Απρίλιος 2015

Ποιο σπουδαίο ρόλο παίζει ο συγχρονισμός με το μωρό μου;

Ένα μωρό γεννιέται. Το δικό σας μωρό. Έχει ανάγκη να χορτάσει, να ζεσταθεί, να ηρεμήσει, να κοιμηθεί, να ανακουφιστεί, να φωλιάσει, να νιώσει και πάλι ασφάλεια. Δεν μπορεί να το κάνει μόνο του. Απλά το ζητά. Βγάζει φωνούλες, κλαίει, γυρνά το κεφάλι αριστερά και δεξιά, σφίγγει τις γροθιές, μαζεύει τα ποδαράκια σφιχτά στην κοιλιά, τεντώνει την πλάτη. Κι εσείς ενστικτωδώς ανταποκρίνεστε. «Κάτι θέλει το μωρό μου. Τι όμως;» Γιατί είναι σημαντικό για μια μητέρα να ανταποκρίνεται κατάλληλα στις βιολογικές και συναισθηματικές ανάγκες του μωρού της; Τι σημαίνει ανταποκρίνομαι και ποια τα οφέλη για την υγιή ανάπτυξη του μωρού, ώστε να γίνει ένας γνωστικά και συναισθηματικά ώριμος ενήλικας; Ποιο σπουδαίο ρόλο παίζει η ποιότητα και το περιεχόμενο της πρώτης σχέσης, που θα αναπτύξει το μωρό μας, της σχέσης του με τη μαμά του;

Όλοι γεννιόμαστε με την αυθόρμητη ανάγκη να συνδεθούμε, να δεθούμε, να σχετιστούμε, να επικοινωνήσουμε, να αλληλεπιδράσουμε. Αυτή η ανάγκη για να καλυφθεί, επιβάλλει την ύπαρξη ακόμη ενός ανθρώπου, της μητέρας. Ενός ανθρώπου, που δεν είναι απλά παρών αλλά έχει επίσης την ανάγκη να σχετιστεί με το μωρό της, να δεθεί με το μωρό της με τέτοιο τρόπο, ώστε να κατανοεί τη συμπεριφορά, τις αντιδράσεις, τα σημάδια, τα καλέσματα, τις ανάγκες του μωρού της και να τις καλύπτει. Να προσέχει δηλαδή, να κατανοεί και να ανταποκρίνεται στο μωρό της. Το μωρό επικοινωνεί μαζί της με τις εκφράσεις του προσώπου του, με τη στάση του σώματός του, με τους ήχους, που βγαίνουν από το στοματάκι του, με την ανησυχία ή την ηρεμία του, με την υπερδιέγερση ή την χαλάρωσή του, με το κλάμα του. Επικοινωνεί μαζί της, για να μπορέσει να επιβιώσει αλλά και να ζήσει. Ο δεσμός δηλαδή μητέρας-μωρού είναι μια βιολογική του ανάγκη. Διασφαλίζει την προστασία του από εξωτερικές και εσωτερικές αλλαγές.

Η μητέρα συγχρονίζεται με το μωρό της κατανοώντας τα καλέσματά του και ανταποκρινόμενη σε αυτά με τέτοιο τρόπο, ώστε να καλύπτει το λόγο της έκφρασής τους. Το μωρό συγχρονίζεται με τη μητέρα του, αφού καλύπτεται από τις δικές της αντιδράσεις και ανατροφοδοτεί το συγχρονισμό με το να ανταποκρίνεται θετικά σε αυτές τις αντιδράσεις. «Κλαίω, θέλω να ηρεμήσω και δεν μπορώ!». «Έρχεται η μαμά να σε πάρει αγκαλίτσα». «Τι όμορφα, που είναι στην αγκαλιά σου… Η ζεστασιά, ο ήχος της φωνής σου, η ηρεμία σου με κάνουν να αισθάνομαι ήρεμο και ασφαλές», «Τι όμορφα, που είναι, όταν σε έχω έτσι αγκαλιά». Το μωρό εξέφρασε την ανάγκη του για ρύθμιση των συναισθημάτων του από τη μαμά με το κλάμα, η μαμά άκουσε, πρόσεξε, κατανόησε και ανταποκρίθηκε στην ανάγκη του μωρού της καλύπτοντάς την κατάλληλα, το μωρό ηρέμησε, χαλάρωσε. Και οι δύο τώρα μοιράζονται θετικά συναισθήματα. Αυτά είναι, που τους δένουν ακόμα πιο πολύ, αυτά είναι το κίνητρο για να συνεχίσει η μητέρα να επιδιώκει το συγχρονισμό με το μωρό της. Όσο πιο συγχρονισμένη είναι αυτή η δυάδα, τόσο πιο ισχυρό θα είναι το δέσιμό της, τόσο πιο ασφαλής και η προσκόλληση του μωρού στη μητέρα του.

Η ασφαλής προσκόλληση είναι το ζητούμενο στην πρώτη σχέση, που δημιουργεί το μωρό στη ζωή του. Άλλωστε αυτή θα είναι το πρότυπο για όλες τις άλλες σχέσεις στη ζωή του. Ο τρόπος, που θα τις δημιουργεί, το περιεχόμενο, η ποιότητα, η σταθερότητα των σχέσεων καθορίζονται από αυτή την πρώτη σχέση. Ο συγχρονισμός της μητέρας με το μωρό της μαθαίνει στο μωρό να την εμπιστεύεται (η μαμά μου, όταν την έχω ανάγκη είναι εδώ, με προσέχει, με φροντίζει, με αγαπά). Η εμπιστοσύνη αυτή γενικεύεται. Το μωρό δηλαδή μαθαίνει να εμπιστεύεται τον κόσμο και τους ανθρώπους. Μαθαίνει, ότι μπορεί να στηρίζεται σε αυτούς και μάλιστα σε όσους «είναι εδώ, με προσέχουν, με φροντίζουν, με αγαπούν». Μαθαίνει να σχετίζεται με τον ίδιο τρόπο «είμαι εδώ, σε προσέχω, σε φροντίζω, σε αγαπώ». Μαθαίνει, ότι σε μία σχέση μπορεί να ζητά αυτό, που έχει ανάγκη. Μαθαίνει, ότι σε μία σχέση είναι ελεύθερο να το κάνει, δεν έχει λόγο να ντρέπεται ή να φοβάται να το κάνει. Μαθαίνει να εκφράζεται, να είναι ο εαυτός του. Σπουδαία εφόδια για υγιείς και σταθερές σχέσεις.

Η ασφαλής προσκόλληση είναι το αποτέλεσμα μιας συγχρονισμένης σχέσης μητέρας-μωρού. Η μητέρα λειτουργεί σαν μια ασφαλής βάση για εξερεύνηση. Το μωρό χρησιμοποιεί το σώμα της μητέρας του, τις αντιδράσεις της μητέρας του, το μυαλό της μητέρας του σαν την ασφαλή του βάση για να μπορεί να κάνει τις «εξορμήσεις» του, με στόχο τη μάθηση. «Αισθάνομαι ασφαλές κι έτσι ξέρω ότι μπορώ και θέλω να μάθω τον κόσμο, αισθάνομαι ασφαλές, γιατί ξέρω, ότι η μαμά μου, αν κάτι με φοβίσει σε αυτό τον άγνωστο κόσμο, θα ανταποκριθεί στο κάλεσμά μου για βοήθεια». Η συγχρονισμένη σχέση μητέρας-μωρού δημιούργησε έναν ασφαλή μεταξύ τους δεσμό κι έτσι το μωρό νιώθοντας ασφάλεια τον χρησιμοποίησε ως βάση, για να βγει στον κόσμο να εξερευνήσει. Η γνώση του μωρού ότι «είμαστε συγχρονισμένοι με τη μαμά», η εμπιστοσύνη δηλαδή, που έχει το μωρό στη μαμά και τη σχέση τους, του εξαλείφει τις όποιες ανησυχίες, που μπορεί να του προκαλέσουν αυτές οι «εξορμήσεις»: «Τι θα κάνω, αν κάτι με φοβίσει; Θα φωνάξω τη μαμά και αυτή θα έρθει φυσικά!». Άρα η ασφαλής προσκόλληση είναι η προϋπόθεση για τη μάθηση και την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου του.

Φανταστείτε λοιπόν ένα μωρό, που η μητέρα του δεν κατανοεί τα καλέσματά του ή μια μητέρα, που ξέρει τι θέλει το παιδί της αλλά δεν το κατανοεί πλήρως, δεν κατανοεί τη σπουδαιότητα του καλέσματος και της ανταπόκρισης σε αυτό. Φανταστείτε λοιπόν μια μη συγχρονισμένη δυάδα, ένα μωρό, που δεν αισθάνεται ασφάλεια, ένα μωρό που δεν έχει προσκολληθεί με ασφάλεια στη μητέρα του. Ποιο είναι το χειρότερο, που μπορεί να συμβεί; Να μην μαθαίνει, όσα θα μπορούσε να μάθει, να μην αναπτύσσεται, όσο θα μπορούσε να αναπτυχθεί, να μην έχει εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, να έχει εμπιστοσύνη στους λάθος ανθρώπους, να αναζητά τους λάθος ανθρώπους, όσους δεν μπορεί στην πραγματικότητα να βασιστεί, να μην μπορεί να δημιουργήσει υγιείς σχέσεις, να μην ξέρει πώς να τις δημιουργήσει ή να τις κρατήσει, να μην μπορεί να ρυθμίσει τα δυσάρεστα συναισθήματα, που έχει, να μην μπορεί να αντιμετωπίσει τις ματαιώσεις ή τις δυσκολίες της ζωής, να μην είναι όσο γνωστικά και συναισθηματικά ώριμος θα μπορούσε να είναι, να μην είναι υγιής ενήλικας, να μην αισθάνεται καλά με τον εαυτό του, να μην έχει υγιή αυτοεκτίμηση, να μην είναι χαρούμενο.

