Αναρωτιέστε γιατί το παιδί σας δεν προοδεύει στο σχολείο, ενώ είναι έξυπνο; Μήπως η δασκάλα του σας λέει πως «το βάζει εύκολα κάτω»; Μήπως έχετε παρατηρήσει ότι μετά από ένα τσακωμό στο σχολείο ή ένα κακό βαθμό επιστρέφει κατσουφιασμένο και δεν έχει όρεξη να διαβάσει; Μήπως αυτή η στάση του παρατείνεται στο χρόνο ή είναι αρκετά συχνή; Αν ναι, χρειάζεται να ασχοληθείτε με τα συναισθήματά του.

Το πόσο θα μάθει κανείς δεν επηρεάζεται μόνο από το δείκτη διανοητικής νοημοσύνης (IQ) αλλά και από τον αντίστοιχο δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης του (EQ). Τα συναισθήματά μου θα επηρεάσουν θετικά τη μάθησή μου, αν εγώ μπορώ να τα επεξεργαστώ με ωφέλιμο για μένα τρόπο, όταν έχω πάρει ένα κακό βαθμό. Αν συνεχίζω να επιμένω ακόμα και όταν τα πράγματα είναι δύσκολα, αν πιστεύω πως θα τα καταφέρω, αν είμαι αισιόδοξος, αν μπορώ να κατανοήσω πως το ότι δυσκολεύτηκε πολύ στο διαγώνισμα ο συμμαθητής μου από το άλλο τμήμα, δεν σημαίνει πως κι εγώ θα δυσκολευτώ (κατανοώ τον άλλο, χωρίς να επηρεάζομαι), αν έχω φίλους που με στηρίζουν στις δυσκολίες ή φίλους για να περνώ καλά, αν μπορώ να συνεργαστώ με τους συμμαθητές μου σε εργασίες, τότε μπορώ να μάθω πιο εύκολα.

Το «χτίσιμο» της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών μας ξεκινά από τη στιγμή της γέννησης τους και δεν σταματά ποτέ. Η αγάπη, η αποδοχή, η φροντίδα, το βασικό πρόγραμμα, τα όρια στη συμπεριφορά των παιδιών, αν δίνονται, δείχνονται, εφαρμόζονται με σταθερότητα και συνέπεια, μεγαλώνουν παιδιά χαρούμενα, ασφαλή, με αυτοπεποίθηση, κοινωνικά, παιδιά περίεργα,  που θέλουν να ανακαλύψουν τον κόσμο, παιδιά που θέλουν να μάθουν.

Το να αγαπάει κανείς τα παιδιά του, το να είναι σταθερός και συνεπής γονέας ή δάσκαλος δεν αρκεί για να μεγαλώσει συναισθηματικά έξυπνα παιδιά. Αυτό που χρειάζεται είναι να γίνουν ρητά τα συναισθήματα στη ζωή των παιδιών.

1. Μιλήστε για τα συναισθήματα. Μην σκέφτεστε την ηλικία. Βάλτε τα συναισθήματα τόσο στο πρόσωπο, όσο και στο λόγο σας από τη στιγμή της γέννησης του παιδιού σας και συνεχίστε έτσι. Στις μικρές ηλικίες μιλήστε εσείς για τα συναισθήματά σας αλλά και του παιδιού σας. Στις μεγαλύτερες, ενθαρρύνετε το παιδί σας να μιλάει για αυτά. Βάλτε στις προτάσεις σας λέξεις που δείχνουν τα συναισθήματά σας για αυτά που καταφέρνει το παιδί σας, για μια συμπεριφορά του που δεν την αποδέχεστε, για ένα γεγονός που σας έκανε χαρούμενη/ο ή λυπημένη/ο που όμως δεν συνδέεται με τη συμπεριφορά του παιδιού σας. Αρπάξτε την ευκαιρία κάθε φορά που βλέπετε μια αλλαγή στο πρόσωπό του (αλλαγή συναισθήματος) και εξηγήστε του τι συμβαίνει και γιατί π.χ αν παρατηρήσατε ένα ξάφνιασμα κι έπειτα δυσφορία και κλάμα, γιατί το παιχνίδι έπεσε απο τον καναπέ και δεν μπορεί να το πιάσει, τότε πηγαίνοντας να το βοηθήσετε και πριν του δώσετε το παιχνίδι του, εξηγήστε τι συνέβη. «Ξαφνιάστηκες που έπεσε το παιχνιδάκι σου, αλλά μην στενοχωριέσαι, η μαμά θα σου το δώσει και θα σταματήσεις να κλαις. Έτσι δεν είναι;».

