο επιτρεπτό αλλά και επιθυμητό γιατί θα με βοηθήσει να ξεσπάσω, θα με βοηθήσει να εκφράσω ότι  με κάνει να δυσφορώ και όταν τελειώσει πιθανά να βλέπω τα πράγματα καλύτερα, πιο καθαρά (πράγμα που έχει νευροβιολογική βάση, αν δηλαδή δεν εκφραστεί πλήρως το συναίσθημα, ο προμετωπιαίος φλοιός που ευθύνεται για τις αποφάσεις μας, δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά).β) Όλα τα συναισθήματά μου είναι αποδεκτά και καλά, το ίδιο κι εγώ. γ)Το κλάμα είναι δικαίωμά μου, είναι κάτι που μπορώ να κάνω είτε μου το επιτρέπει κάποιος είτε όχι, όπως όταν εκφράζω ελεύθερα τη γνώμη μου χωρίς αυτή να επηρεάζεται από τη γνώμη των άλλων. δ) Αν στενοχωριέμαι ή θυμώνω και κλαίω γιατί διαφωνώ με τη μαμά ή τον μπαμπά ή δεν μπορώ να αποδεχτώ μια κατάσταση που δεν μπορεί να αλλάξει, αυτό δεν μας φέρνει απέναντι. Η μαμά και ο μπαμπάς με αγαπούν ακόμη και είναι δίπλα μου για να με στηρίξουν, για να μου απαλύνουν τον πόνο μου υπενθυμίζοντάς μου πως με αγαπούν και πως είναι εδώ για μένα. Τι όμορφα που είναι όταν διαφωνούμε αγκαλιασμένοι! Τι σπουδαία μαθήματα για ένα παιδί! Διαφωνείτε;

Δεν θα ήταν καλύτερος ο κόσμος μας αν μπορούσαμε να εκφράσουμε ότι αισθανόμαστε και ότι σκεφτόμαστε, όπως ακριβώς είναι; Αν μπορούσαμε να είμαστε ο εαυτός μας. Δεν θα ήταν καλύτερος ο κόσμος μας αν οι γονείς έδειχναν σεβασμό στα παιδιά τους ακούγοντας όσα είχαν να πουν, αν προσπαθούσαν να κατανοήσουν όσα άκουγαν ρωτώντας, αν αποδέχονταν τα συναισθήματα των παιδιών τους κι έτσι και τα ίδια, αν έδειχναν με τη στάση και τα λόγια τους ότι θα τα αγαπούν ότι κι αν γίνει, αν ήταν περισσότερο τρυφεροί και λιγότερο έως καθόλου επικριτικοί κι έτσι αποτελούσαν ένα υπέροχο παράδειγμα σεβασμού της έκφρασης, της ύπαρξης κάθε ανθρώπου; Ε, δεν θα ήταν;

Οι γονείς μπορούν να κάνουν θαύματα!

 

υγιειες σχεσεις

Πώς το παιδί μου θα έχει υγιείς σχέσεις, αφού εγώ δεν είμαι παντρεμένη;

«Πώς μπορεί το παιδί μου να έχει ένα υγιές πρότυπο για τις σχέσεις, αν εγώ δεν έχω παντρευτεί ποτέ;» Μια ερώτηση που κάνουν συχνά γονείς που μεγαλώνουν τα παιδιά τους μόνοι τους (χωρίς την παρουσία του άλλου γονέα), δίχως να έχουν παντρευτεί ποτέ. Μια ανησυχία που έχουν πολλοί γονείς ανεξάρτητα από το αν μεγαλώνουν τα παιδιά τους εντός ή εκτός γάμου. Τι μπορώ λοιπόν να κάνω εγώ ως γονιός τώρα που τα παιδιά μου είναι μικρά για να μπορούν να δημιουργήσουν υγιείς και σταθερές σχέσεις στη ζωή τους; 

Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα κάτι ουσιώδες: Το να μεγαλώνει ένα παιδί μέσα σε μια οικογένεια όπου οι γονείς είναι παντρεμένοι δεν προσθέτει απαραίτητα κάτι θετικό στην προσπάθεια των γονιών να «μάθουν» στα παιδιά τους πώς να δημιουργούν υγιείς σχέσεις. Ο γάμος των γονιών δεν είναι ο λόγος που τα παιδιά μεγαλώνοντας θα κάνουν υγιείς σχέσεις αλλά η ίδια η έννοια της σχέσης ως περιεχόμενο και ποιότητα. Η σχέση που έχει ο γονιός με το παιδί του, ο τρόπος που σχετίζεται με τα άλλα παιδιά του, ο τρόπος που σχετίζεται με το σύζυγο ή σύντροφο, με τον παππού και τη γιαγιά και με άλλα σταθερά πρόσωπα στη ζωή του παιδιού, όλα αυτά μαζί συνθέτουν την έννοια της σχέσης για το παιδί (που είναι στα χέρια του γονέα να ελέγξει), τον τρόπο που μαθαίνει το παιδί να επικοινωνεί, να δημιουργεί και να διατηρεί υγιείς σχέσεις, να επιλύει συγκρούσεις ή να βγαίνει πιο δυνατό μετά από την επιλογή του να διακόψει μία. Η ίδια η σχέση που έχει ο γονιός με το παιδί του αλλά και με άλλους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή του παιδιού του αποτελούν πρότυπα σχέσης για το παιδί του. Ποια είναι όμως η πιο σημαντική ή οι πιο σημαντικές σχέσεις στη ζωή του παιδιού, εκείνες που καθορίζουν περισσότερο από άλλες τον τρόπο που θα σχετίζεται το παιδί στο εγγύς αλλά και απώτερο μέλλον;

Η πιο σημαντική σχέση είναι αυτή που αναπτύσσει με τη μαμά ή αλλιώς με αυτόν που το μεγαλώνει ( γιαγιά, μπαμπάς κ.α). Αυτή η πρώτη σχέση είναι μια σχέση ζωής για το παιδί. Μια σχέση που είναι ανάγκη να διέπεται από αγάπη, αποδοχή και σεβασμό άνευ όρων, φροντίδα και τρυφερότητα. Χρειάζεται να είναι μια σχέση συγχρονισμένη. Δηλαδή η μητέρα να συγχρονίζεται-συντονίζεται με τις ανάγκες του παιδιού της όποιες κι αν είναι αυτές (βιολογικές, συναισθηματικές, γνωστικές κ.α), να παρατηρεί δηλαδή το παιδί της, να εντοπίζει τα «σημάδια», να κατανοεί τι σημαίνουν, ποια ανάγκη προσπαθεί να εκφραστεί και να ανταποκρίνεται πλήρως. Τότε το παιδί συντονίζεται- συγχρονίζεται με τη μητέρα, βιώνει θετικά συναισθήματα (βρίσκεται σε ισορροπία, αίσθημα ασφάλειας) και μαθαίνει να την εμπιστεύεται(μπορώ να εκφράζω τις ανάγκες μου και ξέρω ότι θα καλυφθούν). Η συντονισμένη σχέση λοιπόν είναι μια σχέση εμπιστοσύνης διαρκώς αναπτυσσόμενη. Το παιδί μέσα από μια τέτοια σχέση παίρνει σπουδαία μαθήματα:

1)»Έχω δικαίωμα να έχω ανάγκες.»

2)»Έχω δικαίωμα να εκφράσω τις ανάγκες μου .»

3)»Οι ανάγκες μου καλύπτονται με αγάπη, σεβασμό, αποδοχή, φροντίδα, τρυφερότητα.»

4)»Εφόσον συμβαίνουν όλα αυτά, αυτό σημαίνει ότι είμαι καλός/η. Αξίζω τη φροντίδα της μαμάς μου. Αξίζω.»

5)»Εφόσον συμβαίνουν όλα αυτά, αυτό σημαίνει πως μπορώ να της έχω εμπιστοσύνη. Μπορώ να έχω εμπιστοσύνη στους ανθρώπους».

6)»Μπορώ να έχω εμπιστοσύνη σε ανθρώπους που σχετίζονται μαζί μου, όπως η μαμά μου, με σεβασμό, φροντίδα, αγάπη, αποδοχή, με ανθρώπους που ενδιαφέρονται ουσιαστικά για εμένα και τις ανάγκες μου.»

7)Μπορώ να έχω εμπιστοσύνη στους ανθρώπους που με κάνουν να νιώθω ασφάλεια, που με κάνουν να νιώθω ο εαυτός μου».

Η σχέση μητέρας παιδιού φυσικά είναι μια σχέση που αναπτύσσεται διαρκώς. Η έγνοια για τον συντονισμό με τις ανάγκες του παιδιού σας, ουσιαστικά ο συντονισμός με το ίδιο το παιδί σας δεν περιορίζεται στα πρώτα σημαντικά χρόνια της ζωής του αλλά συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας. Η ίδια η σχέση λοιπόν αποτελεί πρότυπο για το παιδί ισχυρότατο βίωμα που καθορίζει αποφασιστικά τον τρόπο που θα δημιουργεί και θα διατηρεί σχέσεις στο μέλλον.

Εξίσου σημαντική είναι και η σχέση του παιδιού με τον πατέρα του, η οποία θα του δώσει ένα πρότυπο σχέσης, ένα πρότυπο πατέρα, ένα πρότυπο άνδρα αλλά και ένα πρότυπο συντρόφου (αν πρόκειται για κορίτσι), όπως αντίστοιχα συμβαίνει και με την μητέρα. Οδηγός για τον πατέρα χρειάζεται να είναι ο συντονισμός κι εκείνου με τις ανάγκες του παιδιού του στα πλαίσια της άνευ όρων αγάπης που τρέφει για το παιδί του, της πλήρους αποδοχής και του σεβασμού του, όπως περιγράφηκε για τη μητέρα. Τι γίνεται όμως για τα παιδιά που μεγαλώνουν μόνο με τον ένα γονέα; Αρκεί μόνο η υγιής- ασφαλής σχέση με τη μητέρα για να μπορούν τα παιδιά μεγαλώνοντας να δημιουργούν υγιείς σχέσεις;

Ιδανική φυσικά θα ήταν όχι απλά η παρουσία αλλά η ασφαλής σχέση με τον πατέρα. Όταν όμως αυτό για διάφορους λόγους δεν είναι εφικτό τότε η μητέρα ή ο πατέρας-ανάλογα με την περίπτωση- είναι ανάγκη να φροντίσει για την ύπαρξη ενός προσώπου του αντίθετου φύλου, που θα βρίσκεται σταθερά στη ζωή του παιδιού και θα παίζει ενεργό ρόλο στη ζωή τους (παππούς, γιαγιά, θείος, θεία κ.α). Η σχέση του προσώπου αυτού με το παιδί αλλά και η μεταξύ σας σχέση θα αποτελέσουν ένα πρότυπο για το πώς σχετιζόμαστε με τους ανθρώπους του αντίθετου φύλου. Πολλές φορές, αν όχι τις περισσότερες, εφόσον στη ζωή μας υπάρχουν έτσι κι αλλιώς άνθρωποι και των δύο φύλων, τα παιδιά «επιλέγουν» μόνα τους ποια είναι τα πρόσωπα με τα οποία θα αναπτύξουν ισχυρούς δεσμούς (δεσμούς πρότυπο). Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως τον τρόπο που θα επιλέξει το άτομο αυτό να σχετιστεί με το παιδί. Φανταστείτε το παιδί να ρωτά τον εαυτό του: Με αγαπά για αυτό που είμαι, με αποδέχεται πλήρως, σέβεται τα συναισθήματα και τις επιλογές μου; Ναι! Γι’ αυτό κι εγώ τον αγαπώ! Αυτό φυσικά ισχύει για τις περιπτώσεις που ο γονιός έχει ασφαλή σχέση με το παιδί του όπως περιγράφηκε παραπάνω.

Σε κάθε περίπτωση ο γονιός μητέρα ή πατέρας είναι ανάγκη να προσέξει τα παρακάτω:

1)Να βρίσκονται στη ζωή του σταθερά πρόσωπα του αντίθετου φύλου, όχι μόνο σύντροφοι, που να φέρονται με υπευθυνότητα και συνέπεια δείχνοντας έτσι ότι μπορούμε να έχουμε μακροχρόνιες, σταθερές, υγιείς σχέσεις με ανθρώπους του αντίθετου φύλου.

2)Να επισημαίνετε θετικά χαρακτηριστικά που έχουν πρόσωπα του αντίθετου φύλου που βρίσκονται σταθερά στη ζωή σας, στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο ή ακόμα και στην τηλεόραση.

3)Μην κάνετε γενικά αρνητικά σχόλια για το αντίθετο φύλο.

4)Μην αναπαράγετε στερεότυπα που αφορούν το αντίθετο φύλο. Αντίθετα προσπαθήστε να δείξετε στην καθημερινότητά σας γιατί δεν ισχύουν.