Κάντε λοιπόν τον συγχρονισμό με το μωρό σας προτεραιότητα. Όσο πιο πολύ επενδύετε στον συγχρονισμό, τόσο πιο καλά συγχρονισμένοι θα είστε μέρα με την ημέρα, τόσο πιο υγιής θα είναι η προσκόλληση του μωρού σας, τόσο πιο χαρούμενοι θα είστε μαζί, τόσο πιο πολλά θα θέλει να μαθαίνει και τελικά τόσο πιο κοντά θα βρίσκεται στη βέλτιστη ανάπτυξή του, σε αυτό, που ήρθε στη ζωή για να γίνει.

Αντιμετωπίζοντας το θυμό σας για το θυμό του παιδιού σας

Ένα θυμωμένο παιδί, που εκφράζει έντονα το θυμό του είναι ένα παιδί, που τις περισσότερες φορές προκαλεί θυμό στους γονείς του. Πώς θα κάνετε το θυμό φίλο και όχι εχθρό; Πώς θα μπορέσετε να αισθανθείτε άνετα, όταν αυτός έρχεται; Πώς θα αντιμετωπίσετε το θυμό σας για το θυμό του παιδιού σας;

> Γιατί θυμώνω; Κάθε φορά που θυμώνετε, ρωτήστε τον εαυτό σας: Γιατί θυμώνω τώρα; Παρατηρήστε τον εαυτό σας. Παρατηρήστε τη σκέψη σας. Ποιες σκέψεις περνούν από το μυαλό σας; «Όχι πάλι τα ίδια! Γιατί θυμώνει έτσι αυτό το παιδί; Προσπαθεί να με κάνει να… Τι θα κάνω πάλι; Τι άλλο να κάνω; Τι θα κάνω πια με αυτό το παιδί; Είμαστε έξω και μας κοιτάει ο κόσμος! Ντρέπομαι για λογαριασμό του! Δεν μπορώ να το διαχειριστώ! Έχω χάσει τον έλεγχο! Θέλω απλά να σταματήσει! Τα καλά παιδιά δεν κάνουν έτσι! Όχι δεν πρόκειται να του το δώσω! Όχι δεν του δίνω σημασία! Θα το αφήσω να φωνάζει μέχρι αύριο! Δεν θα με κάνει εμένα ότι θέλει!» Σας θυμίζουν κάτι; Είναι σκέψεις γονέων γεμάτες θυμό για το παιδί, που δεν τους «ακούει» και για τους ίδιους, που δεν τα καταφέρνουν. Είναι σκέψεις δυσλειτουργικές, σκέψεις που τροφοδοτούν δυσάρεστα συναισθήματα και ανατροφοδοτούνται από αυτά. Είναι σκέψεις χρωματισμένες με θυμό, που επηρεάζουν τις αποφάσεις μας. Όσο ο θυμός επηρεάζει τη σκέψη, άλλο τόσο επηρεάζει και τη δράση μας. Έτσι λαμβάνουμε μέτρα υπό το κράτος του θυμού. Τι κάνουμε λοιπόν γι’αυτό; Κάντε πίσω. Πάρτε το χρόνο σας. Παρατηρήστε τι σκέφτεστε. Μην παίρνετε αποφάσεις. Ο στόχος είναι να είστε αυθεντικοί στην επικοινωνία σας με το παιδί. Είναι ανάγκη η αυθεντικότητα να χαρακτηρίζει τη σχέση σας. Σκέφτεστε: «Πάλι τα ίδια! Προσπαθεί να με εκμεταλλευτεί! Προσπαθεί να με αναγκάσει να… ! Μου έχει πάρει τον αέρα! Δεν αντέχω άλλο να μας κοιτάει ο κόσμος!» Σκέψεις επενδεδυμένες με θυμό. Ο στόχος σας είναι να κατανοήσετε, γιατί οι σκέψεις, που σας προκαλούν το θυμό (δεν είναι το παιδί που σας τον προκαλεί), είναι τελικά δυσλειτουργικές, γιατί δεν σας συμφέρουν να τις έχετε και να τις αντικαταστήσετε με πιο λειτουργικές, με τις οποίες θα αισθάνεστε άνετα και θα βοηθούν τη σχέση με το παιδί σας ειδικά όταν έρχονται τα δύσκολα.

> Τι θέλω πραγματικά για το παιδί μου; Θέλω να είναι ένα καλό παιδί; Να έχει δηλαδή καλή συμπεριφορά και να με ακούει; Τι θα λέγατε, αν σας έλεγα, ότι καλό και κακό παιδί δεν υπάρχει και ότι η καλή και η κακή συμπεριφορά αμφισβητείται; Το καλό και το κακό παιδί είναι ταμπέλες, που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν, γιατί δεν ωφελούν σε τίποτα τα παιδιά αλλά το αντίθετο. Τι είναι άλλωστε καλό και τι κακό; Αυτό που είναι για εσάς ή για τους άλλους; Πόσο σημασία δίνετε στους άλλους; Πόσο σημασία δίνετε σε αυτό, που θεωρείται κοινωνικά αποδεκτό ή μη αποδεκτό; Μια κοινωνικά μη αποδεκτή συμπεριφορά, ιδιαίτερα όταν αυτή λαμβάνει χώρα εκτός σπιτιού, προκαλεί ντροπή στους περισσότερους γονείς και βάζει σε σκέψεις, όσους την παρατηρούν, για το ίδιο το παιδί και τον τρόπο, που μεγαλώνει. Αν εσείς εστιάσετε στο παιδί και ακούσετε αυτό, που έχει να σας πει, με σκοπό να καλύψετε την ανάγκη, που εκείνη την ώρα σας εκφράζει, η ντροπή θα φύγει. Θα υποχωρήσει, γιατί θα έχετε κατανοήσει το λόγο, που θυμώνει το παιδί σας και θα θεωρείτε πια δίκαιη τη συμπεριφορά του και αποδεκτά τα συναισθήματά του. Μην δίνετε σε τίποτε άλλο σημασία, παρά στο παιδί, που σας έχει ανάγκη. Οι κοινωνικές συμβάσεις μας κρατούν χρόνια δέσμιους, μας εμποδίζουν να αισθανθούμε, να σκεφτούμε, να δράσουμε αυθεντικά και θα το κάνουν, όσο τους δίνουμε αξία. Η κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά δεν είναι πάντα σωστή και ιδανική για εσάς και το παιδί σας. Αν παρ’όλα αυτά συνεχίζετε να ντρέπεστε, μάλλον είναι ώρα να σκεφτείτε τι πραγματικά θέλετε για το παιδί σας, να είναι καλό παιδί για τους άλλους ή να αισθάνεται χαρούμενο και αγαπημένο;

> Άλλη μια ευκαιρία να ωριμάσουμε! Πείτε αυτή τη φράση στον εαυτό σας, την ώρα, που θυμώνετε. Δείτε κάθε θυμό σαν ακόμα μια ευκαιρία για μάθηση. Ποιος μαθαίνει από το θυμό; Αυτός που τον αισθάνεται και εκείνος στον οποίο απευθύνεται. Έτσι κάθε φορά, που το παιδάκι σας εκφράζει το θυμό του, είναι ώρα να μάθετε και οι δύο! Τι; Μα, πώς να τον διαχειρίζεστε και οι δυο σας! Τι κάνουμε, όταν θυμώνουμε, πώς αντιμετωπίζουμε το θυμό μας; Κάθε φορά θα ανεβαίνετε μαζί ένα σκαλοπάτι. Κάθε φορά θα δίνετε ένα καινούργιο όπλο στο παιδί σας, ένα καινούργιο εργαλείο, ένα ακόμη υλικό, ένα ακόμη συναισθηματικό εφόδιο. Μέρα με τη μέρα θα χτίσετε μαζί ένα τεράστιο κομμάτι της συναισθηματικής νοημοσύνης του παιδιού, που λέγεται διαχείριση συναισθημάτων και οδηγεί στην αυτορρύθμισή του. Έτσι το παιδάκι σας θα κατακτήσει σταδιακά την αυτονομία του σε συναισθηματικό επίπεδο. Καλωσορίστε λοιπόν το θυμό κάθε φορά, που σας χτυπά την πόρτα. Ο θυμός είναι φίλος σας και όχι εχθρός. Ο θυμός είναι δώρο και για τους δυο σας. Σας δίνει την ευκαιρία να ωριμάσετε, να εξελιχθείτε. Υπάρχει πιο σπουδαίο δώρο από αυτό;!

> Που με οδηγεί συνήθως ο θυμός μου; Γυρίστε πίσω και θυμηθείτε: Πώς αισθάνεστε, αφού θυμώσατε και επιλέξατε τον τρόπο, που θα αντιμετωπίσετε την έκφραση του θυμού του παιδιού σας; Αισθάνεστε σίγουρος/η για τον εαυτό σας; Αισθάνεστε άνετα με αυτό που κάνατε; Πιστεύετε ότι πήρατε τη σωστή απόφαση για το παιδί σας; Ή μήπως συνήθως μετανιώνετε; Αυτό συμβαίνει, όταν παίρνουμε αποφάσεις εν θερμώ, όταν αποφασίζουμε όσο είμαστε θυμωμένοι. Ο θυμός δεν είναι καλός οδηγός. Επηρεάζει τις περισσότερες φορές τη σκέψη μας με αρνητικό τρόπο. Παίρνουμε αποφάσεις επηρεασμένες από αρνητικές ή δυσλειτουργικές σκέψεις και το αποτέλεσμα είναι να έχουμε και αντίστοιχες συμπεριφορές.

