Νομίζετε πως η προετοιμασία για την ανάγνωση αρχίζει στο νηπιαγωγείο; Κι όμως η προετοιμασία αυτή αρχίζει από τη στιγμή της γέννησης, από τη στιγμή που ένα μωρό αρχίζει να μαθαίνει. Όχι, μαθαίνω ανάγνωση δεν σημαίνει μαθαίνω τα γράμματα, κάνω συλλαβές, διαβάζω λέξεις και προτάσεις. Η μάθηση της ανάγνωσης χαρακτηρίζεται από μια φυσική ροή, μια φυσική συνέχεια, η αρχή της οποίας είναι η αρχή της ζωής. Μιλώντας στο μωρό σας, παίζοντας μαζί του, φροντίζοντάς το κι όλα αυτά σε κάθε ευκαιρία το βοηθάτε να αναπτύξει τον προφορικό του λόγο. Η ανάπτυξη του προφορικού λόγου και όχι μόνο είναι αναγκαία για να γίνει το μωρό σας μετά από μερικά χρόνια ένας καλός αναγνώστης. Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν;
> Πάρτε το αγκαλιά μαζί με ένα βιβλίο. Η αγκαλιά σας και ο ήχος της φωνής σας είναι ήδη δύο από τα αγαπημένα πράγματα στη ζωή του μωρού σας. Στην αγκαλιά σας νιώθει ασφάλεια, ενώ ο ήχος της φωνής σας το ηρεμεί ή και το κινητοποιεί. Όταν διαβάζετε λοιπόν μαζί, το μωρό σας μαθαίνει, πως αυτή η διαδικασία το χαλαρώνει και το ευχαριστεί, γιατί πολύ απλά συνδέει τα συναισθήματα, που έτσι κι αλλιώς αισθάνεται, όταν είναι στην αγκαλιά σας, με την ανάγνωση ενός βιβλίου. Κάθε φορά λοιπόν που θα διαβάζετε αγκαλιά ή μαζί εκείνο θα το απολαμβάνει γιατί έτσι κι αλλιώς θα πέρναγε όμορφα στη ζεστή σας αγκαλιά ή απλά μαζί σας. Με τον τρόπο αυτό το μωρό σας παίρνει ένα πολύ καλό μήνυμα: Κάθε φορά που διαβάζω, αισθάνομαι όμορφα, ηρεμώ, μαθαίνω, διασκεδάζω. Μην ξεχνάτε όμως! Διασκεδάστε κι εσείς με αυτή τη διαδικασία. Αν εσείς δεν απολαμβάνετε το διάβασμα μαζί του, αν το κάνετε επειδή πρέπει ή ακόμα χειρότερα προσπαθείτε να του το επιβάλλετε, θα έχετε τα αντίθετα αποτελέσματα. Ένα μωρό που δυσφορεί, που γκρινιάζει, που σας δείχνει πως δεν θέλει να περάσετε έτσι τον κοινό σας χρόνο.
> Επιλέξτε τα κατάλληλα βιβλία. Το μωρό σας θα δει, θα προσέξει και τελικά θα πάρει στα χέρια του βιβλία με έντονα και όχι απαλά χρώματα, ξεκάθαρα σχέδια και μορφές, βιβλία με ήχους και φωνές ζώων, βιβλία με ζώα στη φυσική τους μορφή, βιβλία με πράγματα από την καθημερινότητά του κ.α. Προτιμήστε «μαλακά» βιβλία από ύφασμα ή πλαστικό ( μπορεί να τα παίρνει μαζί του στο μπάνιο ή τη θάλασσα), βιβλία με διαφορετικές υφές αλλά και βιβλία με σελίδες από σκληρό χαρτόνι, που δεν σκίζονται και το μωράκι σας θα μπορεί σταδιακά να πιάνει και να τις γυρίζει.