Το χτίσιμο των σχέσεων διαρκεί μια ολόκληρη ζωή. Μην ξεχνάτε ποτέ ότι κάθε στιγμή που μιλάτε, παίζετε, φροντίζετε, παρατηρείτε, ακούτε, βολτάρετε, χαλαρώνετε, απολαμβάνετε, διαφωνείτε με το παιδί σας ουσιαστικά σχετίζεστε μαζί του. Δείξτε του την απεριόριστη αγάπη σας, την πλήρη αποδοχή σας, τον σεβασμό που τρέφετε για την ύπαρξή του όπως είναι κάθε στιγμή- ακόμα και στην πιο δύσκολη για τη σχέση σας- και αυτό θα μάθει να κάνει, αυτό θα μάθει να αναζητά.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.singleparent.gr

Όσα θέλει να σου πει κάθε παιδί που πενθεί

Το παιδί σου πενθεί γιατί έχει χάσει το γονιό του. Εσύ που καλείσαι τώρα να το μεγαλώσεις μόνος/η σου και ανησυχείς πια για το καθετί, εσύ που έχεις αναλάβει τη φροντίδα του, όσο η μαμά ή ο μπαμπάς του λείπει και δεν έχεις αντιμετωπίσει ποτέ κάτι παρόμοιο, εσύ που το συντροφεύεις στη μάθησή του και πολύ θα ήθελες να ξέρεις ένα τρόπο για να βοηθήσεις, έχεις ένα μήνυμα. Ένα μήνυμα που θα ήθελε κάθε μικρό παιδί που πενθεί να στείλει σε όσους είναι υπεύθυνοι γι’αυτό, σε όσους αγαπούν και νοιάζονται.
«Είμαι πολύ μικρός/ή, αλλά ο άνθρωπος που πέθανε μου λείπει φοβερά και αισθάνομαι θλιμμένος/η. Είναι στιγμές που η θλίψη με κυριεύει και άλλες που ξεχνιέμαι και απολαμβάνω το παιχνίδι μου.»
Τι μπορώ να κάνω
«Βοήθησέ με να εκφράσω τα συναισθήματά μου. Συνήθως δεν μπορώ να βρω τις κατάλληλες λέξεις. Θλίψη, στενοχώρια, θυμός, ανησυχία, ανακούφιση, χαρά, είναι όλα συναισθήματα που έχω και θέλω να ξέρω ότι έχω δικαίωμα να τα αισθάνομαι αλλά και ότι εσύ είσαι εντάξει με αυτό. Φρόντισε να μου πεις ότι μπορώ να αισθάνομαι, όπως θέλω. Δεν πειράζει να αισθάνομαι λυπημένος/η, δεν πειράζει να αισθάνομαι χαρούμενος».
«Δεν μπορώ ακόμα να καταλάβω, γιατί απλά είμαι ένα μικρό παιδί, ότι ο άνθρωπος που πέθανε δεν θα ξαναγυρίσει.»
Τι μπορώ να κάνω
«Μη θυμώνεις και μην ανησυχείς, όταν σε ρωτάω και σε ξαναρωτάω και σε ξαναρωτάω, πότε θα γυρίσει (αυτός που έχει πεθάνει). Εξήγησέ μου ήρεμα ότι δεν θα ξαναγυρίσει, γιατί έχει πεθάνει. Έχε υπομονή. Χρειάζομαι το χρόνο μου για να το κατανοήσω. Μη φοβάσαι τις αντιδράσεις μου. Όταν καταλαβαίνω κάτι τέτοιο γεμίζω φόβο, γιατί καταλαβαίνω ότι δεν μπορώ να νιώσω ασφάλεια -που τόσο έχω ανάγκη- με έναν άνθρωπο που φοβάται.»
«Πολλές φορές φοβάμαι ότι θα πεθάνω ή ότι εσύ θα φύγεις και δεν θα ξαναγυρίσεις. Όταν μου συμβαίνει αυτό, κλαίω δυνατά. Μπορεί να μην θέλω να φύγω από την αγκαλιά σου, όταν είναι ώρα να σε αποχωριστώ στο σχολείο ή στο κρεβατάκι μου πριν πέσω για ύπνο.»
Τι μπορώ να κάνω
«Πες μου ότι φροντίζεις εσύ και για τους δυο μας. Ότι κάνεις τα πάντα για να είμαστε και οι δύο καλά και ότι θα είμαστε καλά. Θέλω να μου λες και να μου ξαναλές ότι πάντα θα επιστρέφεις όταν με αποχαιρετάς. Μην φεύγεις βιαστικά ή χωρίς να σε δω ότι φεύγεις. Θέλω να μου δίνεις μια αγκαλιά και ένα φιλί, να μου λες πού θα πας ή τι θα γίνει και ότι θα επιστρέψεις σύντομα για να είμαστε πάλι μαζί. Ενημέρωσέ με ότι θα είσαι πάντα κοντά μου, αν σε χρειαστώ. Πες το μου αυτό, πριν πέσω για ύπνο. Η νύχτα με φοβίζει, γιατί μου θυμίζει τη μοναξιά, που μπορεί να νιώσω αν ξυπνήσω τη νύχτα. Θέλω να ξέρω ότι δεν θα είμαι ποτέ μόνος/η, αν δεν το θέλω. Μην ξεχνάς να μου διαβάζεις αγαπημένες ιστορίες πριν κοιμηθώ ή για να κοιμηθώ. Έχω ανάγκη να χαλαρώσω μαζί σου.»
«Συχνά μπορεί να με πονάει η κοιλίτσα ή το κεφάλι μου. Μπορεί να αρχίσω να βρέχω το κρεβάτι μου τις νύχτες ή να πιπιλάω το δαχτυλάκι μου. Μπορεί να θυμώνω εύκολα ή να κλαίω με το παραμικρό. Μπορεί να φέρομαι σα να μην σε ακούω καθόλου. Και όλα αυτά γιατί δεν έχω άλλους τρόπους για να σου εκφράσω τις συναισθηματικές μου ανάγκες.»
Τι μπορώ να κάνω
«Σου ζητώ να γυρίσει ξανά η σταθερότητα στη ζωή μου. Θέλω να κάνω τα πράγματα που έκανα πριν, όπως τα έκανα πριν. Θέλω να γυρίσω στο πρόγραμμά μου, στις συνήθειές μου, να βλέπω τους ανθρώπους που έβλεπα. Μόνο έτσι θα χαλαρώσω, μόνο έτσι θα νιώσω ξανά ασφάλεια. Μην με εκθέτεις σε περιβάλλοντα που μου προκαλούν άγχος, μην με φέρνεις σε επαφή με ανθρώπους που κλαίνε συνέχεια ή είναι πολύ στενοχωρημένοι για να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες μου. Θέλω να επιστρέψουμε στην καθημερινότητά μας, για να μπορώ να είμαι καλά ξανά.»
«Μπορεί να μην είμαι έτοιμος/η ακόμα να μιλήσω για τον άνθρωπο που πέθανε και τα συναισθήματά μου ή να μην μπορώ να πάω σε μέρη που πηγαίναμε μαζί ή μου τον θυμίζουν.»
Τι μπορώ να κάνω
«Παρακαλώ μην θυμώνεις μαζί μου, αν δεν είμαι έτοιμος/η ακόμα. Αυτό που ζητάω από σένα είναι κατανόηση. Αυτό που ζητάω από σένα είναι χρόνος. Πες μου ότι καταλαβαίνεις πόσο δύσκολο είναι για μένα αυτό που περνάω. Πες μου πως δεν πειράζει να μην θέλω. Μοιράσου μαζί μου και τα δικά σου συναισθήματα ήρεμα όμως και απλά. Πες μου ότι όποτε είμαι έτοιμος/η εσύ θα είσαι εκεί για να με ακούσεις, για να ανταποκριθείς. Πες μου ότι βαθιά μέσα μου πάντα θα αισθάνομαι θλίψη για ότι έγινε και αυτό είναι κάτι που δεν πειράζει να το νιώθω.»
«Μπορεί να νομίζω ότι εγώ φταίω που ο μπαμπάς ή η μαμά πέθανε. Ότι έκανα κάτι και προκάλεσα το θάνατό του ή ότι μπορεί να προκαλέσω το θάνατο κάποιου άλλου με τη σκέψη ή τις πράξεις μου.»
Τι μπορώ να κάνω
«Διαβεβαίωσέ με πως ο θάνατος δεν είναι δικό μου λάθος. Πες μου ότι δεν φταίω εγώ. Πες μου πως κανένας ποτέ δεν θα πεθάνει επειδή μπορεί να το σκεφτώ ή να κάνω κάτι που δεν θεωρείται καλή συμπεριφορά.»

 

«Μπορεί να σε ρωτώ συνεχώς για το πώς πέθανε ο μπαμπάς ή η μαμά μου, παρ’όλο που μου απαντάς ικανοποιητικά κάθε φορά ή να παίζω με τα κουκλάκια και άλλα παιχνίδια μου το θάνατο του αγαπημένου μου προσώπου».

Τι μπορώ να κάνω
«Η αλήθεια είναι πως προσπαθώ να κατανοήσω ό τι συνέβη. Χρειάζεται να ειπωθεί ή να παιχθεί ίσως δεκάδες φορές αυτή η σκηνή για να μπορέσω να την καταλάβω. Γι’ αυτό πρόσεχε τι μου λες και τι δεν μου λες. Ότι μου έχει ειπωθεί έπρεπε να είναι απλό, ξεκάθαρο, όχι με άχρηστες λεπτομέρειες (λεπτομέρειες που δεν έχω ζητήσει ή θα ήταν ιδιαίτερα σοκαριστικές) αλλά κυρίως ειλικρινές. Αν μου έχεις πει ψέματα ή δεν μου το εξήγησες καλά, σε παρακαλώ κάνε το τώρα, γιατί προσπαθώ να καταλάβω τι έχει συμβεί, ώστε με τον καιρό να το αποδεχτώ.»
«Όποιος κι αν είσαι, αν είσαι δίπλα μου και ενδιαφέρεσαι για μένα, να είσαι πάντα διαθέσιμος και ανοιχτός, να προσπαθείς να καταλάβεις αυτό που σκέφτομαι και αισθάνομαι εγώ χωρίς να αφήνεις τα δικά σου συναισθήματα και σκέψεις να σε επηρεάζουν. Έχω ανάγκη από αυθεντική επαφή, ειλικρίνεια και ανθρώπους που με αγαπούν και έχουν ανοιχτές κεραίες, που θα καταλαβαίνουν τις ανάγκες μου.»
«Αν όσα βιώνω έχουν επηρεάσει δραματικά τον ύπνο και την όρεξή μου, αν δεν θέλω να πάω σχολείο, αν έχει αλλάξει εντελώς η συμπεριφορά μου και αν τίποτα από όσα κάνεις δεν δείχνουν να με βοηθούν, τότε αναζήτησε βοήθεια από ειδικό. Κάνε το ίδιο αν εσύ ανησυχείς ιδιαίτερα για μένα ή για εσένα.»

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο singleparent.gr

«Θα πάμε στη γιαγιά!»Μια απλή συνήθεια ή μια σταθερή βάση;

Ένα μωρό γεννιέται. Η εργαζόμενη μαμά μένει στο σπίτι μαζί του, όσο η δουλειά της το επιτρέπει. Μετά τι; Στη χώρα μας ευτυχώς ακόμα λειτουργεί μια θαυμάσια παράδοση. Η γιαγιά και ο παππούς θα «κρατήσουν» το μωράκι μέχρι να ξεκινήσει το σχολείο του (παιδικός σταθμός, νηπιαγωγείο). Τι σημαίνει αυτή η παράδοση για τη ζωή του παιδιού; Γιατί συνεχίζεται; Συνεχίζεται γιατί έτσι συνηθίζεται; Ή ο παππούς και η γιαγιά θα μπορούσαν να αποτελούν μια «σταθερή συναισθηματική βάση» για τα εγγόνια τους; Από τι εξαρτάται η απάντηση;

Οι γονείς, αν όχι οι μαμάδες έχουν το καθήκον να μεγαλώσουν τα παιδιά τους υπό δύσκολες, σκληρές συνθήκες. Συνθήκες που δεν είναι καθόλου φιλικές απέναντι στις οικογένειες. Οι εργαζόμενοι γονείς καλούνται να μεγαλώσουν παιδιά, χωρίς να τους το επιτρέπει το μοντέλο ζωής που ως ένα βαθμό τους επιβλήθηκε. Οι περισσότεροι λίγες αλλαγές μπορούν να κάνουν, ώστε να αναπροσαρμόσουν αυτό το μοντέλο βασιζόμενοι στις ανάγκες της οικογένειάς τους. Με άλλα λόγια, οι γονείς έχουν παιδιά αλλά δεν προλαβαίνουν να τα μεγαλώσουν. Ποτέ δεν ήταν τόσο δύσκολο όσο σήμερα να μεγαλώνεις τα παιδιά σου. Πάντα υπήρχαν άνθρωποι, που πρόσφεραν βοήθεια στο μεγάλωμα των παιδιών. Πάντα η οικογένεια είχε ή ανήκε σε μια «ευρύτερη οικογένεια», όπου τα μέλη της με τρόπο φυσικό κάλυπταν τις ανάγκες της μητέρας, που είχε μικρά παιδιά. Σήμερα όμως λίγες είναι αυτές που απολαμβάνουν τη βοήθεια της γιαγιάς και του παππού.