> Τι συμβαίνει συνήθως αφού θυμώσω; Παρατηρείστε το παιδί σας, την επόμενη φορά ή απλά γυρίστε πίσω και θυμηθείτε. Ποιες είναι οι βραχυπρόθεσμες και ποιες οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της έκφρασης του δικού σας θυμού στο παιδί σας; Μήπως αναστατώνεται ακόμα πιο πολύ; Μήπως ο θυμός και η έκφρασή του αποκτούν μεγαλύτερη ένταση; Μήπως το παιδί σας θυμώνει όλο και πιο συχνά τελευταία και ο θυμός βρίσκει όλο και πιο «δημιουργικούς τρόπους» να εκφραστεί; Αυτό συμβαίνει, γιατί δεν δείχνετε να το κατανοείτε. Το παιδί σας την ώρα του θυμού έχει ανάγκη να το καταλάβετε, να καταλάβετε τι είναι αυτό, που προσπαθεί να σας πει. Το παιδί σας μιλάει για τις συναισθηματικές ανάγκες του, μέσω του θυμού του, την ώρα εκείνη και σας καλεί να τις κατανοήσετε και να τις καλύψετε. Όσο εσείς θεωρείτε το θυμό του μη επιθυμητό και αποδεκτό, τόσο εκείνο θα συνεχίζει να θυμώνει και αυτό να γίνεται εντονότερο. Ο θυμός θα κάνει την εμφάνισή του για λόγους σχετικά ασήμαντους ή για λόγους που παλαιότερα δεν του προκαλούσαν θυμό. Αυτό συμβαίνει γιατί τα συναισθήματα του παιδιού δεν έτυχαν της προσοχής εκείνου στον οποίο εκφράζονταν ενώ παράλληλα δεν έγιναν σεβαστά και αποδεκτά άλλες φορές και βρίσκουν τώρα ευκαιρία να εκφραστούν με ακόμα μεγαλύτερη ένταση.

> Το παιδί έχει πάντα δίκιο. Έχει πάντα ένα καλό λόγο για να θυμώνει. Κρατήστε αυτή τη φράση στο μυαλό σας και σκεφτείτε τη. Ο θυμός δεν είναι αυθύπαρκτος. Πάντα απορρέει από κάπου. Κανένας μας δεν θυμώνει χωρίς λόγο. Αν κάποια στιγμή πιστέψουμε την τελευταία φράση, απλά δεν τον έχουμε κατανοήσει. «Πάλι τα ίδια; Πάλι θυμώνεις; Όχι! Δεν πρόκειται να κάνω πίσω! Δεν είπαμε, ότι δεν θυμώνουμε; Τι είναι αυτά, που κάνεις πάλι; Σιωπή! Δεν μπορώ να ακούω συνέχεια τη γκρίνια σου!». Ο συγκεκριμένος γονέας έχει αφαιρέσει το δικαίωμα του παιδιού του να αισθάνεται αυτό, που αισθάνεται, να εκφράζει αυτό, που αισθάνεται αλλά και να έχει κάποιο λόγο, που το αισθάνεται. Θα το κάναμε αυτό εύκολα σε έναν ενήλικα; Θα του αφαιρούσαμε το δικαίωμα έκφρασης αλλά και το δικαίωμα να έχει δίκιο; Μάλλον όχι. Άλλωστε οι μεγάλοι έχουν πάντα δίκιο και οι μικροί δεν έχουν σοβαρούς λόγους, για να είναι θυμωμένοι, γιατί είναι μικροί! Δεν έχουν ανησυχίες, έννοιες, σκοτούρες, όπως οι μεγάλοι! Μεγάλο λάθος! Σε αυτές ακριβώς τις δυσλειτουργικές αντιλήψεις βασίζεται το έλλειμα της επικοινωνίας με τα παιδιά μας. Αυτές είναι οι αντιλήψεις, που μας εμποδίζουν να θέλουμε να κατανοήσουμε το παιδί μας και τα συναισθήματά του, να πιστεύουμε δηλαδή πως έχει νόημα να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το θυμό του. Αν εξ’ αρχής πιστεύουμε, πως ένα παιδί είναι πάντα ανέμελο και πως δεν έχει κανένα λόγο να αισθάνεται δυσάρεστα, αν πιστεύουμε πως εμείς έχουμε πάντα δίκιο, γιατί να αναζητήσουμε την αιτία του θυμού του; Τα παιδιά έχουν πάντα δίκιο να θυμώνουν, το δικό τους δίκιο και εμείς καλούμαστε να το καταλάβουμε, να δείξουμε ενσυναίσθηση. «Γιατί θύμωσε; Γιατί χτύπησε ξαφνικά την αδελφή του; Γιατί αρνείται πεισματικά να πάει για ύπνο;» Αναζητείστε με προσοχή και περιέργεια τις αιτίες, προσπαθώντας να κατανοήσετε σε βάθος τα συναισθήματα του παιδιού σας. Κάντε το με αυθεντικότητα.

> Έχω αποδεχτεί το θυμό; Δεν υπάρχουν καλά και κακά συναισθήματα. Όλα τα συναισθήματα είναι καλά, γιατί έχουν ένα λόγο να υπάρχουν. Αποδεχτείτε το συναίσθημα, αποδεχτείτε και το λόγο ύπαρξής του. Μην αντιστέκεστε! Μην προσπαθείτε να το διώξετε, να το κρύψετε, να το κουκουλώσετε. Όσο το κάνετε, τόσο θα γιγαντώνεται. Όσο γιγαντώνεται τόσο πιο δύσκολο θα σας είναι να το διαχειριστείτε. Αποδεχτείτε το θυμό σας και εκείνο του παιδιού σας, είστε άνθρωποι με συναισθήματα. Αποδεχτείτε το θυμό σας αποδεχόμενοι τον εαυτό σας αλλά και το παιδί σας. Αυτή/ός είστε, αυτό είναι το παιδί σας. Αγαπήστε το θυμό σας, αγαπήστε το θυμό του παιδιού σας, γιατί έτσι αγαπάτε αυτόν από τον οποίο προέρχεται, εσάς και το παιδί σας. Οι ενοχές δεν θα βοηθήσουν, μόνο προβλήματα θα σας δημιουργήσουν.

> Πάρτε απόσταση. Κι αν όλα πάνε στραβά, σταματήστε. Πάρτε απόσταση. Κλείστε τα μάτια και πάρτε βαθιά εισπνοή. Εκπνεύστε αργά. Παρατηρείστε την αναπνοή σας…  Συνεχίστε μερικά λεπτά. Αδειάστε. Συνεχίστε. Κάνοντας μια παύση μερικών λεπτών δίνουμε τη δυνατότητα σε εμάς να ξαναβρούμε τον εαυτό μας. Η παύση μας χαλαρώνει, αδειάζει όποιο δύσκολο συναίσθημα κι αν είχαμε. Ερχόμαστε ξανά σε επαφή με τον εαυτό μας και βρίσκουμε την ισορροπία μας. Βλέπουμε πιο καθαρά, απαλλαγμένοι από μη αυθεντικές σκέψεις. Κοιτάξτε τώρα το παιδί σας στα μάτια και δείτε το από την αρχή… Κάντε μαζί παύσεις καθημερινά, μάθημα σπουδαίο για τη διαχείριση των συναισθημάτων μας.

Κάθε φορά, που θυμώνετε με το θυμό του παιδιού σας, κάθε φορά που προσπαθείτε να τον αντιμετωπίσετε, σκεφτείτε, ότι για το παιδί σας είστε πρότυπο. Ένας σπουδαίος τρόπος μάθησης για τα παιδιά είναι η μίμηση. Το παιδί μαθαίνει μέσα από εσάς. Το παιδί σας μαθαίνει μιμούμενο τον τρόπο που συμπεριφέρεστε, τον τρόπο που σκέφτεστε. Αν εσείς δεν μπορείτε να δείτε στα μάτια το θυμό σας και αυτό του παιδιού σας, να τον βιώσετε σε βάθος, να τον επεξεργαστείτε, να τον κατανοήσετε, πώς θα μπορέσει εκείνο με τη σειρά του;

«Μονογονέας»:Όταν έρχεται η ώρα να επιλέξει επώνυμο

Μια γυναίκα μένει έγκυος και αποφασίζει να γίνει μητέρα. Δεν είναι παντρεμένη, δεν βρίσκεται σε σχέση ή χωρίζει, πριν αποκτήσει το παιδί της. Αποφασίζει να δημιουργήσει από επιλογή ή επειδή «έτσι ήρθαν τα πράγματα»- δίχως όμως να βγαίνει από το δρόμο, που χάραξε- μια μονογονεϊκή οικογένεια. Η ζωή της αμέσως μετά από αυτή την απόφαση αλλάζει, όπως φυσικά αλλάζει η ζωή κάθε γυναίκας, που περιμένει το παιδί της. Μόνο που εκείνη μοιράζεται το βάρος της αλλαγής με τον σύντροφο της ζωής της. Ο μονογονέας πέρα από το βάρος της αλλαγής, κουβαλά και ανησυχίες, που ποτέ δεν θα πέρναγαν από το μυαλό καμιάς γυναίκας, που δεν μεγαλώνει μόνη το παιδί της. Μια από αυτές είναι το επώνυμο του παιδιού, που έρχεται στον κόσμο. Ποιο θα είναι το επώνυμο του παιδιού μου; Το παιδί θα πάρει το όνομα της μαμάς ή εκείνο του μπαμπά; Θα δώσω επώνυμο ή πατρώνυμο; Με ποιο τρόπο να επιλέξω; Πώς να σκεφτώ; Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες της μιας ή της άλλης επιλογής; Ανησυχίες εύλογες για μια γυναίκα, που αν και έχει εδραιώσει με αποφασιστικότητα και ουσία τη θέση της στην κοινωνία, θα γεννήσει ένα παιδί σε έναν «κόσμο», που επιμένει να σκέφτεται και να δρα στερεοτυπικά, σε έναν κόσμο, που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν λειτουργούν αυθεντικά.

Οργανώνοντας τη σκέψη μου:

> Πόσο σημαντικό είναι για μένα το όνομα; Για κάποιους ανθρώπους το όνομα είναι ένα σημείο αναφοράς. Είναι ίσως η αρχή του ανθρώπου. Όταν σε κάτι δίνω όνομα, του δίνω ουσία, του δίνω ύπαρξη. Ταυτίζουν δηλαδή το όνομα με τον άνθρωπο. Το όνομα είναι κομμάτι του εαυτού τους, άρα είναι γι’αυτούς κάτι σπουδαίο. Δίνουν λοιπόν μεγάλη σημασία στην επιλογή ονόματος, άρα και στην επιλογή του επώνυμου. Για κάποιους άλλους το όνομα είναι απλά ένα όνομα και θεωρούν ανούσιο να σπαταλά κάποιος τόσο μεγάλη ενέργεια για την επιλογή του. Θεωρούν όλα τα άλλα στη ζωή του παιδιού άξια προσοχής, πέρα από το όνομά του. Για ποιο λόγο να προβληματίζομαι τόσο πολύ για το επώνυμο του παιδιού μου, την ώρα που μπορώ να ζήσω, να μεγαλώσω, να απολαύσω το παιδί μου; Το όνομα είναι κάτι τόσο δα μικρό, μπροστά στο ίδιο το θαύμα της ζωής, μπροστά στο παιδί μου. Πόσο σημαντικό είναι λοιπόν για εσάς το όνομα του παιδιού σας; Τι σημαίνει για εσάς προσωπικά το όνομα που θα έχει; Σκεφτείτε το αυθεντικά, μην χρησιμοποιήσετε τις σκέψεις των άλλων.