> Βάλτε τα βιβλία σε μέρος προσβάσιμο για το μωρό σας. Συμπεριφερθείτε στα βιβλία του παιδιού σας, όπως και στα παιχνίδια του. Βάλτε τα μαζί με τα παιχνίδια του και όχι ψηλά στα ράφια της βιβλιοθήκης. Αν και τα παιχνίδια τα βάζετε ψηλά, ξανασκεφτείτε το. Τα παιχνίδια και τα βιβλία είναι ανάγκη να βρίσκονται χαμηλά. Σε ράφια χαμηλά ειδικά σχεδιασμένα, για να εξυπηρετούν τις ανάγκες του μωρού σας (ελεύθερη σωματική, συναισθηματική, γνωστική) και όχι τις δικές σας, που μπορεί να θέλετε ένα δωμάτιο τακτοποιημένο συνεχώς. Βάλτε τα αραδιασμένα, δίπλα στο παιχνιδόκουτο του παιδιού σας. Βάλτε τα, όπου μέσα στο σπίτι το μωρό σας, που τώρα κάθεται στον ποπό του, μπουσουλά, στέκεται στα δυο του πόδια ή αρχίζει να περπατά, έχει εύκολη αλλά και ασφαλή πρόσβαση. Μην περιμένετε να αναπτύξει μόνο του την πρωτοβουλία να ανοίξει ένα βιβλίο και να σας προτείνει το διάβασμά του ή να το «διαβάσει» μόνο του, αν δεν μπορεί εύκολα και αυθόρμητα να το πιάσει μόνο του.
> Μιλήστε μαζί του συνεχώς. Μιλήστε σα να περιμένετε απάντηση. Εξηγήστε του τα πάντα είτε παίζετε είτε του δίνετε το φαγητό του είτε του αλλάζετε πάνα είτε κάνετε μαζί τις δουλειές του σπιτιού. Περιγράψτε κάθε κίνησή σας, τι θέλετε να κάνετε, τι κάνετε τώρα, τι έπεται, τι θέλετε να κάνει εκείνο, τι κάνει τώρα εκείνο, πώς αισθάνεται τώρα ή πριν. Μιλήστε αργά και καθαρά (ολόκληρες λέξεις). Παίξτε με τη φωνή σας. Το μωρό σας θα προσέχει περισσότερο τι λέτε. Μιλήστε, μιλήστε, μιλήστε. Με την επανάληψη θα αρχίσει να συνδέει συμπεριφορές, πράξεις, καταστάσεις, ανθρώπους, συναισθήματα με συγκεκριμένες λέξεις. Πρώτα θα συνειδητοποιήσει ότι χρησιμοποιούμε τη γλώσσα, το λόγο, για να επικοινωνήσουμε, να εκφράσουμε αυτό που σκεφτόμαστε, αυτό που αισθανόμαστε, αυτό που επιθυμούμε κι έπειτα θα αρχίσει να σας καταλαβαίνει, να αναγνωρίζει λέξεις, να μιλά. Η κατάκτηση του προφορικού λόγου είναι το πρώτο βήμα για την κατάκτηση του γραπτού, δηλαδή της ανάγνωσης και της γραφής.
> Ενθαρρύνετε τις προσπάθειες του μωρού σας να μιλήσει. Τα ψελλίσματα, τα γουργουρίσματα ή επανάληψη φθόγγων και συλλαβών είναι η προσπάθεια του μωρού σας να μιλήσει, να επικοινωνήσει μαζί σας. Απαντήστε του με τον ίδιο τρόπο. Ενθαρρύνετε όποιες προσπάθειές του να σας μιμηθεί. Δείξτε τη χαρά σας και τον ενθουσιασμό σας. Όσο πιο πολύ εξασκείται τόσο πιο καθαροί ήχοι θα βγαίνουν από το στοματάκι του και σιγά σιγά θα παίρνουν και κάποιο νόημα. Παίξτε μαζί του με τους ήχους. Κάντε κι εσείς ήχους με νόημα ή και χωρίς. Πώς κάνει η κοτούλα, ο γάιδαρος, το παπάκι, το τρένο, η καμπάνα. Θα ξετρελαθείτε βλέποντάς το να το απολαμβάνει.