Η γιαγιά και ο παππούς δεν «κρατούν» το εγγόνι τους ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι. Η γιαγιά και ο παππούς μεγαλώνουν το εγγόνι τους. Κανένας γονιός δεν δίνει τα παιδιά του για φύλαξη. Ζητά βοήθεια στο μεγάλωμά τους. Ποια η διαφορά; Μεγαλώνω ένα παιδί σημαίνει αγαπάω, φροντίζω, δίνω προσοχή, αποδέχομαι το παιδί όπως είναι. Σημαίνει ανταποκρίνομαι στις ανάγκες του με τρόπο αυθεντικό. Είμαι δηλαδή σε θέση να διακρίνω τις δικές του από τις δικές μου ανάγκες, όντας πάντα σε επαφή με τον εαυτό μου. Σημαίνει ενδιαφέρομαι για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού ως όλον. Αναγνωρίζω την ανάγκη του για τη δική μου συμβολή στην γνωστική, συναισθηματική και σωματική του ωρίμανση και μάλιστα χωρίς αυτά να προσπαθώ να τα διαχωρίσω. Σημαίνει ότι χτίζω μια σταθερά αναπτυσσόμενη σχέση εμπιστοσύνης η οποία αποτελεί τη βάση και τον οδηγό μου στο μεγάλωμα του παιδιού.

Αν η γιαγιά και ο παππούς κάνουν όλα αυτά τα σπουδαία, μόνο καλό μπορούν να προσφέρουν στη ζωή του εγγονιού τους σε μια περίοδο κρίσιμη για την ομαλή ανάπτυξή του. Σε μια περίοδο, που στην πραγματικότητα οι ανάγκες του παιδιού μπορούν να καλυφθούν μόνο ένας προς ένα. Κάτι που φυσικά κανείς δεν μπορεί να βρει σε ένα παιδικό σταθμό, όπου τα βρέφη αλλά και τα νήπια αναμένουν την προσοχή και την φροντίδα από το μη επαρκές προσωπικό σε σχέση με τον αριθμό τους. Όπου τα βρέφη και τα νήπια, έρευνες δείχνουν ότι πολύ συχνά στρεσάρονται λόγω της μη ανταπόκρισης στις ανάγκες τους. Ο παππούς και η γιαγιά λοιπόν αν μεγαλώνουν το εγγόνι τους βασιζόμενοι στη φροντίδα της σχέσης τους μαζί του (όπως περιγράφτηκε παραπάνω), προετοιμάζουν κατάλληλα το παιδί για τη μετάβασή του στο σχολείο με τις καλύτερες προοπτικές.

Ποιος θα καθορίσει λοιπόν αν το μεγάλωμα του παιδιού από τη γιαγιά και τον παππού είναι μια απλή συνήθεια ή μια σταθερή βάση; Το πλαίσιο. Οι άνθρωποι αποτελούν το πλαίσιο. Οι αντιλήψεις τους, οι προθέσεις τους, οι αποφάσεις και οι επιλογές τους και τα συναισθήματα που επενδύονται σε αυτές και τελικά οι πράξεις τους και τα συναισθήματα με τα οποία είναι φορτισμένες. Οι γονείς, η μαμά και ο μπαμπάς, ο παππούς και η γιαγιά. Όλα εξαρτώνται από αυτούς και τις επιλογές τους, από αυτούς και τις πράξεις τους, από αυτούς και τα συναισθήματά τους.

Τι κι αν η μαμά έχει αυθεντικά επιλέξει, γιατί με αυτό αισθάνεται άνετα, με αυτό είναι ο εαυτός της, να μεγαλώνει το παιδί της έχοντας στο επίκεντρο την ίδια τους τη σχέση, τι κι αν η ίδια- με αυτό που είναι- ανταποκρίνεται στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού της φροντίζοντας έτσι την υγιή ανάπτυξή του, αν η γιαγιά και ο παππούς δεν το κατανοούν, δεν το συμμερίζονται, δεν μπορούν να ανταποκριθούν ή αν δεν έχουν προσφερθεί πηγαία για βοήθεια αλλά αναγκαστικά; Σε αυτή την περίπτωση το παιδί δεν βιώνει τα βαθιά θετικά συναισθήματα που θα μπορούσε να βιώνει στη σχέση του με τους παππούδες του, ούτε φυσικά απολαμβάνει τις θετικές συνέπειες που θα μπορούσε να έχει στην ανάπτυξή του το να κατανοούσαν τη σπουδαιότητα της ανταπόκρισης και της κάλυψης των αναγκών που ένα παιδί, το εγγόνι τους εκφράζει. Ούτε και οι παππούδες βιώνουν τα αντίστοιχα βαθιά θετικά συναισθήματα από τη σχέση με το εγγόνι τους, γιατί μια τέτοια σχέση είναι μια σχέση δύσκολη, μια σχέση που περισσότερο σε κουράζει, σε προβληματίζει.

Η βοήθεια από τη γιαγιά και τον παππού στο μεγάλωμα των παιδιών μπορεί να έχει συνέπειες ζωτικής σημασίας για τα παιδιά μόνο αν εκείνοι το επιλέξουν. Η συνειδητή επιλογή για την προσφορά βοήθειας είναι μια καλή αρχή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπολείπεται η βοήθεια που έγινε συνειδητή αφού πρώτα προσφέρθηκε. Η βαθιά κατανόηση των παππούδων της σημασίας του νέου ρόλου τους τόσο για τους ίδιους, όσο και για τα εγγόνια τους, η αποδοχή της νέας τους ταυτότητας και η απόλαυσή της είναι στοιχεία που καθορίζουν το ίδιο το μεγάλωμα των παιδιών. «Όσο πιο βαθιά κατανοώ το ρόλο μου ως γιαγιά που μεγαλώνει το εγγονάκι της, όσο πιο βαθιά έχω αποδεχτεί τη νέα μου ταυτότητα ως γιαγιά που μεγαλώνει το εγγονάκι της, τόσο πιο κοντά βρίσκομαι στο να θέλω και να μπορώ να κατανοήσω και να ανταποκριθώ στις συναισθηματικές ανάγκες του εγγονιού μου, τόσο πιο κοντά στο να μοιράζομαι με το εγγόνι μου βαθιά θετικά συναισθήματα, τόσο πιο κοντά σε μια σταθερή σχέση εμπιστοσύνης μαζί του, που όλα μαζί αποτελούν το κίνητρό μου για να συνεχίσω να το μεγαλώνω μένοντας πιστή στη σχέση μας παρ’ όλες τις δυσκολίες».

Ναι. Για κάποιους η βοήθεια της γιαγιάς και του παππού στο μεγάλωμα των παιδιών είναι απλά κάτι που συνηθίζεται. Δεν είναι όμως έτσι. Οι παππούδες αν αποδεχτούν το ρόλο τους ως παππούδες, μπορούν να παίξουν σπουδαίο ρόλο στη ζωή των εγγονιών τους. Ένα ρόλο που δεν αντικαθίσταται από κανέναν άλλο, αν πράγματι λειτουργούν με βάση το ρόλο τους. Η σχέση με τη γιαγιά και τον παππού που αποτελούν σταθερά πρόσωπα στη ζωή του παιδιού, όχι γιατί το βλέπουν αλλά γιατί επικοινωνούν, μπορεί να γίνει μια σχέση ζωής, μια σχέση πρότυπο για το παιδί, μια σχέση «εφόδιο», μια σχέση οδηγός, όπως είναι αυτή που τα παιδιά έχουν με τους γονείς τους.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.singleparent.gr

Η γνώση είναι αυτή που κάνει «καλό» το γονιό;

Τι είναι αυτό που κάνει «καλό» έναν γονιό; Ή «αρκετά καλό» για το παιδί που μεγαλώνει; Πολύ συχνά, όταν οι γονείς συζητούν για ό τι τους προβληματίζει σχετικά με το παιδί τους, λένε: Σίγουρα έχω κάνει λάθη. Δεν ξέρω, γι’αυτό κάνω λάθη. Δεν έχω τη γνώση. Είναι η γνώση ο καθοριστικός παράγοντας που κρίνει τη σχέση που έχουμε με τα παιδιά μας; Είναι αυτή που καθορίζει το μεγάλωμά τους; Αλλά ακόμα κι αν την έχουμε, τη χρησιμοποιούμε πάντα; Γιατί όχι; Τι μπορεί να μπαίνει καθημερινά ανάμεσα στο γονιό και το παιδί του και να «πληγώνει» τη σχέση τους αλλά και την υγιή ανάπτυξη του παιδιού;

Τα εφόδια του «αρκετά καλού» γονέα για το παιδί που μεγαλώνει

Ανεπιφύλακτα, η γνώση είναι δύναμη. Η γνώση που έχουμε αποκτήσει από τις εμπειρίες μας, από τα βιβλία, από τις κάθε είδους αναζητήσεις μας, από τους ανθρώπους με τους οποίους ερχόμαστε σε επαφή, αποτελεί έναν από τους οδηγούς μας. Όμως η γνώση μπορεί να γίνει για εμάς ένας καλός οδηγός μόνο αν ξέρουμε τα όριά της. Μας κάνει καλό, όταν γνωρίζουμε, ότι δεν τα γνωρίζουμε όλα. Μας κάνει καλό, όταν γνωρίζουμε ότι δεν μπορούν όλα να εφαρμοστούν σε όλα τα παιδιά. Μας κάνει καλό, όταν γνωρίζουμε ότι δεν μπορούν όλα να ταιριάζουν σε κάθε περίπτωση. Η γνώση είναι δύναμη μόνο αν τη χρησιμοποιούμε αφού πρώτα έχουμε κατανοήσει βαθιά πού θα τη χρησιμοποιήσουμε και για ποιο λόγο. Πάντα, όταν χρησιμοποιούμε τη γνώση μας τη χρησιμοποιούμε μέσα σε ένα πλαίσιο. Μόνο αν κατανοήσουμε πλήρως το πλαίσιο και μόνο τότε η χρήση της θα είναι ευεργετική. Κι έτσι περνάμε στο δεύτερο εφόδιο.

Κατανόηση. Μεγάλο κεφάλαιο. Η κατανόηση του παιδιού, των σκέψεων και των συναισθημάτων του, η κατανόηση του βιώματός του συνολικά είναι λέξη κλειδί στο μεγάλωμά του. Τι να τις κάνω τις γνώσεις την ώρα που το παιδί μου με καλεί, αν δεν κατανοήσω το λόγο για τον οποίο με καλεί; Τι να τις κάνω τις γνώσεις αν δεν κατανοώ ότι κάτι προσπαθεί να μου πει την ώρα που εγώ βλέπω μόνο «κακή συμπεριφορά»; Χρειάζεται να γνωρίζεις ότι τα πράγματα τις περισσότερες φορές δεν είναι όπως φαίνονται και σε καλούν να τα ανακαλύψεις. Χρειάζεται να γνωρίζεις ότι δεν αρκεί «να ξέρεις το παιδί σου» κι έτσι να παίρνεις αποφάσεις.Τα παιδιά, όπως και όλοι μας είναι όντα πολύπλοκα που λειτουργούν μεν συνεκτικά αλλά μέσα από αντιφάσεις. Τα παιδιά, όπως και όλοι μας λειτουργούν μέσα σε σχέσεις και μεταξύ σχέσεων. Τα παιδιά, όπως και όλοι μας είναι συνεχώς αναπτυσσόμενα όντα. Είναι ανούσιο λοιπόν να αντιμετωπίζεις το παιδί σου με βάση την αντίληψή σου για εκείνο. Είναι ανάγκη κάθε φορά, που θα προσπαθείς να χρησιμοποιήσεις τις γνώσεις σου για να ανταποκριθείς σε ένα κάλεσμά του, να δώσεις αντ’ αυτού προσοχή σε εκείνο και να σεβαστείς την πολυπλοκότητά του, το γεγονός ότι είναι ον κοινωνικό και συνεχώς αναπτυσσόμενο, όσο προσπαθείς να το κατανοήσεις. Η κατανόηση δεν είναι ποτέ πλήρης, αν δεν γίνει αυθεντικά. Κι έτσι περνάμε στο επόμενο εφόδιο.

Αυθεντικότητα. Η προσοχή περνά τώρα σε εσάς. Πόσο αυθεντικοί είστε την ώρα που προσπαθείτε να καταλάβετε τι σας ζητά το παιδί σας, την ώρα που επικοινωνεί κάποια ανάγκη του; Ουσιαστικά πως είστε σίγουροι πως αυτό που καταλαβαίνετε ότι σας ζητά είναι αυτό που σας ζητά πραγματικά; Μμμ… Δύσκολο. Τελικά πόση επαφή έχετε με τις σκέψεις σας, την ώρα που προσπαθείτε να κατανοήσετε το παιδί σας, τη συμπεριφορά του, τα συναισθήματά του; Σίγουρα περνούν σκέψεις από το μυαλό σας. Από που πηγάζουν όμως; Από την αυθεντική προσπάθειά σας να κατανοήσετε το βίωμα του παιδιού σας; Τότε είμαστε μια χαρά. Μήπως όμως πρόκειται για σκέψεις αυτόματες, σκέψεις που ήδη κάνατε πριν καλά καλά καταλάβετε τι συμβαίνει, πριν ακούσετε το παιδί σας; Μήπως αυτές οι σκέψεις είναι η προϋπάρχουσα δική σας γνώση για το τι σημαίνει συνήθως μια τέτοια συμπεριφορά; Αν αφήσετε αυτές τις σκέψεις να σας οδηγήσουν, τότε σίγουρα δεν θα ανταποκριθείτε ούτε επαρκώς ούτε κατάλληλα στο κάλεσμα του παιδιού σας. Δεν θα καλύψετε δηλαδή μια συναισθηματική του ανάγκη. Ο κίνδυνος για την υγιή συναισθηματική του ανάπτυξη -και όχι μόνο- είναι ορατός, αν αυτό το κάνετε συστηματικά.