> Πόσο θα εμπλακεί ο πατέρας στο μεγάλωμα του παιδιού μου; Ένας καθοριστικός παράγοντας, που επηρεάζει τις αποφάσεις των μαμάδων, είναι η εμπλοκή του πατέρα. Ο πατέρας θα αναλάβει ευθύνες; Θα συμμετέχει σε αποφάσεις; Θα μοιράζεται τη ζωή του με εκείνη του παιδιού του; Θα υπάρχει με κάποιο τρόπο στη ζωή μας; Θεωρούν δηλαδή, ότι εφόσον ο πατέρας θέλει να έρχεται σε επαφή με το παιδί ως μπαμπάς του, έχει δικαίωμα να θέλει να έχει το δικό του όνομα και εκείνες υποχρέωση να το αποδεχτούν. Από την άλλη, άλλες μανούλες δεν πιστεύουν πως η συμμετοχή στο μεγάλωμα του παιδιού, έχει κάποια σχέση με την επιλογή του ονόματός του. Ο αυθεντικός πατέρας, που αγαπά πραγματικά το παιδί του, δεν έχει τέτοιες απαιτήσεις, για να συνεχίσει να το αγαπά. Η αγάπη δεν είναι υπό όρους.

> Μήπως δίνοντας το δικό μου όνομα αποκόβω τον πατέρα από το παιδί; Δεν είναι λίγες οι μαμάδες, που πιστεύουν ότι αν δεν δώσουν στα παιδιά τους το επώνυμο του πατέρα τους, τότε αυτόματα τον απομακρύνουν από το παιδί τους. Η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι άνδρες έχουν μεγαλώσει με τέτοιο τρόπο, ώστε να συνδέουν το επώνυμό τους με την αξία τους ως άνθρωποι, επομένως αν η μαμά δεν θέλει να δώσει το επώνυμό τους στο παιδί τους, τους θεωρεί ανάξιους, άρα ανάξιους να μεγαλώνουν ένα παιδί. Η αξία ενός ανθρώπου φυσικά δεν συνδέεται σε καμία περίπτωση με το όνομά του, εκτός κι αν εσείς θέλετε να καταλάβει κάτι τέτοιο ο πατέρας, ώστε να απομακρυνθεί από τη ζωή σας! Άλλες πάλι θεωρούν, πως αν ένας πατέρας θέλει πραγματικά να συμμετέχει στο μεγάλωμα του παιδιού του, τίποτα δεν τον σταματά. Θα είναι εκεί, όποιο όνομα κι αν έχει το παιδί.

> Μήπως τα συναισθήματά μου επηρεάζουν τις αποφάσεις μου; Θυμηθείτε! Το παιδί δεν είστε εσείς. Το παιδί δεν είναι κτήμα σας. Δεν ανήκει σε κανένα. Ήρθε στον κόσμο, για να το μεγαλώσετε, για να είστε δίπλα του και να προστατεύετε την ανεμπόδιστη ανάπτυξή του. Μην το μπερδεύετε με τα «δικά» σας. Μην το βάζετε ανάμεσα σε εσάς κι εκείνον (τον πατέρα του). Μην αφήσετε τα πιθανά δυσάρεστα συναισθήματα, που έχετε για τον πατέρα του να επηρεάσουν την απόφασή σας για το επώνυμό του. Η απόφασή σας είναι ανάγκη να είναι ανεξάρτητη από το τι αισθάνεστε γι’αυτόν. Αν παίρνατε την απόφαση να δώσετε το δικό σας όνομα στο παιδί μόνο γιατί είστε αφάνταστα θυμωμένη μαζί του, τι μήνυμα θα δίνατε στο παιδί; Τι εικόνα θα είχε το παιδί για τον πατέρα του, ένα κομμάτι δηλαδή του εαυτού του;

> Μήπως το όνομα είναι οι ρίζες; Είναι, αν θέλετε να είναι, είναι, αν έτσι το βλέπετε.Το όνομα και το επώνυμό μας μας συνδέουν με ανθρώπους, βιώματα, θύμησες, σκέψεις, συναισθήματα. Μας συνδέουν συνήθως με σημαντικά για τη ζωή μας πράγματα, χωρίς να χρωματίζω τη λέξη «σημαντικά» θετικά ή αρνητικά. Όλοι έχουμε ανάγκη από ρίζες, όποιες κι αν είναι αυτές, ότι κι αν σημαίνει αυτό. Δώστε στα παιδιά σας ρίζες ή μην τα αποκλείετε από τις ρίζες τους από επιλογή.

Αποφασίζοντας για το επώνυμο του παιδιού σας, έχετε πάντα στο μυαλό σας, ότι αυτό που έχει περισσότερο ανάγκη το παιδί είναι να δημιουργήσει υγιείς δεσμούς με τα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του, με εσάς σίγουρα, με τον πατέρα του, αν το επιλέξει και με άλλους σημαντικούς για εσάς ανθρώπους, που βρίσκονται σταθερά και με συνέπεια στη ζωή σας με τρόπο, που σας κάνει να αισθάνεστε «εσείς». Ο οδηγός σας στην απόφασή σας είναι το πηγαίο, αυθεντικό, πέρα από δεύτερες σκέψεις συναίσθημά σας. Αν νιώθετε άνετα, αν είστε καλά, τότε έχετε πάρει τη σωστή απόφαση.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.singleparent.gr

Παιδί και θυμός.Τι πρέπει να γνωρίζω πριν τον αντιμετωπίσω;

Η εικόνα ενός θυμωμένου παιδιού, που κλαίει, κοκκινίζει, απαιτεί φωνάζοντας, χτυπά τα πόδια του με νόημα στο πάτωμα, προκαλεί στους περισσότερους γονείς άγχος. Τι πρέπει να κάνω, όταν έρχεται εκείνη η ώρα; Πώς θα αντιμετωπίσω το θυμό του παιδιού μου; Αγχώνομαι, όταν έρχεται η ώρα να βγούμε έξω και έχω να αντιμετωπίσω το θυμό του παιδιού μου στο δρόμο, στο market, στην παιδική χαρά. Πιο πολλοί όμως λένε: Πώς θα του βάλω όρια; Πριν πάρετε απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα, κάντε πρώτα στον εαυτό σας μια χρήσιμη ερώτηση:

Τι πρέπει να γνωρίζω, πριν τον αντιμετωπίσω;

> Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα αποδεκτό. Για την ακρίβεια, όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά. Δεν υπάρχουν καλά και κακά συναισθήματα. Υπάρχουν, απλά, συναισθήματα. Ότι αισθανόμαστε είναι καλό και αποδεκτό, γιατί έχει ένα λόγο για να υπάρχει, δεν αντιστεκόμαστε σε αυτό, δεν προσπαθούμε να το διώξουμε ή να μην το αισθανθούμε. Αντίθετα, το αποδεχόμαστε, το καλωσορίζουμε, προσπαθούμε να το βιώσουμε σε βάθος, να το κατανοήσουμε με αποτέλεσμα να μάθουμε να το διαχειριζόμαστε, να ξέρουμε δηλαδή τι να κάνουμε, όταν έρθει στο δρόμο μας, δίχως να ταλαιπωρηθούμε. Άρα ποτέ δεν λέμε στο παιδί μας «μη θυμώνεις!», «δεν πρέπει να θυμώνεις», «δεν θυμώνουμε», «δεν μου αρέσει να θυμώνεις», «μην κάνεις έτσι», «δεν έγινε τίποτα»κ.α.

> Ο θυμός έχει λόγο ύπαρξης. Το ότι υπάρχει, κάτι σημαίνει για εμάς που το αισθανόμαστε αλλά και για τον άνθρωπο στον οποίο το απευθύνουμε. Ο θυμός αποτελεί μία έκφραση συναισθηματικής ανάγκης από το παιδί, που μας καλεί να την αναζητήσουμε και στη συνέχεια να την καλύψουμε. Μια συναισθηματική ανάγκη αλλά και η έκφρασή της, ποτέ δεν πρέπει να είναι μη αποδεκτή από το γονιό, να μένει ακάλυπτη ή να περνά απαρατήρητη. Η αδιαφορία θα γιγαντώσει την έκφραση της συναισθηματικής ανάγκης. Στη δική μας περίπτωση, ο θυμός θα ενταθεί ή θα γενικευτεί. Ο θυμός ζητά την προσοχή μας. Όχι! Μην φοβάστε ότι προσέχοντας το θυμό του παιδιού σας, ουσιαστικά τον ενισχύετε! Προσέχοντας το θυμό του παιδιού σας, προσέχετε το παιδί σας, έχετε στο νου σας το παιδί σας, προβληματίζεστε για το παιδί σας. Πώς είναι δυνατό, να είναι αυτό κακό;

> «Το παιδί έχει πάντα δίκιο». Όταν το παιδί σας θυμώνει, έχετε πάντα στο νου σας ότι «το παιδί έχει πάντα δίκιο». Τι σημαίνει αυτό; Έχοντας στο νου σας αυτή τη φράση, δεν αφήνετε το δικό σας θυμό να επηρεάσει τη σκέψη σας, άρα και τις αποφάσεις σας, εμποδίζετε το μυαλό σας να μετατρέψει ξαφνικά το παιδάκι σας σε ένα τέρας, που ωρύεται, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι αφήνετε χώρο στη σκέψη σας, ώστε να αναρωτηθείτε το γιατί. Γνωρίζοντας ότι το παιδί έχει δίκιο να θυμώνει, το δικό του δίκιο, πιο εύκολα θα αναζητήσετε την αιτία του θυμού του. Σκεφτείτε. Δεν είναι δυνατόν έτσι ξαφνικά, δίχως αφορμή, δίχως αιτία κάποιος να θυμώνει. Δεν συμβαίνει ποτέ σε εσάς, δεν συμβαίνει ποτέ στο παιδί σας. Το παιδί σας έχει πάντα κάποιο δίκιο να θυμώνει. Εσείς καλείστε να το βρείτε.