> Τραγουδήστε, ακούστε μαζί τραγούδια! Ανατρέξτε στην προσωπική σας «βιβλιοθήκη» παιδικών ή και άλλων τραγουδιών. Ψάξτε για νέα ακούσματα. Τραγουδήστε δυνατά και με ενθουσιασμό, γλυκά και μελωδικά, παίξτε με τη φωνή σας. Βάλτε όλο σας το σώμα στο τραγούδι. Αν το μωρό σας ηρεμεί με το τραγούδι και σας ακούει προσεκτικά, είστε σε πολύ καλό δρόμο. Δώστε σημασία στις δικές του προτιμήσεις, γιατί θα αποκτήσει τέτοιες.
> Βοηθήστε το να γυμνάσει τους μύες των χεριών του. Μην τρέχετε να δώσετε στο μωρό σας ότι του πέφτει. Δώστε τη δυνατότητα στο μωρό σας να πιάσει μόνο του τα βιβλία και τα παιχνίδια του, τα ρούχα του και οτιδήποτε με το οποίο έρχεται σε επαφή. Ενθαρρύνετέ το να σας δείχνει με το δάχτυλο π.χ τα ζωάκια που βλέπετε μαζί στο βιβλίο του. «Πού είναι η αγελάδα;». Μόνο έτσι θα δυναμώσουν οι μυς των χεριών του και θα αποκτήσουν δεξιότητες, όπως το γύρισμα των σελίδων ενός βιβλίου.
> Κάντε το διάβασμα ρουτίνα. Οι μαμάδες γνωρίζουν, ότι η εφαρμογή ενός προγράμματος, μιας ρουτίνας κρατά τα μωρά τους ήρεμα. Μετά από λίγο καιρό εφαρμογής ενός προγράμματος τα μωρά γνωρίζουν τι έπεται, τι θα συμβεί μετά. Η ικανότητα της πρόβλεψης και η επιβεβαίωσή της σε καθετί στη ζωή του μωρού σας είναι που το κρατά ήρεμο. Βάλτε και το διάβασμα σε πρόγραμμα. Η ρουτίνα θα τους γίνει ανάγκη (αν φυσικά είναι μια ρουτίνα, που τα κάνει να αισθάνονται καλά). Χρησιμοποιήστε αρχικά συγκεκριμένη ρουτίνα: Διαβάζουμε μετά το δεκατιανό ή μετά το μπάνιο ή πριν τον ύπνο. Επιλέξτε μια ρουτίνα που να σας ταιριάζει. Πολύ γρήγορα τα βιβλία θα έχουν μπει στην καθημερινότητά του και θα επιλέγει το ίδιο πότε θα τα αναζητά.
Στόχος σας είναι να κάνετε το μωρό σας να αγαπήσει το διάβασμα. Πράγμα πολύ εύκολο, αν εσείς καλλιεργήσετε εκείνες τις συνθήκες που θα προωθούν στο μωρό σας θετικά συναισθήματα σχετικά με την ανάγνωση βιβλίων. Αν παρατηρήσετε ότι δυσανασχετεί συστηματικά σταματήστε και αναρωτηθείτε τι πήγε στραβά. Μήπως διαβάζατε περισσότερη ώρα από αυτή, που προς το παρόν αντέχει; Διαβάστε λιγότερη ώρα. Μήπως τα βιβλία που επιλέξατε δεν του κρατούν την προσοχή, γιατί δεν του αρέσουν; Μην επιμένετε σε κάτι, που δεν του αρέσει, θα χάσετε. Επενδύστε σε βιβλία με ήχους. Μήπως δεν είστε αρκετά διασκεδαστική/ός. Μήπως κι εσείς δεν θα περνάγατε καλά με τον εαυτό σας; Πώς αισθάνεστε; Έχετε το δικό σας συναίσθημα οδηγό αλλά και του παιδιού σας, για να αποφασίζετε κάθε φορά, τι θα κάνετε, όταν κάτι σας προβληματίζει.
Καλές αναγνώσεις!