Τι σας θυμίζουν αυτές οι σκέψεις; Πόσο άνετα νιώθετε με αυτές; Πως αισθάνεστε την ώρα εκείνη; Θυμό, λύπη, άγχος, απογοήτευση; Αν η απάντηση σε κάποιο από αυτά τα συναισθήματα είναι ναι, τότε θα χρειαστεί να ψάξετε πιο βαθιά μέσα σας. Γιατί αισθάνομαι, όπως αισθάνομαι; Πως ήμουν εγώ στην ηλικία ή τη φάση στην οποία βρίσκεται το παιδί μου; Πως αντιδρούσα εγώ σε αντίστοιχες περιπτώσεις, όταν ήμουν παιδί; Τι έκαναν οι γονείς μου; Ποια η σχέση μεταξύ της αντίδρασης των γονιών μου και της αντίστοιχης δικής μου; Με ποιο τρόπο συνδέονται; Πως αυτές οι αντιδράσεις με έπλασαν στο γονιό που είμαι τώρα; Πως αισθανόμουν όταν ήμουν παιδί μπροστά σε τέτοιες αντιδράσεις; Τι αισθάνομαι τώρα γι’ αυτές και πόσο αυτό με επηρεάζει;

Οι προκλήσεις με τα παιδιά μας συνήθως αποτελούν προκλήσεις γιατί λειτουργούν ως ερεθίσματα που ενεργοποιούν το παιδί μέσα μας που δεν του ικανοποιήθηκαν συναισθηματικές ανάγκες, όταν ήταν παιδί. Αυτές είναι πληγές, τραύματα, φορτίο που κουβαλάμε και μας κρατά σε απόσταση από τον αληθινό εαυτό μας. Μας κρατά σε απόσταση από τον αυθεντικό εαυτό μας. Η αυθεντικότητά μας ή μη εξαρτάται από το κατά πόσο είμαστε σε επαφή με αυτές τις πληγές αλλά και από το αν κάνουμε κάτι γι’ αυτές, αν τις φροντίζουμε.

Αποδοχή. Η αποδοχή του παιδιού σου, των συναισθημάτων του, η αποδοχή του εαυτού σου, των τραυμάτων σου, των συναισθημάτων σου είναι το τελευταίο εφόδιο της γονεϊκότητας, που έρχεται όμως μετά από ένα μακρύ ταξίδι πλήρους κατανόησης, όπως περιγράφτηκε παραπάνω. Αποδέχομαι το παιδί μου, όπως είναι. Το παιδί μου είναι καλό, όπως ακριβώς είναι. Αποδέχομαι τα συναισθήματά του, όπως είναι. Οτιδήποτε άλλο θα ήταν έλλειψη σεβασμού σε αυτό που το παιδί μου είναι. Αποδέχομαι τον εαυτό μου, όπως είναι. Είμαι καλός, ακριβώς όπως είμαι. Βαθιές πεποιθήσεις που ανοίγουν το δρόμο της επαφής με το παιδί σας αλλά και το παιδί που κρύβετε μέσα σας. Η αγάπη και η αποδοχή του εαυτού σας και των συναισθημάτων σας, η επαφή δηλαδή με την ουσία σας αποτελούν την βάση της κατανόησης και της αποδοχής του παιδιού σας. Η σχέση με το παιδί σας γίνεται αυθεντική, γίνεται η ίδια απάντηση σε ότι σας προβληματίζει σε σχέση με το παιδί σας.

Αν δεν βρεις το πληγωμένο παιδί που κρύβεις μέσα σου, αν δεν κοιτάξεις βαθιά μέσα του με σκοπό να έρθεις συνειδητά σε επαφή με τα συναισθήματά του τότε και τώρα, αν δεν κατανοήσεις γιατί αισθάνεται έτσι, δεν θα μπορέσεις ούτε να το φροντίσεις ούτε να το αποδεχτείς. Θα μπαίνει πάντα εμπόδιο στη σχέση σου με το δικό σου παιδί. Κι εκείνο θα κουβαλάει το δικό σου φορτίο, που ήταν και φορτίο κάποιου άλλου. Κι εκείνο θα συνεχίσει να κουβαλάει το φορτίο σου, όπως κι εσύ, μέχρι τη στιγμή που θα έρθει η ώρα να το κουβαλήσει και η επόμενη γενιά, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι κάποια από τις προηγούμενες θα ελευθερωθεί. Όσες γνώσεις κι αν αποκτήσεις, όσες γνώμες και αν «ακούσεις», τίποτα δεν θα είναι αρκετό για το μεγάλωμα του παιδιού σου, αν δεν αναγνωρίσεις και δεν μεγαλώσεις το πληγωμένο «παιδί» που κουβαλάς.

Ό τι θα έπρεπε να γνωρίζει κάθε μονογονέας… και κάθε γονιός

Η Μαρία- Ελένη είναι τώρα μόνη της στο δωμάτιο του μαιευτηρίου. Γέννησε χθες και για πρώτη φορά μετά τη γέννηση της κόρης της, μετά τα δάκρυα των γονιών της, την ανείπωτη χαρά της αδελφής της, που όλοι αντίκριζαν το μωρό της, μετά τη δική της ανακούφιση που όλα πήγαν καλά, έρχεται σε επαφή με τη σκέψη της. Είναι μόνη της. Θα μεγαλώσει αυτό το παιδί, που βλέπει πια στο πλάι της, μόνη της. Νιώθει αμφιθυμικά. Από τη μια, παλεύει καιρό με τις σκέψεις της αλλά και με τους ανθρώπους γύρω της για το πώς είναι δυνατό να μεγαλώσει μόνη της αυτό το μωρό, πώς είναι δυνατό να καταφέρει μόνη της να ξεπεράσει τις δυσκολίες, που προκύπτουν έτσι κι αλλιώς σε όλες τις οικογένειες, πόσω μάλλον σε αυτή που μόλις δημιουργήθηκε, πώς είναι δυνατόν να αντέξει μόνη της όλο το βάρος. Από την άλλη όμως αισθάνεται κάτι καινούργιο. Κάτι που δεν φανταζόταν ότι θα αισθανθεί. Κάτι που καιρό είχε να αισθανθεί. Αρχίζει να αισθάνεται ικανή, δυνατή. Αρχίζει να πιστεύει πως θα τα καταφέρει. Θα τα καταφέρει, όπως ακριβώς κατάφερε να φέρει σε πέρας την αποστολή της, τη γέννηση της κόρης της.

Τα συναισθήματα τις πρώτες μέρες διαδέχονται το ένα το άλλο. Τις περισσότερες φορές είναι αντιφατικά μεταξύ τους και η έντασή τους, που αυξομειώνεται συνεχώς, μπορεί να σε ζαλίσει. Μην αποφεύγεις τίποτα όμως. Καθένα έχει κάτι να σου πει, κάτι έχει να σου μάθει. Μην αντισταθείς στιγμή. Απλά βίωσέ τα σε όλο τους το βάθος. Είτε σε κάνουν να αισθάνεσαι καλά, είτε όχι. Αν σε δυσκολεύουν, μην προσπαθήσεις να τα αλλάξεις, δεν θα τα καταφέρεις. Εκείνα θα σε αλλάξουν, αν το θελήσεις. Όχι με τρόπο μαγικό, όχι γρήγορα και εύκολα. Άφησε τον εαυτό σου ελεύθερο να βιώσει τα πράγματα, όπως έρχονται. Βούτηξε μέσα σου και ρίξε φως σε ότι είναι σκοτεινό. Θα χρειαστείς χρόνο, προσωπική προσπάθεια και επιμονή ακόμα και όταν δεν βιώνεις μέσα σου τα αποτελέσματα της «δουλειάς» σου, όσο γρήγορα θα το ήθελες. Αν το κάνεις, αν δεν αντισταθείς, αν αφήσεις τον εαυτό σου να αισθανθεί ό τι έρχεται, του δώσεις την ευκαιρία να ωριμάσει μέσα σου, ώστε να το κατανοήσεις, αυτό θα σε μεταμορφώσει στον άνθρωπο, που μπορεί να απολαύσει τη ζωή του, που αισθάνεται άνετα με αυτό που είναι, που μπορεί να αποδεχτεί αυτό που βιώνει, όπως ακριβώς είναι, ότι κι αν είναι, δύσκολο ή εύκολο δεν έχει σημασία.

Για καμία μητέρα δεν είναι εύκολο να γίνεται για πρώτη φορά μητέρα. Λίγες είναι αυτές που πλημμυρίζουν μόνο φως και όμορφα συναισθήματα. Λίγες είναι αυτές που ερωτεύονται με την πρώτη ματιά το μωρό τους. Λίγες είναι αυτές που έχουν την ιδανική για εκείνες εγκυμοσύνη και γέννα. Οι περισσότερες γεννούν και δεν τολμούν να παραδεχτούν σε κανένα πόσο στρες είχαν που κουβαλούσαν μέσα τους ένα παιδί, ειδικά τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης τους, δεν τολμούν να πουν πόσο δύσκολος ήταν για εκείνες ο τοκετός, γιατί δεν έγινε, όπως επιθυμούσαν, μέσα σε χώρο, που θα ένιωθαν ασφάλεια, με ανθρώπους τους οποίους θα εμπιστεύονταν πλήρως, ότι θα έκαναν ότι είναι δυνατό για φροντίσουν εκείνες και το μωρό τους, που θα σεβόντουσαν τις επιθυμίες τους και εκείνες ως οντότητες που μπορούν να αποφασίσουν για τον εαυτό τους. Δεν τολμούν να το παραδεχτούν γιατί δεν πρέπει, γιατί δεν έχουν το δικαίωμα, γιατί θα ήταν αχάριστες. «Έλα καλέ! Τώρα που γέννησες το παιδί σου και είναι υγιές, τι νόημα έχουν όλα αυτά;».

Για καμία μητέρα δεν είναι εύκολο να είναι μητέρα. Από την πρώτη στιγμή έρχεται αντιμέτωπη με διλήμματα. Να κάνω αυτό ή το άλλο; Η μαμά μού είπε…, η ξαδέλφη μου, η θεία μου, μια φίλη μιας καλής μου φίλης… Και δεν τελειώνει ποτέ. Κάθε μητέρα κουβαλά το δικό της φορτίο, έχει τα δικά της βιώματα ως παιδί, που έρχονται τώρα και της χτυπούν την πόρτα με κάθε ευκαιρία. Και εκείνη, αν δεν το αντιλαμβάνεται έτσι, νομίζει πως αυτό που βλέπει στο παιδί της είναι δικό του και όχι δικό της, που την καλεί να το δει, να το αναγνωρίσει, να θυμώσει, να κλάψει γι’αυτό, να το αποδεχθεί ως έχει και να προχωρήσει χωρίς να το κουβαλά, αλλά με βάση το ποια είναι τώρα, αυθεντικά. «Από μωρό πρέπει να μαθαίνει κάποια πράγματα». «Το μωρό πρέπει να έχει πρόγραμμα». «Είσαι πολύ γκρινιάρης το ξέρεις;». «Δεν με αφήνει ποτέ σε ησυχία». Δηλώσεις γονέων για τα παιδιά τους που λίγη εώς καθόλου σχέση έχουν με την πραγματικότητα αλλά και την πραγματικότητα που βιώνουν τα παιδιά τους. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η συμπεριφορά των παιδιών αποτελεί το ερέθισμα για να φέρουν στο φως τις δικές τους ανάγκες ως παιδιά, που δεν καλύφθηκαν ποτέ από τους δικούς τους γονείς, πράγμα για το οποίο πληγώθηκαν βαθιά και το φέρουν μαζί τους ως σήμερα αντικατροπτίζοντάς το στα παιδιά τους. Αν αυτό το αγνοείς, το πιο πιθανό είναι να χαθείς στο χάος που σου προσφέρουν τα διλήμματα. Αν αφυπνιστείς, θα έχεις τη δυνατότητα να μην μεταφέρεις τις δικές σου πληγές (παλιές και νέες) στο μεγάλωμα των παιδιών σου.