> Αποτελείτε πρότυπο για τα παιδιά σας. Καθετί που θα πείτε, καθετί που θα κάνετε στο παιδί σας, μπροστά στο παιδί σας, κοντά στο παιδί σας, ακόμα κι αν εκείνο δεν είναι μπροστά αλλά «κάτι παίρνει το αυτί του», καθετί που βιώνει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το παιδί σας μαζί σας αποτελεί γι’ αυτό πρότυπο συμπεριφοράς. Αποτελείτε οδηγός για εκείνο. Του μαθαίνετε καθημερινά εκούσια αλλά συχνότερα ακούσια, τρόπους για να σκέφτεται, να συμπεριφέρεται, να επικοινωνεί, να μιλά, να παίζει, να οργανώνεται, να προγραμματίζει, να κάνει φίλους, να μαθαίνει…Αποτελείτε λοιπόν οδηγός και στον τρόπο με τον οποίο θα διαχειρίζεται δύσκολες καταστάσεις ή δύσκολα συναισθήματα. Μην παίρνετε γρήγορες αποφάσεις. Σκεφτείτε και μια και δυο φορές, πριν δράσετε.

> Αναρωτηθείτε, αν με αυτό, που κάνετε, μαθαίνετε στο παιδί σας κάτι χρήσιμο. Καθημερινά καλείστε να πάρετε αποφάσεις, που αφορούν τα παιδιά σας. Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές αυτό μπορεί να σας γεμίζει άγχος. Θέλετε να το «τελειώσετε» γρήγορα,  να το διώξετε μακριά. Το άγχος όμως είναι πολλές φορές κακός οδηγός και συχνά μας οδηγεί να επιλέξουμε εύκολες, γρήγορες και αποτελεσματικές για την ώρα λύσεις. Έχουν όμως αυτές οι λύσεις μακροπρόθεσμα οφέλη; Μαθαίνουν στην πραγματικότητα κάτι στο παιδί ή για την ώρα το κάνουν να πάψει να εκφράζεται, ώστε να μην το ακούτε πια; Όταν αποφασίζετε πώς θα δράσετε, σκεφτείτε τι μαθαίνετε στο παιδί σας. Μαθαίνετε κάποιον τρόπο να αντιμετωπίζει, όσα το δυσκολεύουν στη ζωή του; Το βοηθάτε να ωριμάσει συναισθηματικά και να κατακτήσει το επίπεδο της αυτονομίας, που έχει ανάγκη για την ηλικία του; Αν ναι, τότε προχωρήστε! Αν όμως όχι, σκεφτείτε ξανά τι έχει ανάγκη το παιδί σας να μάθει από αυτό και για αυτό, που του συμβαίνει.

Ο θυμός και οι εκφράσεις του δυσκολεύουν τους περισσότερους γονείς. Η πλειονότητα των γονιών μεγάλωσε με δυσλειτουργικές αντιλήψεις για τα συναισθήματα. Μεγαλώνοντας έπρεπε να είμαστε καλά παιδιά, να καθόμαστε ήσυχα, να ακούμε τους μεγάλους. Όταν κάναμε το αντίθετο, γινόμασταν κακά παιδιά, με κακές συμπεριφορές, για τις οποίες οι γονείς μας θα έπρεπε να ντρέπονται, αν ακολουθούσαν κατά γράμμα τις κοινωνικές συμβάσεις για το ποια είναι η καλή και κακή συμπεριφορά, ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό παιδί. Σκεφτείτε αυτό: Όσο υπάρχουν συναισθήματα για τα οποία πρέπει να ντρεπόμαστε, όσο υπάρχουν συναισθήματα, που δεν πρέπει να αισθανόμαστε, κακά συναισθήματα, μη αποδεκτά συναισθήματα, τόσο θα υπάρχουν και οι αντίστοιχες συμπεριφορές.

 

Πώς θα βοηθήσω το πρωτάκι μου στην ανάγνωση;

Όταν το παιδί σας καταφέρει να διαβάσει τις πρώτες του λέξεις όλα γύρω του γίνονται γιορτή! Ένας καινούργιος κόσμος ανοίγεται μπροστά του, έτοιμος να τον ανακαλύψει. Το να καταφέρει να διαβάσει δεν είναι μια διαδικασία εύκολη. Είναι ένας πραγματικός άθλος για το παιδί. Αναρωτιέστε πώς μπορείτε να το συνοδέψετε στην επιτυχία;

Ένας αρχάριος αναγνώστης:

> Μπορεί να αναγνωρίζει και να ονοματίζει γράμματα της αλφαβήτας.

> Μπορεί να κατανοήσει την έννοια «λέξη».

> Αρχίζει να αναγνωρίζει μερικές λέξεις μεταξύ άλλων σε κάποιο κείμενο ή σε λίστα.

> Μπορεί να βρει τον πρώτο και τον τελευταίο ήχο σε μια λέξη (1η και τελευταία συλλαβή και αργότερα 1ο και τελευταίο γράμμα), όταν την ακούει.

Όταν διαβάζετε με το παιδί σας, εξηγήστε του, πως για αρχή θα ήταν καλύτερο να διαβάζει δείχνοντας με το δάχτυλο. Ξεκινήστε διαβάζοντας την πρώτη συλλαβή της λέξης αποφεύγοντας να λέτε «π» και «α» πα, αλλά π α πα.
Κάντε υπομονή! Οι αρχάριοι αναγνώστες διαβάζουν αργά. Μην πιέζετε το παιδί σας να διαβάσει πιο γρήγορα. Δεν έχει αυτομοτοποιήσει ακόμα το μηχανισμό της ανάγνωσης. Αυτό θα πάρει λίγο χρόνο. Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό. Προσέξτε! Σε αυτή τη φάση δεν μπορεί να κατανοήσει με την πρώτη ανάγνωση, τι ήταν αυτό που διάβασε. Γι’ αυτό μην αναρωτιέστε, γιατί σας λέει δεν ξέρω, όταν το ρωτάτε, τι κατάλαβε. Αυτό συμβαίνει, γιατί ξοδεύει όλη του την προσοχή στην αποκωδικοποίηση των λέξεων (στο διάβασμά τους) και όχι στην κατανόηση του νοήματος των προτάσεων. Η άμεση κατανόηση αυτού που αναγνώστηκε έρχεται μόνο όταν το παιδί μάθει να διαβάζει αρκετά καλά.
Εστιάστε την προσοχή του στα γράμματα και τους ήχους τους και όχι στο όνομά τους. Το γράμμα «άλφα» δεν σημαίνει τίποτα για τη λέξη «κότα». Αντίθετα ο ήχος «α» είναι το τελευταίο γράμμα και ο τελευταίος ήχος της λέξης «κότα». Για τον ίδιο λόγο δεν έχει κανένα νόημα, όταν ένα παιδί βρίσκεται στην αρχή της εκμάθησης της ανάγνωσης να μάθει την αλφαβήτα απ’έξω. Περισσότερο θα μπερδευτεί παρά θα διευκολυνθεί.

Μην προσπαθείτε να βοηθήσετε να «διαβάσει» το παιδί σας κανονικά κάθε λέξη του κειμένου. Τον πρώτο καιρό οι περισσότερες λέξεις των κειμένων, που διδάσκονται τα παιδιά δεν μπορούν να διαβαστούν «κανονικά», γιατί τα παιδιά δεν έχουν διδαχθεί όλα τα γράμματα της αλφαβήτας. Αυτές θα τις μάθει χρησιμοποιώντας άλλη οδό την οπτική ή ορθογραφική. Αυτό σημαίνει, πως θα τις μάθει «απ’έξω». Θα απομνημονεύσει δηλαδή τη μορφή τους, θα τη συνδυάσει με τον ήχο τους και θα τις διαβάζει δίχως να τις αναλύει σε φθόγγους (κ-ό-τ-α ή κό-τα αλλά κατευθείαν κότα).

Επιβραβεύστε το για την προσπάθεια, που καταβάλει. Πείτε του μπράβο για την υπομονή του, για την προσοχή, που δίνει στην ανάγνωσή του. Δείξτε του πόσο εκτιμάτε αυτά τα χαρακτηριστικά σε εκείνο και πόσο θα το βοηθήσουν να συνεχίσει να μαθαίνει ακόμα κι αν έρθουν εμπόδια στο δρόμο του (κούραση, κακός βαθμός κ.α). Πείτε στο παιδί σας, πόσο δύσκολη δουλειά είναι να μαθαίνεις κάτι που απαιτεί τόσο μεγάλη προσοχή και πόσο καλά τα καταφέρνει σε αυτό. Δείξτε δηλαδή ότι το κατανοείτε, δείξτε ενσυναίσθηση. Αυτό έχει στην πραγματικότητα ανάγκη το παιδί σας. Έχει ανάγκη να το καταλαβαίνετε, να το επιβεβαιώνετε (σκέψεις, συναισθήματα, συμπεριφορά).

Το να μάθει το παιδί σας ανάγνωση άρα και γραφή, να εκτιμήσει το βιβλίο, τη γνώση, την εξερεύνηση σε νέους άγνωστους κόσμους δεν εξαρτάται μόνο από το σχολείο ή από το αν θα έχει ένα καλό δάσκαλο αυτή τη χρονιά. Εξαρτάται κυρίως από εσάς και από τον τρόπο που έχετε επιλέξει να το μεγαλώσετε. Δώστε στο παιδί σας την προσοχή, την αγάπη και την ενθάρρυνση που χρειάζεται και βγείτε «έξω» για το κυνήγι της κρυμμένης λέξης μαζί, μέχρι να μπορεί να κάνει τα δικά του «ταξίδια» επιλέγοντας μόνο του τον προορισμό.