2. Μάθετε τα συναισθήματα στα παιδιά σας. Αν έχετε βάλει τα συναισθήματα στο λόγο σας το πιο πιθανό είναι να έχετε εφοδιάσει και το λόγο των παιδιών σας με αυτά. Όμως καλό θα ήταν να χρησιμοποιήσετε και έναν πιο άμεσο τρόπο για την εκμάθησή τους. Προμηθευτείτε λοιπόν με τα κατάλληλα εργαλεία: παραμυθάκια ή άλλα βιβλιαράκια που μιλούν για μεμονωμένα ή τα βασικά συναισθήματα, λευκές κόλλες, χαρτόνια, μαρκαδόρους, νερομπογιές και ότι άλλο μπορείτε να φανταστείτε που να θυμίζει ή να είναι υλικό χειροτεχνίας. Ο στόχος σας είναι να μάθει το παιδί σας κάθε μέρα και ένα καινούργιο συναίσθημα. Διαβάστε μαζί τι σημαίνει π.χ φόβος, άγχος, ζήλεια. Μιλήστε για αυτό. Πείτε του παραδείγματα που νιώσατε αυτά τα συναισθήματα, ενθαρρύνετε και το παιδί σας να μιλήσει. Εξηγήστε στο παιδί σας ποια είναι τα σημάδια που μπορούμε να παρατηρήσουμε στο σώμα μας, ώστε να καταλάβουμε πολύ γρήγορα τι αισθανόμαστε. Όταν είμαστε θυμωμένοι η καρδιά μας χτυπάει σα ταμπούρλο, σφίγγουμε δυνατά το δόντια μας και τις γροθιές μας, συνοφριωνόμαστε. Το να ξέρει αλλά και να παρατηρεί το παιδί σας τα σημάδια για τα δυσάρεστα συναισθήματα είναι η βάση για να μπορεί να αυτορρυθμιστεί, να μπορεί δηλαδή να ελέγξει τον εαυτό του. Έπειτα ζωγραφίστε μαζί τα συναισθήματα στο χαρτί. Αφήστε την φαντασία σας ελεύθερη και κατασκευάστε ανθρωπάκια ή ολόκληρες οικογένειες που έχουν διαφορετικά μεταξύ τους συναισθήματα και μιλήστε για τους λόγους που προκάλεσαν τα συναισθήματα αυτά.

3. Δώστε την ευκαιρία στο παιδί σας να εκφράσει τα συναισθήματά του για ένα ουδέτερο συναισθηματικά γεγονός, για ένα γεγονός στο οποίο δεν είχε συμμετοχή (είδε κάτι στην τηλεόραση), αλλά και για γεγονότα φορτισμένα ιδιαίτερα αρνητικά γιατί συμμετείχε και το ίδιο. Το να εκφράζει συναισθήματα για ουδέτερα γεγονότα είναι πιο εύκολο τόσο για εκείνο, όσο και για εσάς. Γι’αυτό το λόγο κάντε την παρακάτω άσκηση συχνά, ώστε να μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα αποτελέσματά της σε πιο δύσκολες καταστάσεις για εσάς και το παιδί σας. Αν είδε κάτι στην τηλεόραση που του έκανε εντύπωση, κάντε του ερωτήσεις: τι συνέβη, ποια η σειρά των γεγονότων, γιατί ήταν αυτή η σειρά, πώς αισθάνθηκαν οι πρωταγωνιστές την ώρα των γεγονότων, γιατί αισθάνθηκαν έτσι, τι έκαναν γι’αυτό, συμφωνείς με αυτό, εσύ πως αισθάνθηκες και γιατί, θα έκανες κάτι διαφορετικό και ποιο είναι αυτό, γιατί θα επέλεγες αυτό, πώς θα σε έκανε να αισθανθείς, τι θα κατάφερνες; Αυτές οι ερωτήσεις είναι οι ερωτήσεις που μας βοηθούν να κάνουμε την επεξεργασία που χρειάζεται για να κατανοήσουμε ένα γεγονός, τι συναισθήματα μας προκάλεσε αλλά και τι θα κάνουμε γι’αυτά. Είναι η επεξεργασία που θα έπρεπε να κάνει κάθε ενήλικας στη ζωή του, ο οποίος είναι υπεύθυνος να τη βάλει και στη ζωή των παιδιων του. Αυτή είναι η επεξεργασία που χρειάζεται να κάνει το παιδί σας με τη δική σας βοήθεια, για όσο την έχει ανάγκη, όταν επιστρέφει στο σπίτι από το σχολείο με πεσμένο ηθικό γιατί δεν έγραψε καλά στο διαγώνισμα. Αυτή θα τον βοηθήσει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, να κατανοήσει τις πραγματικές αιτίες που τα προκάλεσαν και να αποφασίζει με ποιο τρόπο θα προχωρήσει για να ξεπεράσει το εμπόδιο.

Τα συναισθήματα είναι στη ζωή των παιδιών σας και επηρεάζουν τον τρόπο που σκέφτονται και δρουν. Βοηθήστε τα να τα βιώσουν με τρόπο παραγωγικό, να τα φέρουν στις πραγματικές τους διαστάσεις, να μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για να δημιουργήσουν, να ανακαλύψουν, να μάθουν.