Πού πηγαίνει όλο αυτό;

Οι μητέρες που μεγαλώνουν τα παιδιά τους χωρίς τον πατέρα τους είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσουν δυσκολίες λόγω του περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά. Ένα περιβάλλον γεμάτο στερεότυπα, τα οποία οι περισσότεροι χρησιμοποιούμε ως εύκολη λύση. Δεν έχουμε το χρόνο, τη διάθεση αλλά περισσότερο κατά τη γνώμη μου τη δύναμη, να έρθουμε σε επαφή με τον εαυτό μας, την ουσία μας και να σκεφτούμε αυθεντικά, αφού πρώτα κάνουμε ένα ταξίδι στις πληγές μας. Οι περισσότεροι από εμάς δεν σκεφτόμαστε αυθεντικά αλλά καταφεύγουμε συχνότατα σε στερεότυπα για να κατανοήσουμε κάποιον ή κάτι. Αυτή λοιπόν είναι μια δυσκολία που έρχεται από το εξωτερικό περιβάλλον και η οποία αντιμετωπίζεται μόνο αν εμείς παραμείνουμε αυθεντικοί στην ουσία μας, σε επαφή με τον αυθεντικό εαυτό μας. Τι γίνεται λοιπόν με το εσωτερικό μας «περιβάλλον»;

Όλες οι μητέρες αντιμετωπίζουν δυσκολίες είτε μεγαλώνουν το παιδί τους με τον σύντροφο και πατέρα τους είτε όχι. Και αυτό γιατί η πραγματική δυσκολία είναι το πώς θα παραμείνουμε αυθεντικοί. Πώς θα μπορέσουμε να ζούμε και να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας, παραμένοντας πάντα κοντά στην ουσία μας και όχι ακούγοντας λόγια, συμβουλές, παραινέσεις, επιθυμίες, ανάγκες άλλων. Εσύ που φοβάσαι το αύριο. Εσύ που φοβάσαι να μεγαλώσεις μόνη το παιδί σου. Συγκέντρωσε όλη τη δική σου ενέργεια αλλά και αυτή που σου δίνεται από τους αγαπημένους σου. Αξιοποίησε τη δύναμη που σου έχει δώσει η φύση. Τη δύναμη να μπορείς και να θέλεις να μεγαλώσεις το παιδί σου. Αυτή τη δύναμη την έχεις από τη στιγμή που έγινες μητέρα. Χρησιμοποίησε αυτή την ενέργεια για να είσαι πάντα σε επαφή με τον εαυτό σου και τις ανάγκες του, ώστε να μπορείς αυθεντικά να μεγαλώνεις το παιδί αλλά κυρίως τη σχέση που θα έχεις μαζί του.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.singleparent.gr

 

«Δεν θέλω να σε αποχωριστώ!»Διακοπές με τον άλλο γονιό

Η ώρα των διακοπών για το παιδί σας φτάνει και μάλιστα η ώρα των διακοπών με το γονιό, που δεν έχει την επιμέλειά του. Αν και υπό φυσιολογικές συνθήκες οι διακοπές φέρνουν χαρά σε όλα τα μέλη της οικογένειας, στη συγκεκριμένη περίπτωση είτε ο γονιός, που έχει την επιμέλεια είτε το παιδί, δεν διακατέχονται από αυτό το συναίσθημα. Αντίθετα, είτε ο ένας είτε ο άλλος είτε και οι δύο διακατέχονται από συναισθήματα άγχους και φόβου. Η μητέρα ή ο πατέρας (όποιος έχει την επιμέλεια του παιδιού) δυσκολεύεται να αποχωριστεί το παιδί ή και το παιδί το ίδιο. Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό και πώς θα το διαχειριστώ;

Τι φόβους μπορεί να έχει ο γονιός, που έχει την επιμέλεια.

> Φοβάμαι ότι θα του λείπω.

> Φοβάμαι ότι θα είναι λυπημένο.

> Φοβάμαι μήπως στην πραγματικότητα το «χάσω»(συναισθηματικά).

> Φοβάμαι ότι δεν θα με αγαπάει πια.

> Φοβάμαι ότι θα αγαπήσει περισσότερο τον άλλο γονιό.

Το κλειδί της διαχείρισης αυτών των φόβων είναι η βαθιά κατανόησή τους. Δείτε τους κατάματα και ρωτήστε τον εαυτό σας, γιατί. Π.χ: «Γιατί φοβάμαι ότι το παιδί μου θα είναι λυπημένο; Από που πηγάζει αυτός ο φόβος; Έχω συγκεκριμένα δεδομένα; Έχει υπάρξει ξανά λυπημένο σε παρόμοια κατάσταση και γιατί τότε; Έφταιγε το περιβάλλον, ο άλλος γονιός ή μήπως εγώ που επίσης ήμουν λυπημένη/ος; Η λύπη είναι ένα φυσιολογικό ή μη φυσιολογικό συναίσθημα; Έχω δικαίωμα να λυπάμαι ή όχι; Φοβάμαι περισσότερο τη λύπη, μήπως λυπηθεί ή να μην λυπηθεί ή να την αντιμετωπίσω; Τι κάνει συνήθως ο άλλος γονιός, όταν διαπιστώνει ότι το παιδί του είναι λυπημένο; Το αντιμετωπίζει ή κάνει ότι δεν συμβαίνει; Έχω πει στο παιδί μου ότι θα είμαι πάντα διαθέσιμη/ος στο τηλέφωνο, όταν με χρειάζεται; Εγώ τι κάνω συνήθως όταν έρχομαι αντιμέτωπη/ος με ένα δυσφορικό συναίσθημα του παιδιού μου; Είμαι διαθέσιμη/ος και έτοιμη/ος να μάθω κι εγώ και το παιδί μου τι είναι αυτό που βιώνει αλλά και τι να κάνει με αυτό; Βιώνω συχνά στρες λόγω του παιδιού; Βιώνω συχνά στρες γενικά;» Αυτή είναι μια πιθανή σειρά ερωτήσεων, για να μπορέσει να αξιολογήσει ο γονιός το φόβο του για τη λύπη του παιδιού του. Βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα ή σε άλλους φόβους; Τι θα κάνει λοιπόν ένας γονιός για τους φόβους του;

Η απάντηση στο τι να κάνω, κρύβεται στο πώς αντιλαμβάνομαι γενικότερα τα συναισθήματα αλλά και στο τι κάνω συνήθως για αυτά. Αν τα δυσάρεστα συναισθήματα τα βιώνω ως κάτι αρνητικό στη ζωή μου, σαν κάτι που δεν έπρεπε να βιώνω, το μόνο που καταφέρνω είναι να τα εγκλωβίζω, με αποτέλεσμα αυτά να μεγαλώνουν σε ένταση και εύρος, να με κατακλύζουν και να εδραιώνουν ένα γενικότερο, δυσάρεστο συναίσθημα, που έχω ξεχάσει τελικά πότε και πως ήρθε, πράγμα που εμποδίζει ή και επηρεάζει αρνητικά τη δράση μου. Όλα τα συναισθήματα είναι καλά, ακόμη και αυτά για τα οποία δυσφορώ. Όλα τα καλοδέχομαι, όλα τα βιώνω με την ένταση, την οποία φέρουν.  Αν λοιπόν αντιληφθείτε το φόβο, τη λύπη, το άγχος, το θυμό ως κάτι καλό που ήρθε στη ζωή σας, τότε έχετε αφήσει τον δρόμο ανοιχτό, για να μπορέσουν με τη δική σας συμβολή να τον ακολουθήσουν αποχαιρετώντας σας.

Άρα δεν αρκεί η αντίληψη των δυσάρεστων συναισθημάτων ως κάτι καλό στη ζωή σας, χρειάζεται να κάνετε κάτι με αυτά. Χρειάζεται εκτός από το καλωσόρισμα, να τα γνωρίσετε κιόλας. Εκφραστείτε. Ανοίξτε διάλογο. Ποιος είσαι; Από που ήρθες; Τι θέλεις από μένα; Αυτό που θέλει στην πραγματικότητα το συναίσθημα είναι να το γνωρίσετε καλά, χωρίς να βάζετε εμπόδια στην επικοινωνία σας μαζί του αλλά και να μάθετε, πώς θα το αντιμετωπίσετε την επόμενη φορά, που θα το δείτε, χωρίς να φοβάστε, ότι θα σας κάνει κακό. Αυτό είναι το μάθημα, που θέλει να σας δώσει, σπουδαίο εφόδιο τόσο για εσάς, όσο και για το μεγάλωμα του παιδιού σας. Πολύ χρήσιμος θα ήταν εκτός από τον «εσωτερικό διάλογο» και ένας «εξωτερικός». Εκφράστε τα συναισθήματά σας σε όλο τους το βάθος, αδειάστε, σε πρόσωπο που έχετε εμπιστοσύνη. Τα συναισθήματα είναι εδώ, μαζί τα βιώνουμε, μαζί τα αντιμετωπίζουμε, μαζί μαθαίνουμε.

Αφού λοιπόν βιώσατε σε όλο του το εύρος το συναίσθημα που σας προκαλεί δυσφορία, το αξιολογήσατε, το κατανοήσατε, πιθανά να φτάσατε στο συμπέρασμα, ότι βασίζεται για κάποιους σε πραγματικά δεδομένα και για κάποιους άλλους στην δική σας αντίληψη για την πραγματικότητα, που θα βιώσει το παιδί σας, η οποία επηρεάζεται από την τωρινή συναισθηματική σας κατάσταση (στρες). Είστε λοιπόν έτοιμη/ος για δράση βλέποντας την πραγματικότητα ξεκάθαρα πια.

Τι θα κάνω όμως αν συμβαίνει το αντίθετο; Αν αυτό που δεν θέλει να αποχωριστεί το γονιό του και να πάει διακοπές είναι το παιδί;

Για ακόμη μια φορά είναι ανάγκη να κατανοήσετε τα συναισθήματα του παιδιού, ενώ παράλληλα χρειάζεται να ελέγξετε και τη δική σας συναισθηματική κατάσταση. Ακούστε το παιδί, αφουγκραστείτε το παιδί. Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα; Δεν θέλει να σας αποχωριστεί ή δεν θέλει να πάει διακοπές με τον άλλο γονέα; Αναρωτηθείτε το γιατί και στις δύο περιπτώσεις. Ψάξτε για απαντήσεις. Τι κάνει το παιδί να μην θέλει να σας αποχωριστεί; Είναι μια συνήθης συμπεριφορά; Είναι κάτι που βλέπετε για πρώτη φορά; Πώς θα χαρακτηρίζατε την περίοδο που βιώνει; Βιώνει στρες γενικότερα ή αυτό που εκφράζει τώρα είναι κάτι καινούργιο; Πώς θα χαρακτηρίζατε τη σχέση σας; Με ποιο τρόπο μπορεί να επηρεάσει τη βούλησή του να σας αποχωριστεί; Είναι άραγε έτοιμο και γιατί; Εσείς πώς αισθάνεστε για τις διακοπές που έρχονται; Πόσο τελικά έχουν επηρεάσει τα συναισθήματά σας την απροθυμία του παιδιού σας; Ποια είναι η σχέση του με τον άλλο γονιό; Τον βλέπει συχνά; Ξέρει το παιδί ακριβώς τι θα συμβεί εκεί; Έχει μιλήσει με τον άλλο γονιό;

Η άρνηση ενός παιδιού να φύγει από το σπίτι του και να αποχωριστεί το γονιό που το μεγαλώνει, μπορεί να κρύβει την ύπαρξη δυσκολιών στη σχέση του με τον ένα αλλά και με τον άλλο γονιό (συναισθηματική ασφάλεια/ εμπιστοσύνη), την ύπαρξη δυσάρεστων συναισθημάτων για ό τι πρόκειται να συμβεί από τη μεριά του γονέα, που αποχωρίζεται το παιδί του, τα οποία το παιδί μπορεί να διαγνώσει, την απουσία κατανόησης από την πλευρά του παιδιού της νέας κατάστασης «διακοπές με τον άλλο γονιό», γιατί κανείς δεν του έχει εξηγήσει, την προσπάθειά του να ελέγξει το περιβάλλον του, που ξαφνικά αλλάζει και να εξασφαλίσει, ότι δεν θα αλλάξει οριστικά (αναμένει να του πει ο γονιός του, ότι θα ξαναγυρίσει, ότι θα τον ξαναδεί ή ότι θα επικοινωνούν όποτε το παιδί το έχει ανάγκη). Σε κάθε περίπτωση η άρνηση του παιδιού να αποχωριστεί το γονιό του είναι ένας τρόπος για να εκφράσει το παιδί τα δικά του συναισθήματα, για αυτό που του ζητούν ή αναμένουν να κάνει. Το παιδί ζητά να το ακούσουν, ζητά να το κατανοήσουν, ζητά βοήθεια για να καταλάβει και εκείνο τι αισθάνεται και για ποιο λόγο αλλά και τι μπορεί να κάνει με αυτό που αισθάνεται. Για να γίνει αυτό πραγματικότητα είναι ανάγκη ο γονιός να μπορεί να κάνει αυτή τη διαδικασία μόνος του, στον εαυτό του, για τα δικά του συναισθήματα, ώστε αυτά να μην εμποδίσουν την κατανόηση των συναισθημάτων του παιδιού του.