Πώς θα προετοιμάσω το παιδί μου για την Α΄ Δημοτικού;

Έρευνες δείχνουν, πως τα παιδιά που προσχολικά είχαν μεγάλη επαφή με το γραπτό λόγο (βιβλία, παραμύθια, περιοδικά, εφημερίδες, ταμπέλες κ.α), πλούσιο λεξιλόγιο και καλή φωνολογική επίγνωση (κατανόηση ότι πχ. η λέξη αποτελείται όχι μόνο από γράμματα αλλά και από ήχους που αντιστοιχούν στα γράμματα αυτά), είναι πιο πιθανό να μην αντιμετωπίσουν δυσκολίες κατά την εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής. Πώς μπορείτε να κερδίσετε το χαμένο χρόνο αλλά και να ενισχύσετε την προσπάθεια του παιδιού σας να μάθει ανάγνωση και γραφή;

 

Μιλήστε με το παιδί σας

Ο προφορικός λόγος είναι η βάση της ανάγνωσης. Να τι μπορείτε να κάνετε, ώστε να βοηθήσετε το παιδί σας να «χτίσει» μια καλή σχέση με τις λέξεις και τη γλώσσα:

> Μοιραστείτε μαζί του οικογενειακές ιστορίες. Μιλήστε για εσάς, τους παππούδες του και άλλους συγγενείς.

> Μιλήστε στο παιδί σας για πράγματα που κάνετε ή σκέφτεστε. Μην ξεχνάτε ότι κάθε φορά, που μιλάτε αποτελείτε πρότυπο ομιλίας για το παιδί σας.

> Κάντε του πολλές ερωτήσεις, ώστε να του δίνετε την ευκαιρία να εκφράζεται με όλο και περισσότερη ακρίβεια.

> Ενθαρρύνετέ το να σας μιλήσει για τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.

> Ρωτήστε το για τη μέρα του.

> Να είστε υπομονετικοί. Δώστε του χρόνο να βρει τις κατάλληλες λέξεις.

> Τραγουδήστε μαζί!

 
Κάντε την ανάγνωση παιχνίδι

Το να διαβάζετε φωναχτά μπορεί να γίνει ένα παιχνίδι πολύ διασκεδαστικό τόσο για εσάς όσο και για όλα τα μέλη της οικογένειάς σας:

> Χρησιμοποιήστε διαφορετικές φωνές για διαφορετικούς χαρακτήρες της ιστορίας. Χρησιμοποιήστε ακόμα και το όνομα του παιδιού σας αντί για το όνομα του ήρωα. Πάρτε κούκλες να σας συνοδεύσουν στην ιστορία. Θα γίνει ακόμα πιο αληθινή, ακόμα πιο διασκεδαστική.

> Διαβάστε και ξαναδιαβάστε, όσες φορές θέλει αγαπημένα παραμύθια του παιδιού σας. Με τον καιρό θα μπορεί να τα «διαβάζει» μόνο του, αφού θα έχει μάθει την ιστορία απ’έξω. Επιπλέον σιγά σιγά θα μπορεί να αναγνωρίζει λέξεις του παραμυθιού, ιδιαίτερα αν συνηθίζετε να δείχνετε με το χέρι σας καθώς διαβάζετε, καθώς θα κάνει τη σύνδεση μεταξύ εκείνου που ακούει και εκείνου που βλέπει.

> Διαβάστε κάθε είδους υλικό- παραμύθια, κόμικς, ποιήματα, περιοδικά, εφημερίδες, ενημερωτικά έντυπα.

> Ενθαρρύνετε τους συγγενείς να παίρνουν βιβλία ως δώρα στα παιδιά σας.

 
Διαβάστε κάθε μέρα

Τα παιδιά αγαπούν τη ρουτίνα, το πρόγραμμα. Η καθημερινή ανάγνωση μιας ιστορίας μπορεί να γίνει ανάγκη για το παιδί, γιατί μαζί με το παραμύθι απολαμβάνει και την ασφάλεια, που του παρέχει η συντροφιά σας. Διαβάζοντας του δείχνετε πόσο σημαντική είναι αυτή η διαδικασία και πόση χαρά μπορεί να του δώσει.

> Ορίστε συγκεκριμένη ώρα κάθε μέρα. Μια ώρα της ημέρας, που θα μπορείτε να δώσετε όλη σας την προσοχή στο διάβασμα. Εναλλακτικά να είστε διαθέσιμη/ος για την ώρα ανάγνωσης, που θα επιλέξει το ίδιο το παιδί.

> Ορίστε συγκεκριμένο χώρο διαβάσματος. Φροντίστε να είναι άνετος, ήσυχος αλλά να έχει σίγουρη πρόσβαση και το παιδί σας (να βλέπει). Τοποθετήστε δίπλα όλες τις «επιλογές» σας (βιβλία, παραμύθια και άλλο υλικό), για να μπορεί να επιλέγει μόνο του ακόμα και όταν εσείς δεν είστε εκεί .

> Επιλέξτε διάφορα βιβλία, ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας. Επιλέξτε βιβλία που διαβάζονται μονομιάς ή και κάθε μέρα και από λίγο.

> Διαβάστε αργά, ώστε το παιδί να μπορεί να κάνει εικόνες αυτά που ακούει.

> Πείτε του μπράβο, όταν δίνει ιδέες, ρωτάει, συμμετέχει.

> Συνεχίστε να διαβάζετε ακόμα και αφού έχει καταφέρει να μάθει ανάγνωση. Διαβάστε του και ιστορίες πάνω από το δικό του επίπεδο ανάγνωσης (αν έχει μάθει ανάγνωση), ώστε να κρατάτε ζωντανή την επιθυμία του για διάβασμα.

 

Δώστε το καλό παράδειγμα

Πόσες και πόσες φορές δεν έχετε ακούσει, ότι ως γονείς αποτελείτε πρότυπο για τα παιδιά σας. Κι εδώ λοιπόν δεν θα πρωτοτυπήσουμε… Αν το παιδί σας δεν σας βλέπει να διαβάζετε στον ελεύθερο χρόνο σας, στις διακοπές, πριν ύπνο, αυτό σημαίνει πως το διάβασμα είναι έξω από τον «κόσμο» του, δεν αποτελεί συνήθεια της οικογένειας, άρα ούτε και δική του. Μην ξαφνιαστείτε αν δεν θέλει να διαβάσει τα μαθήματά του ή δεν του αρέσει καθόλου η ιδέα να διαβάζετε ιστορίες μαζί. Μόνο αν το διάβασμα αποτελεί συνήθεια όλης της οικογένειας και η πρόσβαση σε αναγνώσιμο υλικό είναι εύκολη (αν δηλαδή υπάρχουν πολλά βιβλία μέσα στο σπίτι) και έρθει πολύ νωρίς στη ζωή του παιδιού, το να διαβάζει το παιδί αποτελεί φυσική διαδικασία για το ίδιο.

> Διαβάστε συνταγές, ετικέτες φαγητών, χάρτες, οδηγίες, ενημερωτικά φυλλάδια.

> Διαβάστε πινακίδες στο δρόμο, πινακίδες εστιατορίων, καταστημάτων κ.α.

> Ψάξτε για πληροφορίες σε τηλεφωνικούς καταλόγους, λεξικά, άτλαντες.

> Διαβάστε ευχετήριες κάρτες, γράμματα, μηνύματα στο κινητό σας ή στον Η/Υ.

 

Μιλήστε για βιβλία

Το να μιλάτε για βιβλία μπορεί να είναι το ίδιο σημαντικό με το να τα διαβάζετε. Μιλώντας για μια ιστορία ή ένα βιβλίο που σας άρεσε βοηθά το παιδί σας να το βιώσει και να το βάλει στη ζωή του. Μην ξεχνάτε πως συζητώντας το βοηθάτε να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, να ενισχύσει την ικανότητά του να κατανοεί μια ιστορία, να σκέφτεται γι’αυτή, να βγάζει συμπεράσματα, να αποκτά κριτική σκέψη. Βοηθάτε δηλαδή το παιδί σας να μάθει να διαβάζει και να γράφει.

> Ρωτήστε το τι είδους βιβλία θα ήθελε να διαβάσει.

> Μιλήστε του για τις δικές σας προτιμήσεις ως παιδί. Αν έχετε ακόμα παλιά βιβλία, μοιραστείτε τα μαζί του.

> Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σχολιάζει τις εικόνες του βιβλίου αλλά και την ίδια την ιστορία- πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ανάγνωσή της.

> Αφιερώστε λίγη ώρα στο εξώφυλλο του βιβλίου. Πάρτε την ευκαιρία και πείτε του να φανταστεί από αυτό, ποιο μπορεί να είναι το θέμα της ιστορίας, πως εξελίσσεται, τι μπορεί να συμβαίνει στο τέλος.

> Αφού ολοκληρώσετε την ιστορία ρωτήστε αν συμφωνεί με το τέλος, τι άλλο θα μπορούσε να έχει συμβεί ή τι θα ήθελε εκείνο να συμβεί.

> Ενθαρρύνετέ το να ξαναπεί μόνο του την ιστορία αλλά και αλλάζοντας τα γεγονότα με τρόπο, που επιθυμεί εκείνο.

 
Αφήστε το παιδί σας να διαβάσει δίχως λογοκρισία.

Καθώς θα αρχίσει να μαθαίνει ανάγνωση, αφήστε το να διαβάζει δυνατά χωρίς να το διορθώνετε. Θυμηθείτε! Οι αντιδράσεις σας στο άκουσμά του είναι πολύ σημαντικές. Μην το διακόπτετε. Παρεμβείτε μόνο αν σας ζητήσει βοήθεια. Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να τα βγάλει πέρα μόνο του. Θα μάθει από τα λάθη του. Δείξτε τον ενθουσιασμό σας αφού τελειώσει την προσπάθειά του. Του αξίζει ένα μεγάλο μπράβο! Χρειάζεται όμως να ξέρει γιατί παίρνει μπράβο, εξηγήστε του δηλαδή τι έκανε και με ποιο τρόπο (ήταν συγκεντρωμένο, υπομονετικό κ.α σπουδαία).