Τα συναισθήματα, όποια κι αν είναι, δεν αποτελούν εχθρό, μόνο αν εσείς έτσι τα αντιμετωπίσετε. Μην τα αντιμετωπίζετε λοιπόν ως τέτοια φοβούμενοι μήπως φοβηθείτε ή αγχωθείτε, φοβούμενοι ότι θα φοβηθεί ή θα αγχωθεί το παιδί σας. Όσο τα φοβάστε ο εχθρός μεγαλώνει και ενδυναμώνεται. Τα συναισθήματα θα μπορούσαν να είναι οι εν δυνάμει φίλοι μας, που μπορούν να γίνουν, αν δώσουμε ευκαιρία στη σχέση μας μαζί τους, αν τα γνωρίσουμε.  Σας χτυπούν την πόρτα. Τι θα κάνετε;

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.singleparent.gr

 

«Οι άντρες δεν κλαίνε!» Όταν οι γονείς εμποδίζουν τα συναισθήματα

Ένα αγοράκι 3 περίπου ετών περιμένει στο χώρο υποδοχής ενός μικροβιολογικού εργαστηρίου μαζί με τη μαμά και τη γιαγιά του, να έρθει η σειρά του για αιμοληψία. Κάθεται ήρεμο στο καρότσι του έτοιμο να επικοινωνήσει, αν κάτι ή κάποιος του κάνει εντύπωση. Στρέφεται στη γιαγιά του και τη ρωτά: «Το δικό σου μίμι, πού είναι;», «Δεν έχω πια», του απαντά. «Πού είναι;», καμία απόκριση. Το αγοράκι συνεχίζει: «Θα κάνει και ο Βασίλης μίμι;», «Θα κάνει αύριο», λέει η γιαγιά. «Ο άλλος ο Βασίλης πόνεσε χθες;», «Όχι, ούτε κι εσύ θα πονέσεις!», λέει κατηγορηματικά η γιαγιά και συνεχίζει: «Δεν φοβήθηκε, γιατί είναι μεγάλος. Ούτε κι εσύ θα φοβηθείς, γιατί είσαι άντρας! «Που είναι το μίμι σου;», ρωτά ξανά το αγοράκι και αρχίζει να ξύνει το χεράκι του από την εσωτερική πλευρά του αγκώνα (από την περιοχή που γνωρίζει, ότι θα γίνει η λήψη αίματος). Η γιαγιά δεν απαντά. Το αγοράκι επιμένει: «Πού είναι το μίμι σου;», «Δεν έχω», απαντά και το αγοράκι εμφανώς αγχωμένο ξύνει με περισσότερη ένταση το χεράκι του, που έχει πια κοκκινίσει έντονα. «Μην ξύνεις το χέρι σου, το κοκκίνισες!», λέει η γιαγιά έντονα. «Θα πονέσω!» λέει το αγοράκι συνοφρυωμένο. «Δεν θα πονέσεις! Οι άντρες δεν πονάνε!», απαντά η γιαγιά. «Πού είναι το αίμα;», ρωτά και δεν παίρνει απάντηση. «Τι θα κάνουμε;» ρωτά με ανησυχία. «θα κάνεις λίγο τζιν», απαντά σχετικά αδιάφορα η γιαγιά. Το αγοράκι συνεχίζει να ξύνει το χεράκι του έντονα. Η πόρτα ανοίγει. «Ο επόμενος!». Οι τρεις τους, μαμά, γιαγιά και αγοράκι μπαίνουν στον κυρίως χώρο του εργαστηρίου. «Θα πονέσω!», επιμένει το αγοράκι. «Όχι! Οι άντρες δεν πονάνε!», ξαναλέει η γιαγιά. Η αιμοληψία γίνεται, το αγοράκι δεν αντιδρά, όλοι το επιβραβεύουν, που δεν έκλαψε και εκείνο αποχωρεί χαρούμενο.

 

Ο μικρός μας φίλος είναι εμφανώς φοβισμένος και αγχωμένος με ό τι πρόκειται να συμβεί. Με τις συνεχείς ερωτήσεις του για το σημάδι της γιαγιάς και άλλων, για το αίμα αλλά και για το τι θα συμβεί, εκφράζει τα συναισθήματά του, τη δυσκολία του να τα επεξεργαστεί και να τα κατανοήσει, υπό το κράτος της αγωνίας του για το άγνωστο. Καλεί τη γιαγιά του να τον βοηθήσει να κατανοήσει, τι θα συμβεί, καλεί τη γιαγιά του να τον βοηθήσει να αντιμετωπίσει τον φόβο του για κάτι, που γνωρίζει ήδη, ότι πονάει. Κάνει προσπάθεια να δείξει ότι είναι έτοιμο να μάθει, θέλει να μάθει. Και τι παίρνει; Προσπάθεια να εμποδιστεί η έκφραση, η επεξεργασία και η κατανόηση των βαθύτερων συναισθημάτων του καθώς και των σκέψεών του για αυτό, που βιώνει και πρόκειται να βιώσει, αναπαράγοντας στερεότυπα σχετικά με τη σημασία έκφρασης συναισθημάτων αλλά και το φύλο («δεν θα πονέσεις», «οι άντρες δεν πονάνε», «δεν θα φοβηθείς, οι άντρες δεν φοβούνται» και επιβράβευση, που δεν έκλαψε).

Όλα αυτά δεν είναι πρωτόγνωρα. Αποτελούν δυστυχώς κομμάτι της κουλτούρας μας. Η καθημερινή προσπάθεια αποφυγής των συναισθημάτων μας, των παιδιών μας, των αγαπημένων μας και άλλων χαρακτηρίζει τους περισσότερους.  Μεγαλώσαμε πιστεύοντας ότι δεν πρέπει να κλαίμε, να φοβόμαστε, να αγχωνόμαστε, να θυμώνουμε, πόσω μάλλον να το εκφράζουμε. . «Δεν ντρέπεσαι να κάνεις έτσι, μας κοιτάει ο κόσμος! Δεν είπαμε, δεν θυμώνουμε;». «Μη φοβάσαι, τώρα πια είσαι μεγάλος». «Σταμάτα να κλαις τώρα, πάει πέρασε». Η κατάσταση δυσκολεύει, όταν η αποφυγή των συναισθημάτων συνδέεται με την αξία. «Έλα τώρα! Σταμάτα, αφού εσύ είσαι καλό παιδί!». «Θα σε πάρω αγκαλιά, μιας και σήμερα ήσουν καλό παιδί, δεν έκλαψες καθόλου, ούτε με δυσκόλεψες», «Η Ιωάννα ξέρει, ότι δεν κάνουμε έτσι, γιατί είναι καλό παιδί». Όσο εμείς συνδέουμε τη μη έκφραση συναισθημάτων με την αξία του παιδιού, τόσο εκείνη ισχυροποιείται. Ποιο παιδί άλλωστε δεν θέλει να είναι καλό; Τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο πολύπλοκα, όταν η αποφυγή των συναισθημάτων συνδέεται με αντιλήψεις για το φύλο. «Σα κοριτσάκι κάνεις τώρα, σταμάτα να κλαις», » Ησύχασε! Δεν είπαμε, οι άντρες δεν κλαίνε;» . Όσο εμείς επιμένουμε να συνδέουμε την αποφυγή συναισθημάτων με το πόσο καλά ανταποκρίνεται ένα αγοράκι στα χαρακτηριστικά του φύλου του (που εμείς δώσαμε), τόσο η αποφυγή εδραιώνεται. Παράλληλα τα κορίτσια που έρχονται σε επαφή με αυτές τις αντιλήψεις, μαθαίνουν ότι μάλλον «είναι κακό, ντροπιαστικό να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, μιας και είμαστε κορίτσια και να είμαστε κορίτσια!». Ας μην ξεχνάμε φυσικά ότι αυτά τα κορίτσια, θα μεγαλώσουν την επόμενη γενιά και αν δεν καταφέρουν να αμφισβητήσουν αυτές τις αντιλήψεις, απλά θα τις αναπαράγουν.

Η έκφραση συναισθημάτων και ό τι θα μπορούσε να την ακολουθεί, εμποδίζεται και από μια κυρίαρχη σκέψη, ότι η λογική θα έπρεπε να επικρατεί. «Καλά, δεν καταλαβαίνεις;». «Δεν καταλαβαίνεις, ότι αυτό που κάνεις, δεν σε συμφέρει;». «Δεν καταλαβαίνεις, ότι θυμώνοντας δεν θα καταφέρεις κάτι, παρά μόνο να θυμώσω κι εγώ;». «Δεν καταλαβαίνεις, ότι κλαίγοντας δεν θα καταφέρεις να βρεις λύση;». «Τώρα παραλογίζεσαι! Δεν βγαίνει πουθενά να αγχώνεσαι τόσο». «Έλα τώρα σταμάτα να φοβάσαι, βάλε κάτω τη λογική σου και θα δεις». Στην πραγματικότητα όμως, «για να επικρατήσει η λογική» είναι ανάγκη να εκφραστεί το συναίσθημα και μάλιστα αφού αυτός, που το εκφράζει συνδεθεί με κάποιον.

Τι μαθαίνουμε στα παιδιά ακολουθώντας τα παραπάνω;

> Ότι υπάρχουν καλά και κακά συναισθήματα.

> Ότι τα κακά, τα αποφεύγουμε. Καλό είναι να μην τα νιώθουμε. Καλό είναι να μην τα εκφράζουμε.

> Ένα κύριο χαρακτηριστικό του να είσαι άνδρας είναι να μην εκφράζεις αρνητικά συναισθήματα. Το αντίθετο σημαίνει, ότι θα έπρεπε να ντρέπεσαι αλλά και ότι υπολείπεσαι των άλλων ανδρών.

> Ένα κύριο χαρακτηριστικό του να είσαι κορίτσι ή γυναίκα είναι να εκφράζεις ανεξέλεγκτα αρνητικά συναισθήματα, τα οποία φυσικά δεν θα έπρεπε να έχεις, ούτε και να εκφράζεις. Το αντίθετο θα φέρει ντροπή, την οποία τα κορίτσια έτσι κι αλλιώς θα έπρεπε να αισθάνονται μιας και ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους ( να εκφράζουν ανεξέλεγκτα αρνητικά συναισθήματα) είναι εκ των πραγμάτων ντροπιαστικό.

> Η λογική πρέπει να υπερισχύει του συναισθήματος.

Όλα θα ήταν καλά, αν εμείς και τα παιδιά μας ήμασταν μηχανές, που λειτουργούσαν με εργοστασιακές ρυθμίσεις. Ευτυχώς όμως δεν είμαστε. Κι έτσι δεν είναι όλα καλά. Τι συμβαίνει, όταν εμποδίζουμε το συναίσθημά μας, όταν δεν το αφήνουμε να εκφραστεί, όταν αυτό γίνεται παράλληλα με μια προσπάθεια να το συνδέσουμε με την αξία ως άνθρωποι ή με το φύλο; Το συναίσθημα άπαξ και βιωθεί, υπάρχει και θα υπάρχει όσο δεν εκφράζεται λειτουργικά, όσο δεν επεξεργάζεται, όσο δεν κατανοείται. Δεν υπάρχει καμία στρόφιγγα, που τη στρίβεις και αδειάζεις. Το αποτέλεσμα είναι το συναίσθημα αυτό να «φουσκώνει», να εντείνεται και να επεκτείνεται, να μεταλλάσεται, να αναπαράγεται, να παράγει και να αναπαράγει άλλα ίσως πιο δυσάρεστα για το άτομο, που τα βιώνει, συναισθήματα. Αυτά με τη σειρά τους θα παράγουν και θα αναπαράγουν σκέψεις και συμπεριφορές και τελικά το ένα θα τροφοδοτεί το άλλο με τη «βοήθεια» πάντα και εκείνου στον οποίο όλα κάποια στιγμή, με κάποιο τρόπο θα εκφραστούν.

Πιο απλά, όταν δεν αφήνουμε τα παιδιά μας να εκφραστούν συναισθηματικά, όταν δεν είμαστε αυτοί, που θα τα βοηθήσουν να τα κατανοήσουν και να τα αντιμετωπίσουν, μεγαλώνουμε παιδιά, που «βράζουν» από συναισθήματα, που τους προκαλούν δυσφορία από τη μια, που δεν μπορούν να τα κατανοήσουν (τι αισθάνομαι, γιατί το αισθάνομαι) και να τα αντιμετωπίσουν από την άλλη. Μεγαλώνουμε παιδιά, που στην προσπάθειά τους να δείξουν την ανημπόρια τους να αντιμετωπίσουν τη δυσφορία τους, εκφράζονται τελικά με συμπεριφορές, που «δεν μπορώ να καταλάβω από που και με ποιο τρόπο ξεπήδησαν«. Αντιστέκονται σε ότι πάει αντίθετα από τη φύση τους, με το να συμπεριφέρονται με τρόπο ακατανόητο για τους γονείς, στην προσπάθειά τους με κάποιο τρόπο να εκφράσουν επιτέλους τις ανάγκες τους. Μεγαλώνουμε παιδιά με μπλοκαρισμένα συναισθήματα, δυσφορία από τη μία, ντροπή για τη δυσφορία από την άλλη, που ποτέ κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, «τι άλλο θα μου βγάλουν;» . Φράσεις γονέων που απορούν: «Πώς φτάσαμε ως εδώ; Το παιδί μου ήταν ήρεμο και υπάκουο». Μεγαλώνουμε παιδιά που είναι έρμαιο των συναισθημάτων τους, γιατί δεν φροντίσαμε να τους δείξουμε τον τρόπο να τα κατανοούν και παιδιά που ζουν εγκλωβισμένα στα συναισθήματά τους, γιατί φροντίσαμε να τα κάνουμε να ντρέπονται γι’αυτά κι έτσι καταπνίξαμε και την πιθανότητα να προσπαθήσουν να τα εκφράσουν λειτουργικά. Παιδιά ευάλωτα. Παιδιά που δεν έχουν μάθει να προστατεύουν και να φροντίζουν τον εαυτό τους συναισθηματικά. Παιδιά που είναι πολύ πιθανό να νοσήσουν συναισθηματικά αργά ή γρήγορα.

 

 

Όταν το νέο ξεκίνημα του παιδιού προκαλεί στρες στους γονείς

«Καλησπέρα σας, θα ήθελα εάν είναι εύκολο να με βοηθήσετε στο να μπορέσω να διαχειριστώ κάποιες αλλαγές στην ζωή του παιδιού μου. Ο πρώην σύζυγος με ενημέρωσε οτι σε 2 μήνες θα συγκατοικήσει με την νέα του σύντροφο. Η κοπέλα έχει ένα κοριτσάκι 4 χρονών και μέσα στους επόμενους δυο μήνες θα χωρίσει και αυτή. Το παιδί μου είναι 2,5 ετών αγοράκι και με τον μπαμπά του έχουμε χωρίσει απο τότε που ήταν 10 μηνών το παιδί. Με τον πρώην σύζυγο δεν έχουμε και τις καλύτερες σχέσεις , παρ’ όλα αυτά μπροστά στο παιδί προσπαθούμε να είμαστε «οκ» ,ασχέτως αν πριν απο λίγο έχουμε γυρίσει απο ένα απο τα πολλά δικαστήρια που με τρέχει !!! Το θέμα μου είναι οτι το παιδί μου θα πάει σε δυο μήνες και σε παιδικό σταθμό με αποτέλεσμα να έχει ταυτόχρονα δυο μεγάλες αλλαγές στην ζωή του. Η μία είναι το σχολείο και η «απομάκρυνση απο την μαμά», αφού τους τελευταίους 5 μήνες δεν δουλεύω, έχει προσκολληθεί πάνω μου, και η άλλη είναι οτι ο μπαμπάς του θα συγκατοικεί με ένα άλλο παιδάκι…! Το οποίο παιδάκι θα έχει και αυτό τα δικά του προβληματάκια αφού η μαμά του με το που χωρίζει απο τον μπαμπά του θα φέρει μέσα στο σπίτι άλλον σύντροφο. Λυπάμαι που το λέω , αλλά δυστυχώς δεν μπορώ να κάνω κάτι για το αλλο παιδάκι, αρμόδια σαφώς και είναι η μαμά του. Με απασχολεί κατά κύριο λόγo το δικό μου παιδί στην προκειμένη περίπτωση. Κρίμα γιατί και το άλλο παιδί θα υποστεί αρκετά σοκ…! Φοβάμαι πως το παιδί μου πηγαίνοντας στο νέο σπίτι του μπαμπά όπου δεν θα έχει δικό του δωμάτιο ( όπως το παιδί της συντρόφου του) θα νιώθει «περίεργα» διότι όταν συνειδητοποιήσει οτι πάει σπίτι του μπαμπά για κάποιες ώρες και μετά φεύγει και ο μπαμπάς μένει εκεί με άλλο παιδάκι, θα στεναχωριέται.Έχω φροντίσει να έχει πολύ καλές σχέσεις με τον μπαμπά του και υπάρχει και μια μικρή προσπάθεια γιαυτό και απο τον μπαμπά του. Το παιδί αντιλαμβάνεται πολύ γρήγορα διάφορα πράγματα και αφού μιλάει απο πολύ μικρό , κάνει και ερωτήσεις….! Δύσκολες οι απαντήσεις … αλλά πρέπει να τις δώσω….! Είμαι μπερδεμένη στο τι θα πρέπει να λέω στο παιδί μου όταν αρχίσουν οι ερωτήσεις για την συγκατοίκηση , για το άλλο παιδάκι κτλ. Ήδη το παιδί πρέπει να το ρώτησαν ( ο μπαμπάς ή η κοπέλα του δεν ξέρω) αν θέλει να μείνουν όλοι μαζί. Το παιδάκι μου λίγο πριν κοιμηθεί μου λέει λοιπόν » μαμάκα δεν θα μείνω με τον μπαμπά και την …τάδε, μαζί σου θα μείνω, εδώ στο δωμάτιο μας ! ε μαμά ?» ……… Τον «ηρέμησα » λεγοντάς του οτι εδώ θα μένει στο δωμάτιο του κτλ. Δεν ξέρω τι άλλες ερωτήσεις θα μπορούσε να μου κάνει, δεν ξέρω αν θα μπορέσω να απαντήσω σωστά , δεν ξέρω αν σε συνδυασμό με το σχολείο που θα πάει ( παιδικό σταθμό) του έρθουν πολλά «μαζεμένα» και έχω προβλήματα συμπεριφοράς…! Συγγνώμη αν σας κούρασα, θα ήθελα την δική σας άποψη , ακόμα και των αναγνωστών σας. Τα θέματα που δημοσιεύεται με έχουν βοηθήσει αρκετές φορές και όπως βλέπω και πολλούς άλλους αναγνώστες. Συνεχίστε την «πολύ καλή δουλειά» που κάνετε ! Ευχαριστώ εκ των προτέρων !

Για τα παιδιά νηπιακής ηλικίας θεωρείται ιδανικό να κάνουν «ένα νέο ξεκίνημα τη φορά». Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, που ασχολούνται με τα παιδιά συνηγορούν σε αυτή την άποψη. Όταν λοιπόν οι γονείς θεωρούν, πως ήρθε η ώρα το παιδάκι τους για παράδειγμα να ξεκινήσει το σχολείο, η άποψη που επικρατεί είναι π.χ να μην βγάλουν παράλληλα και την πάνα του παιδιού τους, γιατί αυτό θα τροφοδοτούσε το παιδί με περισσότερο στρες απ’ όσο θα μπορούσε το ίδιο να διαχειριστεί. Στην πραγματικότητα, κανένα νέο ξεκίνημα δεν μπορεί να είναι τόσο καταστροφικό, για να είναι απαγορευτικό, αν οι γονείς του παιδιού είναι γονείς, που αφουγκράζονται τις ανάγκες του και ανταποκρίνονται σε αυτές με αγάπη και τρυφερότητα, που έχουν στο μυαλό τους, ότι είναι δική τους ευθύνη να εφοδιάσουν το παιδί με εκείνα τα «εργαλεία», που θα το βοηθήσουν να κατανοήσει τι είναι αυτό, που του συμβαίνει κάθε φορά αλλά και πως θα το αντιμετωπίσει, αν πράγματι πρόκειται για κάτι, για το οποίο δεν είναι προετοιμασμένο και του προκαλεί στρες. Πάνω απ’ όλα όμως κανένα νέο ξεκίνημα δεν μπορεί να είναι τόσο καταστροφικό, για να είναι απαγορευτικό για το παιδί, αν οι γονείς του είναι γονείς που ξέρουν πώς να δείχνουν κατανόηση, που ξέρουν πώς να επεξεργάζονται και να κατανοούν τα δικά τους συναισθήματα, ώστε να μην κατακλυστούν από αυτά και «παγώσουν» ή «τρέξουν μακριά», όταν τα «δύσκολα» έρθουν.

Κάθε νέο ξεκίνημα θέλει την προετοιμασία του. Παρ’όλα αυτά κανείς δεν μπορεί να ελέγξει τα πάντα, ούτε φυσικά χρειάζεται. Αντίθετα η ανάγκη μας για απόλυτο έλεγχο αντικατοπτρίζει τα δικά μας συναισθήματα φόβου, ότι κάτι θα συμβεί σε εμάς ή σε κάποιον που αγαπάμε, κάτι που δεν θέλουμε, κάτι που δεν είναι στον έλεγχό μας, κάτι αξεπέραστο, κάτι καταστροφικό. Μην ξεχνάτε όμως, ότι ο φόβος που έχει ο γονιός είναι φόβος δικός του. Είναι φόβος, που μπορεί να έχει να κάνει τόσο με την πραγματικότητα, όσο και με την αντίληψή του για την πραγματικότητα. Όσο ο φόβος σχετίζεται με την πραγματικότητα, που βιώνουμε, είναι ένας καλός οδηγός, γιατί μας δείχνει τον δρόμο, ώστε να προετοιμαστούμε κατάλληλα. Τα δύσκολα έρχονται, όταν η αντίληψη που έχουμε για την πραγματικότητα, επηρεάζεται από τον υπέρμετρο φόβο μας. Τότε, τα συμπεράσματα που βγάζουμε δεν είναι ασφαλή, ούτε και οι αποφάσεις μας, πόσω μάλλον οι αντιδράσεις μας. Το κλειδί είναι να κατανοήσουμε το φόβο μας. Να προσπαθήσουμε να τον γνωρίσουμε. Να μάθουμε ποιος είναι στην πραγματικότητα αλλά και τι θέλει να μας πει. Τι φοβάμαι; Γιατί το φοβάμαι; Έχει βάση ο φόβος μου και ποια είναι αυτή ή στηρίζεται σε υποθέσεις; Έχω αξιολογήσει τη βάση, τι θα κάνω με τις υποθέσεις; Μερικά ερωτήματα, που ανοίγουν το δρόμο για να κατανοήσουμε το φόβο μας. Αν ο γονιός δεν κατανοήσει τον πραγματικό του φόβο δεν θα μπορέσει να προετοιμαστεί ο ίδιος πρώτα για το νέο ξεκίνημα του παιδιού του.

Γιατί είναι ανάγκη να το κάνει; Τα παιδιά, όσο μικρά σε ηλικία κι αν είναι, είναι ικανά να αισθανθούν τα συναισθήματά μας και να ανταποκριθούν σε αυτά «ταυτιζόμενα» μαζί μας. Πιο απλά, αν η μαμά είναι στρεσαρισμένη, το ίδιο στρες θα βιώνει και το μωρό της. Αν φοβάται, το ίδιο συναίσθημα θα έχει και το παιδί της. Οι γονείς για τα παιδιά είναι η σταθερή τους βάση. Όταν για κάποιο λόγο αυτή η βάση κλονίζεται, θα κλονιστούν και τα παιδιά. Επιπλέον, όταν η αντίληψη ενός γονέα επηρεάζεται π.χ από το φόβο του, θα επηρεαστούν οι αποφάσεις, τα λόγια και οι πράξεις του. Έτσι, είναι πολύ πιθανό ένα παιδί να αγχωθεί για το νέο ξεκίνημα, γιατί οι γονείς του είναι αγχωμένοι, να μην θέλει να πάει σχολείο, γιατί το μήνυμα που παίρνει από τους αγχωμένους γονείς είναι ότι είναι πολύ πιθανό εκεί κάτι να συμβεί, που να μην του αρέσει κ.α.

Προετοιμάστε το παιδί σας για κάθε νέο του ξεκίνημα, προετοιμάζοντας το «έδαφος» στο οποίο θα «περπατά» αλλά και απευθυνόμενοι στο ίδιο το παιδί. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να αισθάνονται ασφαλή για να μπορούν να αναπτυχθούν γνωστικά και συναισθηματικά. Ασφάλεια παρέχουν στα παιδιά οι άνθρωποι, όταν αναγνωρίζουν τις ανάγκες τους και ανταποκρίνονται σε αυτές, όποιες κι αν είναι (βιολογικές, συναισθηματικές, γνωστικές, κοινωνικές). Ασφάλεια παρέχουν στα παιδιά οι πράξεις, οι λέξεις, οι σκέψεις, τα συναισθήματα των ανθρώπων που εκφράζονται μέσα σε πλαίσια αγάπης, φροντίδας, τρυφερότητας, πλήρους αποδοχής και σεβασμού του άλλου, σταθερότητας, συνέπειας αλλά και ευελιξίας, μετά από την έκφραση από την πλευρά του παιδιού κάποιας ανάγκης. Κρατήστε αυτό σαν βάση προετοιμασίας και μην προκαταβάλλετε τις σκέψεις και τα συναισθήματα του παιδιού σας.