> Αφήστε το παιδί να σας διαβάσει δυνατά μόνο, όταν ξέρετε ότι δεν θα σας ενοχλήσουν.

> Δείξτε του, ότι απολαμβάνετε την ιστορία. Όταν κουραστεί, προτείνετε να συνεχίσετε εσείς, μέχρι να ξεκουραστεί.

> Μιλήστε για την ιστορία, αφού τελειώσει, ώστε να είστε σίγουροι ότι κατάλαβε αυτό που διάβασε. Αν διαπιστώσετε κενά, ενθαρρύνετε το να ψάξει μόνο του να βρει τη σωστή απάντηση.

 
Δείξτε πόσο εκτιμάτε τις προσπάθειες του παιδιού σας

Έχετε πάντα στο μυαλό σας, ότι το παιδί σας έχει ανάγκη να ξέρει ότι εκτιμάτε την προσπάθεια που κάνει, ώστε να συνεχίσει να την κάνει. Θα μάθει να διαβάζει και κατ’επέκταση να γράφει και να μελετά όταν είναι σίγουρο πως μπορεί. Να περιμένετε πως αυτή τη σιγουριά θα την αναζητήσει από εσάς, όπως όταν ήταν νήπιο και σας κοίταζε πρώτα και μετά έπιανε με τα χεράκια του κάτι καινούργιο. Φροντίστε λοιπόν «να είστε εκεί» για εκείνο. Δώστε του προσοχή!

> Καλό είναι να ξέρετε ποιο είναι στην πραγματικότητα το επίπεδο ανάγνωσης του παιδιού σας, χρησιμοποιήστε όμως αυτή τη γνώση με θετικό τρόπο. Επιλέξτε βιβλία που είναι κατάλληλα για το επίπεδό του. Επικοινωνήστε με τον/την δάσκαλο/ά του παιδιού σας για να πάρετε ιδέες.

> Να είστε υπομονετικοί και ευέλικτοι, όταν προσπαθείτε να βοηθήσετε το παιδί σας.

Αν όλα αυτά σας φαίνεται δύσκολο να εφαρμοστούν στο δικό σας παιδί, μην προτρέχετε. Να θυμάστε πως εσείς πρέπει να κάνετε την αρχή. Πάνω απ’όλα χρειάζετε να πιστέψετε πως αυτό που κάνετε είναι σωστό και χρήσιμο για το παιδί σας. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό! Αν όλα τα παραπάνω δεν είναι διασκεδαστικά για εσάς, δεν θα είναι και για το παιδί σας. Παίξτε λοιπόν με τα παραπάνω και μην τα αντιμετωπίζετε σαν αγγαρεία ή σαν κάτι που πρέπει να γίνει. Αν το βλέπετε έτσι, θα βαρεθείτε γρήγορα και εσείς και το παιδί σας.

Γιατί το μικρό μου δεν κάθεται να διαβάσουμε μαζί;

Αναρωτιέστε γιατί, ενώ έχετε διάθεση να διαβάσετε ένα βιβλίο στο τρίχρονο παιδί σας, αυτή η προσπάθειά σας πάντα αποτυγχάνει; Αναρωτιέστε γιατί, ενώ εσείς διαβάζετε, εκείνο σηκώνεται από τη θέση του και πάει στα παιχνίδια του; Δύσκολα κρατάς ένα νήπιο στη θέση του και ακόμα πιο δύσκολα διατηρείς την προσοχή του εκεί που επιθυμείς, αν εκείνο δεν ενδιαφέρεται. Αυτό είναι και το κλειδί, το ενδιαφέρον. Ένα τρίχρονο παιδί δεν θα ενδιαφερθεί για ένα βιβλίο όταν του το διαβάζετε, αλλά όταν το διαβάζετε μαζί. Όταν δηλαδή παίρνει και το ίδιο μέρος στη δράση. Τα νήπια είναι γεμάτα ενέργεια, περιέργεια και όρεξη για μάθηση. Μαθαίνουν ψάχνοντας, πειράζοντας, σκαλίζοντας εκεί, που δεν πρέπει, ανακαλύπτοντας. Μαθαίνουν αλληλεπιδρώντας με κάτι ή κάποιον. Ναι, καλά καταλάβατε. Θα κρατήσετε ζωντανό το ενδιαφέρον του, μόνο όταν καταφέρετε να διαβάσετε το βιβλίο μαζί!

 

Πώς όμως μπορεί κανείς να διαβάσει ένα βιβλίο μαζί με κάποιον που δεν ξέρει καν τι είναι αυτό που λέμε γράμματα και λέξεις;

Το διάβασμα σε αυτή την περίπτωση δεν περιλαμβάνει την ανάγνωση ενός κειμένου, αλλά το βίωμα του. Ένα νήπιο έχει ανάγκη να ζήσει το παραμύθι, να «μπει» βαθιά στην ιστορία σα να ήταν εκεί. Με άλλα λόγια, για να κρατήσετε το ενδιαφέρον του ζωντανό, χρειάζεται να φέρετε το παραμύθι στο σαλόνι σας, να ζωντανέψετε τους ήρωες και την ιστορία τους και το παιδί σας να παίξει μαζί τους.

> Διαλέξτε βιβλία με ζωντανά χρώματα και μεγάλα σχήματα. Είναι πιο πιθανό να τραβήξουν την προσοχή του τα ένονα χρώματα παρά τα λιγότερο έντονα. Επιπλέον η προσοχή του θα διατηρηθεί εκεί περισσότερο χρόνο.

> Διαλέξτε βιβλία με χοντρά φύλλα. Είναι πιο εύκολο για τα μικρότερα παιδιά να γυρνούν φύλλα με μεγαλύτερο πάχος. Έτσι θα του δώσετε την ευκαιρία να συμμετέχει στη διαδικασία γυρνώντας εκείνο τις σελίδες κάθε φορά, που τελειώνετε μία. Μην ξεχνάτε! Η συμμετοχή, άρα η δράση κρατά το ενδιαφέρον ζωντανό!

> Διαλέξτε βιβλία αφής, βιβλία δηλαδή που στις σελίδες τους υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία με υφάσματα και αλλά υλικά τα οποία το παιδί σας μπορεί να ανακαλύψει. Θυμηθείτε! Η ανακάλυψη εμπεριέχει δράση!

> Διαλέξτε βιβλία με «κρυμμένα μυστικά». Στα βιβλιοπωλεία θα βρείτε βιβλία, στα οποία πέρα από το κείμενο, υπάρχουν καλυμένα με χαρτόνι «μηνύματα» και εικόνες έτοιμες για να ανοίξει, να τραβήξει, να σπρώξει το παιδί σας. Τι κρύβουν όλα αυτά; Δράση!

> Διαλέξτε βιβλία που μπορούν να τραγουδηθούν ή βιβλία με ρίμες. Διαβάστε το κείμενο τραγουδιστά. Το παιδί σας θα απολαύσει την ομοιοκαταληξία στους στίχους. Τα περισσότερα παιδιά έλκονται έντονα από την ομοιοκαταληξία.

> Αλλάξτε τη φωνή σας όσο διαβάζετε και γίνετε όσο πιο εκφραστικοί μπορείτε. Μην ντρέπεστε, δεν σας ακούει κανείς! Κάθε ήρωας πρέπει να έχει τη φωνή του, όπως έχει το χαρακτήρα του και την ιστορία του. Οι αλλαγές στη χροιά, τον τόνο και την ένταση της φωνής σας, «βάζουν» το παιδί σας μέσα στο παραμύθι και σας κάνουν ιδιαίτερα διασκεδαστικούς. Για ακόμα μια φορά θα έχετε κερδίσει την προσοχή του παιδιού σας.

> Προετοιμαστείτε πριν διαβάσετε μαζί. Διαβάστε πρώτα μόνοι σας το παραμύθι και σκεφτείτε τι υλικά χρειάζεστε να έχετε μαζί σας, όταν το διαβάσετε μαζί με το παιδί σας. Προμηθευτείτε ένα καπέλο, ένα γιλέκο, ένα καμπανάκι, μία μύτη, ότι θυμίζει κάτι από τους ήρωες του παραμυθιού. Χρησιμοποιήστε ένα υλικό για κάθε ήρωα κάθε φορά που μιλά στο παραμύθι. Κάντε επίσης έντονες χειρονομίες, σηκωθείτε από τη θέση σας και κινηθείτε στο χώρο, αν αυτό χρειάζεται. Αυτό που καταφέρνετε είναι να μεταφέρετε την ιστορία από το βιβλίο μπροστά στα μάτια του παιδιού σας.
> Αφού διαβάσετε, μοιραστείτε τους ρόλους και τα υλικά και παίξτε την ιστορία χρησιμοποιώντας τον καταλληλότερο χώρο του σπιτιού σας. Σε αυτή την περίπτωση θα έχετε μεταφέρει πράγματι την ιστορία στο σαλόνι σας!

> Διαβάστε ξανά και ξανά τα αγαπημένα του παραμύθια. Να θυμάστε ότι το διάβασμα πρέπει να είναι μια ωραία εμπειρία για το παιδί σας. Μην διαβάζετε κάτι που δεν του αρέσει. Το πιο πιθανό είναι να γκρεμίσετε κάτι που χτίσατε με κόπο.

Διαβάστε με το παιδί σας και περάστε καλά! Μην έχετε συνέχεια στο μυαλό σας με ποιο τρόπο θα του περάσετε το μήνυμα να διαβάζει στον ελεύθερό του χρόνο στο μέλλον. Μην πιέζεστε και μην το πιέζετε. Το διάβασμα πρέπει να είναι μια ωραία εμπειρία για το παιδί σας αλλά και για εσάς. Μόνο έτσι θα πετύχετε το σκοπό σας. Διασκεδάστε μαζί!
Όλα τα παραπάνω απαιτούν χρόνο και διάθεση. Κυρίως όμως απαιτούν παιδικότητα και αυθορμητισμό, που μάλλον οι περισσότεροι έχουμε χάσει ή έχουμε βγάλει συνειδητά από τη ζωή μας. Γιατί όμως; Μήπως έχουμε ξεχάσει πόσο όμορφα περνούσαμε παίζοντας με φίλους ή μήπως πιστεύουμε (ή μας έχουν κάνει να πιστεύουμε), πως το παιχνίδι και ο αυθορμητισμός είναι δικαίωμα μόνο των παιδιών; Για ποιο λόγο άραγε;

Ασφάλεια στο διαδίκτυο. Τι όρια να θέσω στα παιδιά μου;

Η χρήση του διαδικτύου για τους περισσότερους από εμάς είναι πλέον κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Μόνο που δεν προβληματιζόμαστε ιδιαίτερα για τη χρήση του από εμάς τους ίδιους. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο, όταν πρόκειται για τα παιδιά μας. Τότε είναι που το διαδίκτυο στα μάτια κάποιων γονέων παίρνει διαστάσεις απειλητικές, θεωρείται επικίνδυνο ή εν δυνάμει επικίνδυνο. Οι περισσότεροι γονείς αναρωτιούνται σχετικά με το αν και κατά πόσο τα παιδιά τους είναι ασφαλή, όταν σερφάρουν στο διαδίκτυο, αλλά και με ποιο τρόπο αυτό θα εξασφαλιστεί. Να λοιπόν που ήρθε η ώρα να θέσετε για άλλη μια φορά όρια στη ζωή των παιδιών σας, με στόχο να τα προστατέψετε και μακροπρόθεσμα να τους μάθετε τρόπους να προστατεύουν εκείνα τον εαυτό τους.

 

Τι όρια να θέσω; Πώς θα κάνω τις περιηγήσεις του παιδιού μου στο διαδίκτυο ασφαλείς;

> Να είστε πάντα ενημερωμένοι. Αποκτήστε γνώσεις σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου, ώστε να είστε πάντα μπροστά από τα παιδιά σας. Αφιερώστε χρόνο στο διαδίκτυο διαβάζοντας για τους κινδύνους και τον τρόπο να προφυλαχθεί κανείς, για τη σωστή και τη λανθασμένη χρήση του. Πιο απλά, αν δεν γνωρίζετε εσείς πρώτα ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό, με ποιο άλλο ασφαλή τρόπο θα το μάθει τα παιδί σας; Άλλωστε, από τη στιγμή που γεννήθηκε εσείς δεν ήσασταν πάντα αυτοί, που του δείχνατε το δρόμο;

> Κρατήστε τον υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο. Έχετε πάντα τον υπολογιστή σε χώρο, που να έχετε εύκολη πρόσβαση και θέαση. Αυτή η οδηγία αλλάζει, όταν το παιδί μπαίνει στην εφηβεία και διεκδικεί δικό του υπολογιστή. Αν αποκτήσει δικό του, το πιο πιθανό είναι να σας ζητήσει να είναι στο δωμάτιό του. Μην δώσετε καμία μάχη για να τον κρατήσετε σε κοινόχρηστο χώρο. Θα χάσετε τη μάχη και θα υπάρξουν και παράπλευρες απώλειες, που αφορούν τη σχέση με το παιδί σας. Σεβαστείτε την επιθυμία του για προσωπικό χώρο.

> Μιλήστε με το παιδί σας για την ορθή χρήση του διαδικτύου. Είναι ανάγκη να μην δίνει πουθενά, κατά την περιήγησή του στο διαδίκτυο τα προσωπικά του στοιχεία καθώς και στοιχεία μέλους ή μελών της οικογένειας ή και άλλων (όνομα, τηλέφωνο ή άλλους σημαντικούς αριθμούς, τόπο διαμονής, σε ποιο σχολείο ή φροντιστήριο πηγαίνει, ποιο είναι το πρόγραμμά του). Δεν πρέπει να μοιράζεται με κανένα τους προσωπικούς του κωδικούς, παρά μόνο με τη μαμά και τον μπαμπά. Όταν χρειαστεί να δημιουργήσει ένα, να μην χρησιμοποιήσει κάτι που το χαρακτηρίζει, κάτι που αγαπά ή κάτι δικό του. Μπορεί να διαλέξει δύο άσχετα μεταξύ τους ουσιαστικά και έναν αριθμό. Να μην ανοίγει mail από άγνωστο παραλήπτη. Να μην δημοσιεύει δικές του φωτογραφίες ή της οικογένειας. Τέλος, μην παραλείψετε να εξηγήσετε στο παιδί για ποιο λόγο θέτετε τους συγκεκριμένους κανόνες. Δεν δίνουμε ποτέ προσωπικά μας στοιχεία, για να προστατεύσουμε εμάς και την οικογένειά μας. Όταν ανεβάζουμε κάτι δικό μας στο διαδίκτυο, αυτό «φαίνεται» σε ανθρώπους που θέλουμε να το δουν και εμπιστευόμαστε, μπορούν όμως να αποκτήσουν πρόσβαση και άνθρωποι που δεν γνωρίζουμε, άρα δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε.

>  Αποφασίστε τον χρόνο που μπορεί να διαθέσει μπροστά στην οθόνη. Καθώς το παιδί σας μεγαλώνει, το ίδιο συμβαίνει και με τα χρονικά όρια καθώς και με τον τρόπο που τα θέτετε. Συζητήστε τις ανάγκες του και αποφασίστε μαζί. Μην μπερδεύετε τις μαθησιακές του ανάγκες με τις ανάγκες του για ψυχαγωγία.

> Μιλήστε του ειλικρινά για τους κινδύνους του διαδικτύου. Μιλήστε στο παιδί σας για την παρενόχληση ή την κακοποίηση που μπορεί να δεχθεί μέσω του διαδικτύου αλλά και τον τρόπο που μπορεί να συμβεί αυτό από μικρούς και μεγάλους, που στο διαδίκτυο κρύβονται και γίνονται κι εκείνοι «μικροί». Ζητήστε από το παιδί σας να σας ενημερώσει αμέσως, αν αντιληφθεί κάτι τέτοιο για εκείνο ή άλλα παιδιά. Εξηγήστε με ποιους τρόπους είναι ανάγκη να προστατεύεται (ορθή χρήση διαδικτύου, δεν συναντώ κανέναν που γνωρίζω μέσω του διαδικτύου). Μιλήστε στο παιδί σας για τον εθισμό στο διαδίκτυο. Τι σημαίνει να είσαι εθισμένος και με ποιο τρόπο καταλήγεις εκεί.

> Αν θέλει να αποκτήσει δική του σελίδα σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο, μιλήστε του για τη σωστή χρήση των κοινωνικών δικτύων (άνω των 12 ετών). Συζητήστε μαζί του ποια ανάγκη τους καλύπτει η δημιουργία της σελίδας. Εξηγήστε με ποιο τρόπο λειτουργεί μια τέτοια σελίδα και τι κινδύνους κρύβει. Για παράδειγμα, ενημερώστε το παιδί σας, ότι όταν κάνει κάποιον φίλο, αυτός αποκτά πρόσβαση στις πληροφορίες, που έχει ανεβάσει στη σελίδα.

> Να μην απαντά ποτέ σε απειλητικά mail. Αν το παιδί σας πέσει θύμα παρενόχλησης μέσω μηνυμάτων, εξηγήστε του, πως δεν πρέπει ποτέ να απαντήσει σε αυτό, γιατί έτσι θα συνεχιστεί ο κύκλος των απειλητικών μηνυμάτων.

> Να μην μιλά με αγνώστους και πολύ περισσότερο να μην τους συναντά.

> Μπείτε μαζί του στο ίντερνετ και στις σελίδες που συνήθως ανοίγει, για να περάσετε χρόνο μαζί. ΄Ετσι παρακολουθείτε το περιεχόμενο και την ποιότητα των σελίδων. Μπείτε σερφάροντας μαζί για να του δείξετε ασφαλείς τρόπους για να περιηγείται.

> Καρφιτσώστε τις σελίδες που συνήθως μπαίνει, για να έχει εύκολη πρόσβαση και να αποφύγει άσκοπη περιήγηση.

> Αν θέλουν να αποκτήσουν mail, δημιουργήστε ένα κοινό. Κάτι τέτοιο βέβαια δεν μπορείτε να απαιτήσετε από έναν έφηβο που έχει ανάγκη ιδιωτικότητας.

> Προμηθευτείτε φίλτρα που μπλοκάρουν ανεπιθύμητες σελίδες. Προμηθευτείτε τα αν θεωρείτε, πως τα έχετε απόλυτη ανάγκη για την προστασία των παιδιών σας. Πριν το κάνετε όμως αναρωτηθείτε: Τι πρέπει να μπλοκάρω οπωσδήποτε; Μέχρι πότε θα το κάνω; Τι μήνυμα περνώ στο παιδί μου; Άραγε έτσι μαθαίνει να αυτοπροστατεύεται;

Απόλυτη ασφάλεια σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου δεν θα μπορέσετε να προσφέρετε ποτέ στο παιδί σας. Δεν είναι ποτέ όλα στον έλεγχό μας. Άλλωστε ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι για την ασφάλειά του γενικότερα, όπως και για τη δική μας. Γι’ αυτό μην κάνετε τίποτα ακραίο. Όσο απαγορεύουμε στα παιδιά μας, τόσο εκείνα αντιστέκονται και κάνουν οτιδήποτε περνά από το χέρι τους, για να διεκδικήσουν και να κερδίσουν την ελευθερία τους. Μην ανησυχείτε τόσο για το χρόνο, που περνούν μπροστά στην οθόνη. Να ανησυχείτε για το χρόνο που περνάτε μαζί. Επικοινωνώ αρκετά με το παιδί μου; Είμαι διαθέσιμος/η; Το ακούω αρκετά, κατανοώ αυτά που μου λέει; Του δείχνω ότι το αγαπώ; Το σέβομαι; Το προσέχω; Το φροντίζω; Επικεντρωθείτε στο παιδί και τη σχέση σας.