Όπως και να έχει, όταν έρθει ένα δυσάρεστο συναίσθημα, όταν το παιδί βιώσει ένα συναίσθημα, που δεν μπορεί να διαχειριστεί, καλώς να έρθει! Αφήστε τα συναισθήματα να κυλήσουν σαν δάκρυα, που δεν μπορείς και δεν πρέπει να τα εμποδίσεις να βγουν, αντίθετα οφείλεις να τα ενθαρρύνεις να βγουν. Μείνετε δίπλα όσο αυτά κυλούν με ανοιχτή αγκαλιά, ανοιχτό και αυθεντικό μυαλό, ανοιχτά αυτιά και ανοιχτή καρδιά. Αφουγκραστείτε και προσπαθήστε να καταλάβετε τι κρύβετε πίσω από τις λέξεις ή πίσω από τις εκφράσεις του προσώπου, του σώματος και τις συμπεριφορές. Το παιδί σας μιλάει ακόμα και όταν δεν το κάνει. Σας καλεί να αποκωδικοποιήσετε. Σας καλεί να συνδεθείτε μαζί του, να συντονιστείτε με τις ανάγκες του.

Δεν θα βοηθήσει η ανησυχία και μάλιστα από μόνη της. Ένας γονιός, που δεν ενδιαφέρεται μόνο για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού του αλλά πιστεύει ότι οφείλει να είναι ενεργός σε αυτή τη διαδικασία θα φρόντιζε να εξασφαλίσει ένα περιβάλλον ασφάλειας για το παιδί του, όπως περιγράφηκε παραπάνω και μετά θα άφηνε τα πράγματα να πάρουν το δρόμο τους. Ότι κι αν έρθει στην πορεία, τότε θα είναι η κατάλληλη ώρα για να το διαχειριστείτε και όχι πριν. Δείτε το κάπως έτσι: Όποια δυσκολία κι αν έρθει, θα είμαι εδώ για το παιδί μου, για να το αντιμετωπίσουμε μαζί, για να μάθουμε μαζί, πώς να εκφραζόμαστε, πώς να επεξεργαζόμαστε αυτό που εκφράζουμε, ώστε να το κατανοήσουμε και να μάθουμε από αυτό. Τίποτα δεν είναι αδύνατο, τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο, όταν είμαστε δύο ή και περισσότεροι, αν εσείς το επιλέξετε.

Δημοσιεύτηκε στις 8/7/2015 στο www.singleparent.gr

Γονείς: Όταν οι λέξεις «διαζύγιο» και «θάνατος» γίνονται ταμπού

Το διαζύγιο για δύο γονείς είναι μια διαδικασία δύσκολη. Δεν αφορά μόνο τους ίδιους αλλά και τα παιδιά τους. Οι γονείς δεν έχουν να διαχειριστούν μόνο τις δικές τους «δύσκολες» σκέψεις για τις αιτίες του χωρισμού, για το τι σημαίνει για τους ίδιους ο χωρισμός, τι θα σημάνει ο χωρισμός για την υπόλοιπη ζωή τους κ.α. Δεν έχουν να διαχειριστούν μόνο βαθιά και δύσκολα συναισθήματα τα οποία μπορεί να φέρουν πολύ πριν φτάσουν στο χωρισμό και πολύ μετά από αυτόν. Δεν έχουν να διαχειριστούν μόνο τα διαδικαστικά του διαζυγίου- που και από μόνα τους πολλές φορές μπορεί να γίνουν πολύ οδυνηρά- το πως θα πορευτούν από εδώ και πέρα ως οικογένεια. Επωμίζονται και το δύσκολο έργο τόσο της ανακοίνωσης του διαζυγίου στα παιδιά τους όσο και το πώς θα επεξεργαστούν και τελικά θα κατανοήσουν τα παιδιά τη νέα κατάσταση, τις αλλαγές και ως αποτέλεσμα αυτών, όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματα, που θα τα κατακλύσουν. Το βάρος τεράστιο και για τους δύο γονείς. Η προσοχή τους στραμμένη στα παιδιά τους. «Δεν θέλω να πληγωθούν…». Η πιο συχνή φράση γονιών που χωρίζουν. Σε αυτά τα πλαίσια δεν είναι καθόλου σπάνιο οι γονείς να αποφεύγουν λέξεις, όπως «διαζύγιο» και «χωρισμός», φράσεις, όπως «η μαμά και ο μπαμπάς θα πάρουν διαζύγιο ή θα χωρίσουν», έχοντας στο μυαλό τους, ότι αποφεύγοντάς τες, θα αποφύγουν να πληγώσουν τα παιδιά τους. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και όταν πεθαίνει ένα αγαπημένο πρόσωπο της οικογένειας. Οι λέξεις «θάνατος», «πέθανε» μπορούν να γίνουν ταμπού για τους ίδιους ακριβώς λόγους. Παράλληλα ο φόβος των γονιών αυξάνεται κατακόρυφα, όσο πιο μικρή είναι η ηλικία των παιδιών τους.

Γιατί λοιπόν φοβόμαστε τόσο πολύ τις λέξεις; Ή μήπως δεν είναι αυτό το θέμα;

Ο φόβος για συγκεκριμένες λέξεις είναι ένας φόβος, που μαθαίνεται. Είναι ένας φόβος, που μάθαμε από τους γονείς μας κι εκείνοι από τους δικούς τους, ενώ η κοινωνία κάθε γενιάς ερχόταν και συνεχίζει να έρχεται να τον αναγνωρίσει. να τον επιβεβαιώσει, να τον δικαιολογήσει, να τον ενισχύσει με τη στάση της. Ο φόβος για τις λέξεις «πέθανε» ή «χωρίζω» και η αποφυγή της χρήσης τους στην καθημερινή επικοινωνία μας με τα παιδιά, είναι κάτι, που μας «βόλευε» και συνεχίζει να μας «βολεύει», όσο εμείς συνεχίζουμε να αποφεύγουμε σκόπιμα δυσάρεστες σκέψεις και συναισθήματα. Πηγάζει από τη δική μας αίσθηση ή και αντίληψη ότι είμαστε ανήμποροι να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματα, που γεννά ένας θάνατος ή ένας χωρισμός (άλλωστε κάθε χωρισμός αποτελεί ένα μικρό θάνατο, τον οποίο πενθούμε, επεξεργαζόμαστε, κατανοούμε και τελικά αποδεχόμαστε). Πηγάζει από τη δική μας αίσθηση ή και αντίληψη ότι είμαστε ανήμποροι να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματα, που γεννά η σκέψη ότι «με την ανακοίνωση τα παιδιά μου θα πληγωθούν», από την αίσθηση ή και αντίληψη ότι είμαστε ανήμποροι να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματά μας μπροστά στα συναισθήματα, που θα εκφράσουν τα παιδιά μας και τέλος από την αίσθηση ή και αντίληψη, ότι είμαστε ανήμποροι να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματα των παιδιών μας. Και τελικά τι κάνουμε εφόσον αισθανόμαστε ή λέμε ότι είμαστε ανήμποροι; Αποφεύγουμε τις λέξεις.

Το χειρότερο, που μπορεί να συμβεί φυσικά δεν είναι αυτό. Το χειρότερο είναι να αποφύγουμε τα συναισθήματα. Να αποφύγουμε με τις λέξεις, τις πράξεις, το πρόσωπο, το σώμα να εκφράσουμε και να λάβουμε συναισθήματα και ακόμα χειρότερα να εμποδίσουμε με τις παραπάνω αποφυγές να εκφραστούν συναισθήματα ή και να δείξουμε ότι: «δεν μπορείς να τα εκφράσεις, γιατί εγώ δεν επιθυμώ να τα λάβω ή δεν θα είμαι εδώ για να τα λάβω ή γιατί απλά δεν υπάρχουν ή δεν θα έπρεπε να υπάρχουν». Όσο πολύπλοκο κι αν σας φαίνεται, αυτός ο τρόπος αντιμετώπισης των συναισθημάτων χρησιμοποιείται κατά κόρον από γονείς και μη, απευθυνόμενοι στα παιδιά τους και όχι μόνο, για το θάνατο και για το χωρισμό αλλά και στην διαχείριση της καθημερινότητας, ουσιαστικά αποφεύγοντας τη σχέση μαζί τους.

Οι λέξεις στην πραγματικότητα είναι ουδέτερες. Υπάρχουν λόγια και λέξεις σκληρές, που θα έπρεπε να αποφεύγονται και είναι αυτές που προσβάλλουν, υποτιμούν, μειώνουν την αξία κάποιου, τον πληγώνουν, τον κακοποιούν. Επίσης υπάρχουν προθέσεις και συναισθήματα, που κρύβονται πίσω από ουδέτερα λόγια, που σκοπό έχουν και καταλήγουν να κακοποιούν. Κάτι τέτοιο όμως δεν έχει καμία σχέση με τις λέξεις «πέθανε», «θάνατος», «διαζύγιο», «χωρισμός». Εκτός κι αν κάποιος έχει την πρόθεση να κακοποιήσει χρησιμοποιώντας τες. Τότε, φυσικά, θα το καταφέρει. Οι λέξεις αυτές λοιπόν είναι ουδέτερες, δεν είναι δύσκολες για κανένα. Αυτό που είναι δύσκολο, είναι η κατάσταση στην οποία αναφέρεται το νόημα της καθεμιάς. Ο ίδιος ο χωρισμός, ο ίδιος ο θάνατος, η επεξεργασία, η κατανόηση, η αποδοχή της έννοιας, των συναισθημάτων και της ίδιας της κατάστασης και των αλλαγών, που αυτή φέρνει στους γονείς και τα παιδιά, είναι το δύσκολο.

Τα παιδιά λοιπόν δεν αντιμετωπίζουν τις λέξεις, αλλά τα συναισθήματα που τους προκαλεί το νόημά τους, τα συναισθήματα που τους προκαλεί η νέα κατάσταση στη ζωή τους, όπως την βιώνουν τη στιγμή της ανακοίνωσης αλλά και όπως θα συνεχίσουν να τη βιώνουν και μετά. Αν λοιπόν ένας γονιός πει στο παιδί του, ότι ο μπαμπάς θα φύγει από το σπίτι, γιατί δεν αγαπιούνται πλέον με τη μαμά, αποφεύγοντας ηθελημένα τη λέξη «διαζύγιο» ή αν κάποιος άλλος πει ότι χθες χάσαμε τον παππού και δεν θα τον δούμε πια ξανά, αποφεύγοντας ηθελημένα τη λέξη «πέθανε», τι θα έχει στην πραγματικότητα αποφύγει; Θα έχει αποφύγει να μάθει ή αργότερα να βιώσει στην καθημερινότητά του το παιδί, το χωρισμό ή το θάνατο; Όχι. Αντίθετα, όταν κάποιος καταβάλει μεγάλη γνωστική και συναισθηματική προσπάθεια να αποφύγει λέξεις, άρα σκέψεις και συναισθήματα στέλνει μηνύματα στο παιδί του ,ότι για κάποιο λόγο θα έπρεπε να φοβόμαστε, για κάποιο επιπλέον λόγο θα έπρεπε να αισθανόμαστε άσχημα. Τα παιδιά έχουν αρκετά δικά τους δυσάρεστα συναισθήματα να διαχειριστούν, ας μην τους προσθέτουμε και τα δικά μας.

Επικεντρωθείτε λοιπόν στα συναισθήματα. Ανοίξτε τους την πόρτα σας, όταν σας την χτυπήσουν. Καλωσορίστε τα. Όσο δεν το κάνετε, τόσο πιο δυνατά θα χτυπούν, τόσο πιο συχνά και έντονα θα επανέρχονται. Μιλήστε μαζί τους. Προσπαθήστε να τα γνωρίσετε. Μάθετε ποια είναι και από «πού κρατά η σκούφια τους». Ότι έχουν να σας πουν, προσπαθήστε να το κατανοήσετε. Δείξτε περιέργεια, κάντε ερωτήσεις: γιατί, πώς, τι σημαίνει αυτό για μένα/ σένα, πώς με κάνει να αισθάνομαι αυτό που μου λες, πώς αισθάνεσαι εσύ για αυτό που λες/ λέω. Να είστε όμως υπομονετικοί. Θα χρειαστεί να κάνετε πολλές τέτοιες συζητήσεις. Θα χρειαστεί ακόμα και να παίξετε μαζί τους. Και όλα αυτά για να μπορέσετε να τα κατανοήσετε με σκοπό να τα αποδεχτείτε και να συνεχίσετε τη ζωή σας χωρίς να σας εμποδίζει. Δείξτε αγάπη, φροντίδα, τρυφερότητα. Αγκαλιάστε τα.

Όλα τα παραπάνω είναι συμβολικά και αναφέρονται τόσο σε εσάς και την προσπάθειά σας να επεξεργαστείτε τα συναισθήματά σας, όσο και στη σχέση σας με το παιδί σας και στην προσπάθειά σας να βοηθήσετε το παιδί σας να κατανοήσει τα δικά του, μια εργασία που απαιτεί υπομονή, χρόνο, διάθεση, αυθεντικότητα από μέρους σας (μην αφήνετε να επηρεάζεται η κατανόηση των συναισθημάτων του παιδιού σας από τα δικά σας συναισθήματα και το δικό σας βίωμα), αλλά κυρίως άνευ όρων αγάπη. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να εκφράζονται μέσα σε ένα ασφαλές πλαίσιο, μέσα στη σχέση σας. Μην τα αφήνετε μόνα.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.singleparent.gr

Σελίδα 1 από 41234